Prawo Dla Samorządu

Sejmik województwa nie jest upoważniony do wprowadzania zakazów w zakresie budowy nowych instalacji na paliwa stałe – tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny, jednocześnie wskazując, że jest to dopuszczalne w przypadku miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

O sprawach Miasta Poznań przed Naczelnym Sądem Administracyjnym dotyczących dopuszczalności zawierania w treści miejscowych planów zakazów stosowania pieców na paliwa stałe pisaliśmy w artykule pt. Czy plan miejscowy może zakazać stosowania pieców na paliwo stałe?

Obiecaliśmy wrócić do Państwa, jak tylko pojawi się uzasadnienie. W dzisiejszym artykule wyjaśniamy, jakie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny, odmawiając uchylenia uchwał wprowadzających tego typu zakazy.

Przypomnijmy, że osią sporu była dopuszczalność wprowadzenia przez Radę Miasta Poznania do szeregu miejscowych planów na terenie miasta, postanowień zakazujących stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe. Wojewoda stwierdził, że rada przekroczyła ustawowe kompetencje przysługujące jej w zakresie kształtowania ładu przestrzennego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu przyznał rację organowi nadzorczemu, uznając takie działanie za istotne naruszenie zasad sporządzania miejscowego planu skutkujące częściowym stwierdzeniem nieważności tych uchwał.

W trzech wyrokach z 16 grudnia 2020 roku (sygn. akt II OSK 376/20, II OSK 3494/19, II OSK 3286/19) Naczelny Sąd Administracyjny orzekł o uchyleniu zaskarżonych rozstrzygnięć Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu (sygn. akt IV SA/Po 841/19, IV SA/Po 351/19, IV SA/Po 334/19).

W uzasadnieniu Sąd odwołał się do obligatoryjnych elementów miejscowego planu wskazanych przez ustawodawcę w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym[1]. Zgodnie z treścią art. 15 ust. 2 pkt 3 upzp, rada gminy ma obowiązek określić w planie zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu. NSA wskazał również na treść § 4 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego[2] zgodnie z którym, ustalenia miejscowego planu dotyczące zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego powinny zawierać nakazy, zakazy, dopuszczenia i ograniczenia w zagospodarowaniu terenów wynikające m.in. z potrzeb ochrony środowiska, o których mowa w szczególności w art. 72 i 73 Prawa ochrony środowiska[3].

Zgodnie zaś z art. 72 ust. 1 pkt 6) p.o.ś. w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zapewnia się warunki utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonalną gospodarkę zasobami środowiska, w szczególności przez uwzględnianie innych potrzeb w zakresie między innymi ochrony powietrza.

NSA uznał, że powiązanie powyższych przepisów wskazuje na dopuszczalność wprowadzenia zakazu stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe w miejscowym planie. Skład orzekający wyszedł od ogólnych rozważań na temat zasady zrównoważonego rozwoju, charakteru prawnego, roli i istoty miejscowego planu jako narzędzia kształtującego ład przestrzenny.

Sąd zwrócił również uwagę, że miejscowy plan „ustala porządek normatywny, który staje się przedmiotem konkretyzacji w aktach administracyjnych np. w pozwoleniach na budowę bowiem reguluje kwestie związane z budową nowych budynków, ich parametrów, a także rodzajów instalacji, jakie mogą być w nich zastosowane”.

Dalej NSA wyjaśnił istotę i zakres merytoryczny tzw. uchwały antysmogowej w porównaniu z uchwałą w sprawie planu miejscowego. Sąd wyjaśnił, że zakazy i ograniczenia wprowadzane przez sejmik województwa należy odnosić do użytkowania instalacji, w których następuje spalanie paliw, a nie do ich budowy (powstawania).

Podsumowując wywód przedstawiony w uzasadnieniu, Sąd wskazał, że „nie ma podstaw do tworzenia wewnętrznej hierarchii aktów prawa miejscowego z uwagi na to, czy stanowią je organy gminy, powiatu czy województwa. Jednostki samorządu terytorialnego są bowiem równorzędne i niezależne od siebie. Tak więc oba te akty prawa miejscowego posiadają niezależną od siebie delegację ustawową do ich wydania i żaden z tych aktów nie ma względem drugiego charakteru nadrzędnego. Ponadto realizowana w formie tzw. "uchwały antysmogowej" kompetencja sejmiku województwa dotyczy określenia rodzaju i jakości paliw dopuszczonych do stosowania lub których stosowanie jest zakazane w obszarze danej instalacji, w której następuje spalanie paliw. Natomiast ustalenia planu miejscowego dotyczą nie tyle paliw spalanych w instalacjach lecz dotyczą w ogóle możliwości wykonania takich instalacji w nowych obiektach budowlanych (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 24 stycznia 2020 r., sygn. akt II SA/Kr 1285/19)”.

Rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego przełamują dotychczasową linię orzeczniczą sądów administracyjnych. Przedstawione w nich stanowisko należy oceniać pozytywnie z punktu widzenia szeroko pojętej ochrony klimatu. Wytyczenie granicy pomiędzy kompetencjami poszczególnych organów ma również szansę przyczynić się do stabilności podejmowanych przez nie aktów prawa miejscowego.

Sygn.: II OSK 376/20, II OSK 3494/19, II OSK 3286/19.

[1] Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 293 z późn. zm.) [dalej: u.p.z.p.].

[2] (Dz. U. z 2003 r. Nr 164, poz. 1587).

[3] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.).

Zakaz stosowania pieców na paliwo stałe w treści miejscowego planu - jest uzasadnienie wyroków NSA