Prawo Dla Samorządu

Na stronie internetowej Sejmu opublikowano projekt ustawy przewidujący m.in. zwiększenie limitów wynagrodzeń dla osób pełniących funkcje w organach wykonawczych gmin, powiatów oraz województw, a także limity diet radnych w tych jednostkach.

Wprowadzenie

W debacie publicznej ponownie pojawił się problem przystawalności świadczeń należnych Prezydentowi, parlamentarzystom oraz osobom pełniących funkcje w organach samorządu terytorialnego do aktualnego stanu gospodarki. Ze strony partii rządzącej jednoznacznie sygnalizowano zamiar zmiany obowiązujących regulacji. W dniu 2 sierpnia 2021 r. grupa posłów zgłosiła projekt ustawy normujący te zagadnienia. Poniżej omówione zostały wyłącznie zmiany bezpośrednio dotyczące wynagrodzeń samorządowców.

Zmiana limitów wynagrodzeń w przypadku organów wykonawczych

Projektodawcy proponują zmianę art. 37 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1282), który określa maksymalne wynagrodzenie pracowników samorządowych zatrudnianych na podstawie wyboru:

1) w urzędzie marszałkowskim: marszałka województwa, wicemarszałka oraz pozostałych członków zarządu województwa - jeżeli statut województwa tak stanowi,

2) w starostwie powiatowym: starosty, wicestarosty oraz pozostałych członków zarządu powiatu - jeżeli statut powiatu tak stanowi,

3) w urzędzie gminy: wójta, burmistrza i prezydent miasta,

4) w związkach jednostek samorządu terytorialnego: przewodniczącego zarządu związku i pozostałych członków zarządu - jeżeli statut związku tak stanowi,

5) w urzędzie m.st. Warszawy: burmistrza dzielnicy m.st. Warszawy, zastępcy burmistrza dzielnicy m.st. Warszawy i pozostałych członków zarządu dzielnicy m.st. Warszawy.

Obecnie przepis ten stanowi, że maksymalne wynagrodzenie ww. osób nie może przekroczyć w okresie miesiąca siedmiokrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 2288). W przypadku przyjęcia nowelizacji limit tego wynagrodzenia zostałby ustalony na 11,2-krotność wspomnianej kwoty bazowej. Oznacza to, że przyjęciu kwoty bazowej w wysokości 1 789,42 zł maksymalny limit wynagrodzenia wzrośnie z 12 525,94 zł do 20 041,5 zł.

Choć wynagrodzenie wójta określa rada gminy, a wynagrodzenia osób pełniących funkcje w zarządzie rada powiatu albo sejmik województwa, to kluczowe znaczenie ma w tym zakresie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. poz. 936 ze zm.), które określa między innymi tzw. widełki wynagrodzeń zasadniczych dla poszczególnych funkcji (a także różnicując je ze względu na liczbę ludności gminy, powiatu albo województwa). Przykładowo wynika z niego, że wójt (burmistrz albo prezydent) w gminie liczącej powyżej 15 tysięcy i do 100 tysięcy mieszkańców może uzyskać od 3600 do 4800 zł wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnie 2100 zł dodatku funkcyjnego[1].

Zmiana limitów maksymalnych diet radnych

Ponadto zgodnie z projektowanych przepisami zwiększeniu mają ulec górne limity diet wypłacanych dla radnych rad gmin, rad powiatów oraz sejmików województw. W przypadku przyjęcia nowelizacji wysokość diet przysługujących radnym (wszystkich organów stanowiących) nie będzie mogła przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2020 poz. 1658). Obecnie obowiązujące limity zostały określone na poziomie półtorakrotności ww. kwoty bazowej. Biorąc pod uwagę kwotę bazową określoną na rok 2021 zmiana limitów maksymalnych jeszcze w tym roku spowodowałaby wzrost maksymalnych diet z 2 684,13 zł do 4 294,61 zł.

Trzeba przy tym pamiętać, że zgodnie z rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2000 r. w sprawie maksymalnej wysokości diet przysługujących radnemu gminy (Dz. U. Nr 61, poz. 710) owe limity są dodatkowo zróżnicowane ze względu na wielkość gminy[2]. Analogiczne rozporządzenie reguluje limity w odniesieniu do radnych powiatu[3]. W konsekwencji radni w małych gminach czy powiatach nie mogą liczyć na uzyskanie diet miesięcznych odpowiadających stawkom maksymalnym.

Warto zauważyć, że projekt ustawy przewiduje utrzymanie w mocy nie dłużej niż przez trzy miesiące rozporządzenia regulującego kwestie diet radnych gminy, ale milczy na ten temat w odniesieniu do rozporządzenia traktującego o radnych powiatu. Wydaje się, że jest to zwyczajne przeoczenie, które powinno zostać naprawione w toku ewentualnych dalszych prac legislacyjnych.

Omawiane zmiany a realny wzrost wynagrodzeń i diet

Oczywiście nawet wejście w życie omawianego projektu nie spowoduje automatycznego zwiększenia wynagrodzeń i diet osób uczestniczących w sprawowaniu władzy w samorządzie terytorialnym[4]. Umożliwi natomiast podjęcie niezbędnych do tego czynności. W przypadku zwiększenie diet radnych niezbędna właściwa uchwała organu stanowiącego. Natomiast w zakresie podwyższenia wynagrodzenia osób pełniących funkcje w organach wykonawczych kluczowe znaczenie będzie miało także ewentualne dokonanie zmiany rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych w zakresie „widełek” określających maksymalne stawki składników wynagrodzenia tych osób[5]. Dopiero wówczas organ stanowiący będzie mógł określić np. odpowiednio wysokie wynagrodzenie zasadnicze albo podwyższyć inne składniki wynagrodzenia, zbliżające się do proponowanych w projekcie ustawy limitów[6].

Podsumowanie

Trudno całościowo ocenić proponowane rozwiązania w oderwaniu od ewentualnego projektu rozporządzenia zmieniającego stawki wynagrodzeń osób pełniących funkcje w organach wykonawczych. Na obecnym stanie prac można natomiast stwierdzić, że umożliwią one weryfikację diet radnych w gminach i powiatach (zwłaszcza w większych jednostkach).

Należy raz jeszcze podkreślić, że nawet wejście w życie nowelizacji opartej o omawiany projekt samo w sobie nie spowoduje wzrostu wynagrodzeń czy diet. Będą o tym rozstrzygały organy stanowiące (w granicach dookreślonych przez Radę Ministrów).

[1] Odrębne przepisy regulują kwestie pozostałych składników wynagrodzenia.

[2] Zgodnie z § 3 tego rozporządzenia radnemu przysługują w ciągu miesiąca diety w wysokości do:

1) 100% maksymalnej wysokości diety w gminach powyżej 100 tys. mieszkańców,

2) 75% maksymalnej wysokości diety w gminach od 15 tys. do 100 tys. mieszkańców,

3) 50% maksymalnej wysokości diety w gminach poniżej 15 tys. mieszkańców.

[3] Zgodnie z § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2000 r. w sprawie maksymalnej wysokości diet przysługujących radnemu powiatu (Dz. U. Nr 61 poz. 709) radnemu przysługują w ciągu miesiąca diety w wysokości do:

1) 100% maksymalnej wysokości diety w powiatach powyżej 120 tys. mieszkańców,

2) 85% maksymalnej wysokości diety w powiatach od 60 tys. do 120 tys. mieszkańców,

3) 70% maksymalnej wysokości diety w powiatach poniżej 60 tys. mieszkańców.

[4] Przy czym w artykule pomijam kwestię dokonywania czynności z zakresu prawa pracy w rozumieniu ustawy o pracownikach samorządowych.

[5] Zgodnie ze wspomnianym już obowiązującym rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. poz. 936 ze zm.) od 1 lipca 2018 r. obowiązują obniżone stawki wynagrodzenia zasadniczego dla stanowisk związanych z funkcjonowaniem organów wykonawczych gmin, powiatów i województw.

[6] Projekt został oznaczony jako projekt poselski i nie zawiera projektu wspomnianego rozporządzenia Rady Ministrów.

Projekt ustawy zwiększający limity wynagrodzeń i diet w samorządzie terytorialnym