Zniesienie regionalizacji w gospodarce odpadami

Zniesienie regionalizacji w gospodarce odpadami komunalnymi nadal budzi wątpliwości, do których, w niedawnej odpowiedzi na interpelację poselską, odniosło się Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Interpelacja poselska

W interpelacji poselskiej z dnia 30 marca 2021 roku jeden z parlamentarzystów zwrócił się do Ministra Klimatu i Środowiska z pytaniami dotyczącymi odstąpienia od regionalizacji w zakresie zagospodarowania odpadów. Zdaniem autora interpelacji na skutek zmian prawnych gminy – kierując się oszczędnościami – decydują się wywozić odpady do „biedniejszych gmin”, wskutek czego „mieszkańcy mniejszych miejscowości narażeni są na pogorszenie się komfortu życia”. Jednocześnie, w jego ocenie, „wożenie odpadów po kilkaset kilometrów jest również mało zasadne z powodu podporządkowania życia zmianom klimatycznym”.

W związku z powyższym parlamentarzysta sformułował pod adresem ministerstwa następujące pytania:

1. Czy ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zostanie ponownie znowelizowana? Czy zostanie tam wprowadzona maksymalna odległość, w ramach której można wywozić odpady z danej gminy?
2. Były minister Henryk Kowalczyk tłumaczył, że wprowadzone regulacje wpłyną na wzrost konkurencyjności i przełamanie lokalnych monopolów. Od tego czasu opłaty za odpady znacząco podrożały we wszystkich gminach w Polsce. Czy Ministerstwo kontroluje, jak wprowadzenie przepisów wpłynęło na konkurencyjność? Czy Ministerstwo jest w posiadaniu wiedzy, do jakich lokalizacji gminy przewożą i gdzie składują oraz przetwarzają odpady? Jeśli tak, proszę o wymienienie tych samorządów, które robią to w odległości powyżej 200 km od swojej lokalizacji.
3. Jakie są propozycje rządu ws. dofinansowywania budowy własnych instalacji do spalania odpadów?

Stanowisko Ministerstwa

Odpowiedzi na powyższą interpelację pismem z dnia 23 kwietnia 2021 roku (znak: DGO-OK.050.16.2021.PL) udzielił Sekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.

Przedstawiciel Ministerstwa wyjaśnił, że deregionalizacja miała na celu zwiększenie konkurencyjności w zakresie zagospodarowania odpadów komunalnych celem zahamowania wzrostu cen w tym zakresie. Zmiany ustawowe miały na celu „podnieść konkurencyjność i wyeliminować praktyki monopolistyczne, w tym ograniczyć ryzyko dokonywania zmowy cenowej”.

Jednocześnie zwrócono uwagę, że „przy planowaniu gospodarki odpadami powinna zostać uwzględniona zasada bliskości”.

Odnosząc się do pytania dot. nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, Ministerstwo wskazało, że aktualnie trwają uzgodnienia projektu zmiany ww. ustawy (numer w wykazie prac: UD 163). W projekcie nie zawarto jednak przepisów określających maksymalną odległość, do której można przekazywać do zagospodarowania odpady z danej gminy.

Nawiązując do drugiego z pytań, przestawiciel Ministerstwa wskazał, że „aktualnie trwają prace nad rozwiązaniami które ustabilizują koszty gospodarowania odpadami, w ramach m.in. tzw. Programu Czystość Plus, ustawy wdrażającej „pakiet odpadowy”, projektu ustawy dot. rozszerzonej odpowiedzialności producentów”.

Ministerstwo, informując o braku analiz w zakresie listy samorządów, które przekazują do zagospodarowania odpady, w odległości powyżej 200 km od miejsca ich wytworzenia poinformowało, że aktualnie trwają prace związane z opracowaniem aktualizacji Kpgo. W ramach tych prac zostaną przeprowadzone szczegółowe analizy dotyczące gospodarki odpadami w Polsce, w tym w zakresie funkcjonowania instalacji do przetwarzania odpadów, co umożliwi „zaplanowanie efektywnych rozwiązań”.

Odnosząc się do ostatniego z pytań, Ministerstwo wskazało, że „w kwestii wsparcia finansowego informuję, że podmioty zainteresowane budową instalacji do przetwarzania odpadów mają możliwość uzyskania wsparcia ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu priorytetowego 2.1. Racjonalna gospodarka odpadami Część 2) Instalacje gospodarowania odpadami”.

Podsumowanie

Zniesienie regionalizacji w gospodarce odpadami komunalnymi (deregionalizacja) jest  jednym z bardziej złożonych i wieloaspektowych zagadnień mogących istotnie wpłynąć na kształt gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi oraz koszty ich funkcjonowania. Ocena wprowadzonych w 2019 roku zmian ustawowych jest bardzo zróżnicowana zarówno wśród samych samorządowców, jak i prywatnych przedsiębiorców. Nie ulega wątpliwości, że wszelkie zmiany w tym zakresie powinny odbywać się w oparciu o szczegółowe dane.

Maciej Kiełbus

Partner Zarządzający, prawnik w ZIEMSKI&PARTNERS Kancelaria Prawna Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządu terytorialnego oraz prawa odpadowego

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu