Prawo Dla Samorządu

WSA w Szczecinie wydał w ostatnim czasie dwa wyroki dotyczące uchwał o nieudzieleniu burmistrzowi wotum zaufania. Pomimo odmiennych rozstrzygnięć, Sąd w obu sprawach przyjął jednolite stanowisko odnoście proceduralnego charakteru debaty i obowiązku uzasadnienia uchwały.

Pierwszym z wydanych wyroków (wyrok z dnia 4 lutego 2021 r., sygn. akt: II SA/Sz 635/20), WSA w Szczecinie oddalił skargę na uchwałę rady miejskiej w przedmiocie nieudzielenia burmistrzowi wotum zaufania.

Okoliczności faktyczne i prawne niniejszej sprawy przedstawiały się następująco.

Rada miejska, działając na podstawie art. 28aa ust. 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95 z późn. zm.) [dalej: u.s.g.], po przeprowadzeniu procedury rozpatrzenia raportu o stanie gminy, w tym debaty nad raportem, nie udzieliła burmistrzowi wotum zaufania z tego tytułu. Do podjętej uchwały sporządzono krótkie uzasadnienie.

Skargę na powyższe rozstrzygnięcie rady miejskiej wniosła osoba pełniąca w gminie funkcję burmistrza. Skarżący wskazał m.in. na nierozpatrzenie przez radę miejską przedstawionego raportu, nieprzeprowadzenie debaty oraz brak przedstawienia jakichkolwiek motywów podjęcia uchwały, w tym przez niesporządzenie prawidłowego uzasadnienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uznał, iż skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

W kontekście zarzutu nieprzeprowadzenia debaty nad raportem, Sąd wskazał, iż „nie podziela poglądu Skarżącego, że obowiązek przeprowadzenia debaty nad raportem musi być równoznaczny z zabraniem głosu przez wszystkich bądź określoną część – większość – radnych”. Zdaniem WSA, „Przeprowadzenie debaty nad raportem o stanie gminy ma charakter wymogu proceduralnego, który nie musi zostać skonsumowany poprzez zabranie głosu przez radnych”. W konsekwencji, jak podkreślił Sąd, „Istotne jest wyłącznie to, czy z protokołu sesji rady wynika, że przewodniczący otworzył dyskusję nad raportem”. Wyłącznie bierny udział radnych w sesji nie jest natomiast sankcjonowany prawnie.

Podobnie również WSA nie przychylił się stanowiska Skarżącego kwestionującego uzasadnienie zaskarżonej uchwały.

Jak wskazał Sąd, uchwała w przedmiocie nieudzielenia burmistrzowi wotum zaufania powinna zawierać uzasadnienie, aby możliwa była weryfikacja czy została ona podjęta jako efekt rozpatrzenia raportu po przeprowadzonej jego ocenie. Zdaniem WSA, „Brak uzasadnienia uchwały o nieudzieleniu wotum zaufania (…) stanowi istotne naruszenie prawa, albowiem uniemożliwia weryfikację prawidłowości realizacji kompetencji uchwałodawczej przez radę i w istocie nie pozwala zidentyfikować motywów, jakimi kierowała się rada”. Sąd uznał przy tym, że „W demokratycznym państwie prawnym nie może być akceptowana samowolna, arbitralna decyzja organów publicznych, niepodporządkowana celom tego porządku i wartościom, którym ma służyć władza publiczna”. Jednocześnie, w ocenie Sądu, „substytutem uzasadnienia uchwały nie może być protokół z posiedzenia rady – dyskusji nad raportem – ani zapis audio z tego posiedzenia”.

W niniejszej sprawie uzasadnienie do uchwały zostało sporządzone. Wynika z niego, że burmistrz przedstawił raport (przy czym wskazano również, co raport obejmował) oraz że po przeprowadzeniu debaty w tym zakresie postanawia się nie udzielić wotum zaufania burmistrzowi.

W ocenie WSA, powyższe jest wystarczające, biorąc pod uwagę również protokoły z sesji i posiedzeń komisji, aby móc zweryfikować, czy uchwała podjęta została zgodnie z kompetencją, stąd Sąd nie uznał zasadności skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie przedstawił następnie analogiczną argumentację w wyroku z dnia 25 lutego 2021 r. (sygn. akt: II SA/Sz 669/20). Stan faktyczny niniejszej sprawy przedstawiał się podobnie, jednakże do przedmiotowej uchwały rady miejskiej o nieudzieleniu burmistrzowi wotum zaufania nie sporządzono żadnego uzasadnienia. Ze względu na powyższe, Sąd stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały, w pełni podzielając poglądy wyrażone w wyroku z dnia 4 lutego 2021 r. (sygn. akt: II SA/Sz 635/20).

Orzeczenia nie są prawomocne.

Przedstawione w omówionych wyrokach stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie może budzić wątpliwości. Wskazać należy, że uchwała o nieudzieleniu wotum zaufania stanowi uchwałę o charakterze negatywnym – podejmowana jest na skutek niepodjęcia uchwały o udzieleniu wotum, tym samym nie poddaje się jej pod odrębne głosowanie. Ewentualny obowiązek uzasadnienia dotyczyć może przy tym wyłącznie projektu uchwały, a nie uchwały podjętej. W przypadku wotum zaufania w ogóle nie mamy natomiast do czynienia z projektem uchwały o nieudzieleniu wotum, gdyż głosuje się jedynie nad uchwałą pozytywną, tj. o jego udzieleniu.

W konsekwencji uznać należy, że ocena legalności uchwały o nieudzieleniu wotum zaufania winna odbywać się przez pryzmat całości materiałów sesyjnych. W świetle powyższego z kolei wydaje się, że aktywny udział radnych w debacie nad raportem stanowić może jeden z podstawowych elementów umożliwiających sądową kontrolę tego rodzaju uchwał.

Debata nad raportem o stanie gminy i obowiązek uzasadnienia uchwały w przypadku nieudzielenia burmistrzowi wotum zaufania