Prawo Dla Samorządu

Tryb podstawowy stanowi domyślną procedurę zakupową przy udzielaniu zamówień o wartości krajowej. Tryb, który zastąpił przetarg nieograniczony, przetarg ograniczony, negocjacje bez ogłoszenia, dialog konkurencyjny, licytację elektroniczną oraz zapytanie o cenę występuje w trzech wariantach. Od tego, jaki wariant zastosuje zamawiającego zależy m.in. moment badania i oceny ofert, a także weryfikacji podmiotowej wykonawców.

Czynności weryfikacyjne w wariancie I (tryb podstawowy bez negocjacji)

Tryb podstawowy w wariancie I, a więc nieprzewidującym przeprowadzania negocjacji, najbardziej zbliżony jest do przetargu nieograniczonego. W skrócenie scharakteryzować można go jako wariant, w którym w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy, a na ich podstawie zamawiający dokonuje wyboru oferty najkorzystniejszej, spośród wszystkich niepodlegających odrzuceniu ofert.

W wariancie I, tak jak w każdym z wariantów trybu podstawowego, oświadczenie, o którym mowa w art. 125 ust. 1 P.z.p. (wstępne oświadczenie podmiotowe), wykonawca dołącza do oferty składanej w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu (art. 273 ust. 2 P.z.p.). Wskazane oświadczenie stanowi podstawę do dokonania wstępnej weryfikacji podmiotowej wszystkich wykonawców, którzy złożyli oferty w postępowaniu. W sytuacji niezłożenia oświadczenia wstępnego, a także, gdy jest ono niekompletne, zawiera ono błędy, zamawiający w oparciu o art. 128 ust. 1 w zw. z art. 266 P.z.p., wzywa wykonawcę odpowiednio do złożenia oświadczenia, poprawienia lub uzupełnienia w wyznaczonym terminie. Zamawiający może również żądać od wykonawcy lub wykonawców wyjaśnień dotyczących treści oświadczenia wstępnego (art. 128 ust. 4 w zw. z art. 266 P.z.p.).

Jeżeli wykonawca, pomimo wdrożenia procedury sanacyjnej z art. 128 ust. 1 P.z.p., nie złoży oświadczenia wstępnego, to jego oferta podlega obowiązkowemu odrzuceniu (art. 226 ust. 1 pkt 2 lit c w zw. z art. 266 P.z.p.). Ta sama czynność zostanie podjęta również wobec wykonawcy, którego oświadczenie wstępne wykaże, że podlega on wykluczeniu lub że nie spełnia warunków udziału w postępowaniu (art. 226 ust. 1 pkt 2 lit a lub b P.z.p. w zw. z art. 266 P.z.p.). Ze względu na specyfikę oświadczenia wstępnego, będą to jednak sytuacje wyjątkowe.

Po wstępnej weryfikacji podmiotowej wykonawców, zamawiający dokonuje badania wszystkich złożonych w postępowaniu ofert, z uwzględnieniem przesłanek eliminacyjnych, o których mowa w art. 266 P.z.p. (podstawy do odrzucenia oferty) oraz ewentualnym zastosowaniu procedur sanacyjnych (art. 223 ust. 2 P.z.p.) lub wyjaśniających (223 ust. 1 P.z.p. i art. 224 P.z.p.). Zaistnienie podstawy do odrzucenia oferty, eliminuje ją z kręgu ofert uwzględnianych w rankingu. Pozostałe oferty oceniane są z wykorzystaniem ustanowionych w postępowaniu kryteriów oceny ofert, w celu wytypowania oferty najwyżej ocenionej.

Jeżeli zamawiający wymaga złożenia w postępowaniu, podmiotowych środków dowodowych, to wzywa wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona do ich złożenia w nie krótszym niż 5 dni terminie (art. 274 ust. 1 P.z.p.). Na podstawie tychże dokumentów zamawiający dokonuje pełnej weryfikacji podmiotowej. Jej finalne niepowodzenie (tj. po ewentualnym uprzednim zastosowaniu odpowiedniej procedury sanacyjnej z art. 128 P.z.p.) skutkuje odrzuceniem oferty (art. 226 ust. 1 pkt 2 lit a lub b P.z.p. w zw. z art. 266 P.z.p.). Odrzucenie oferty wytypowanej dotychczas jako najwyżej oceniona, stanowi podstawę do podjęcia czynności składających się na weryfikację podmiotową kolejnego w rankingu wykonawcy. Pozytywna weryfikacja podmiotowa wykonawcy, umożliwia wybór oferty najkorzystniejszej.

W postępowaniu, w którym zamawiający nie żądał przedkładania podmiotowych środków dowodowych, wytypowanie oferty ocenionej jako najkorzystniejsza, stanowi podstawę do dokonania wyboru oferty najkorzystniejszej. Jeżeli wybór oferty najkorzystniejszej zostanie dokonany w terminie związania ofertą, zamawiający nie musi podejmować żadnych dodatkowych działań. Jednakże, jeżeli wybór miałby nastąpić po upływie terminu związania ofertą, to niezbędne jest uprzednie zastosowanie procedury przewidzianej w art. 252 ust. 2 P.z.p., tj. wezwanie wykonawcy, którego oferta otrzymała najwyższą ocenę, do wyrażenia, w wyznaczonym przez zamawiającego terminie, pisemnej zgody na wybór jego oferty. W przypadku braku zgody, o której mowa w ust. 2, zamawiający odrzuca ofertę tego wykonawcy (art. 226 ust. 1 pkt 13 P.z.p.) i jednocześnie zwraca się o wyrażenie takiej zgody do kolejnego wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, chyba że zachodzą przesłanki do unieważnienia postępowania (art. 252 ust. 3 P.z.p.).

Czynności weryfikacyjne w wariancie II (tryb podstawowy umożliwiający przeprowadzenie negocjacji)

Wariant II trybu podstawowego umożliwia zamawiającemu przeprowadzenie negocjacji w celu ulepszenia treści otrzymanych ofert. Zgodnie z art. 278 P.z.p. negocjacje treści ofert:

nie mogą prowadzić do zmiany treści SWZ;
dotyczą tych elementów treści ofert, które podlegają ocenie w ramach kryteriów oceny ofert.

Zamawiający decyduje o przeprowadzeniu negocjacji po zapoznaniu się z ofertami. Negocjacje nie muszą być przeprowadzane z wszystkimi wykonawcami, którzy złożyli ofertę. Zamawiający może ograniczyć liczbę wykonawców, których zaprosi do negocjacji ofert, o ile liczba ta jest wystarczająca, aby zapewnić konkurencję i nie jest mniejsza niż 3, a nadto, jeżeli w SWZ oraz w ogłoszeniu o zamówieniu zamawiający wskazał, kryteria oceny ofert, które zamierza zastosować w celu ograniczenia liczby wykonawców zapraszanych do negocjacji ofert, oraz podał maksymalną liczbę wykonawców, których zaprosi do negocjacji ofert (art. 288 ust. 2 P.z.p.).

Jeżeli zamawiający nie zdecyduje się na przeprowadzenie negocjacji, to czynności weryfikacyjne, podejmuje wg. schematu właściwego dla wariantu I trybu podstawowego. Skorzystanie z uprawnienia do przeprowadzenia negocjacji wpływa modyfikująco na badanie i ocenę ofert.

Po otwarciu ofert zamawiający dokonuje weryfikacji podmiotowej wykonawców, w oparciu o oświadczenia, o których mowa w art. 125 ust. 1 P.z.p., ewentualnie, wdrażając odpowiednie procedury sanacyjne lub wyjaśniające względem tychże oświadczeń. Po weryfikacji podmiotowej, zamawiający dokonuje badania złożonych ofert, z uwzględnieniem przesłanek wyrażonych w art. 226 P.z.p. Badanie ofert nie ma jednak charakteru definitywnego i całościowego. W katalogu przesłanek wyrażonych w art. 226 P.z.p. znajdują się bowiem zarówno takie podstawy eliminacyjne, które mogą w sposób prawidłowy zostać zastosowane na tym etapie (np. złożenie oferty po terminie składania ofert, niezgodność z oferty z przepisami P.z.p.), jak również takie, które mogą być zawodne na tym etapie np. posiadanie przez cenę oferty przymiotu rażąco niskiej (jeżeli cena stanowi element negocjacji, a więc może ulec obniżeniu w ofercie dodatkowej, na skutek czego zmianie może ulec również średnia arytmetyczna cen wszystkich złożonych w postępowaniu ofert niepodlegających odrzuceniu na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 1 i 10 P.z.p.). Należy jednak wskazać, że ustawodawca, odmiennie niż w przypadku wariantu III, nie wyłączył zastosowania którejkolwiek z przesłanek eliminacyjnych względem ofert, które można określić mianem podstawowych.

Po przeprowadzeniu negocjacji, wykonawcy składają oferty dodatkowe, które również podlegają badaniu pod kątem przesłanek, o których mowa w art. 226 P.z.p. Zakres przesłanek odrzucenia, jaki może znaleźć do nich zastosowanie zależy od tego, jakie aspekty oferty podlegały negocjacjom oraz ulepszeniu w ramach oferty dodatkowej. Po zbadaniu ofert, zamawiający w oparciu o ustanowione w postępowaniu kryteria oceny ofert wybiera spośród nich tę, która zostanie najwyżej oceniona. Dalsze czynności są analogiczne względem podejmowanych w wariancie I trybu podstawowego.

Czynności weryfikacyjne w wariancie III (tryb podstawowy przewidujący przeprowadzenie negocjacji)

Trwałym elementem konstrukcyjnym wariantu III trybu podstawowego są negocjacje, których przeprowadzenie jest obowiązkowe. W tymże wariancie negocjacje mają odmienny cel i znaczenie niż w wariancie II. Zgodnie z art. 279 P.z.p. negocjacje treści oferty:

nie mogą prowadzić do zmiany minimalnych wymagań dotyczących przedmiotu zamówienia lub realizacji zamówienia określonych w opisie potrzeb i wymagań;
mogą dotyczyć warunków zamówienia, w celu podniesienia jego efektywności.

Wariant III również umożliwia limitowanie ilości wykonawców, którzy zostaną zaproszeni do negocjacji.

W wariancie przewidującym obowiązek przeprowadzenia negocjacji, zamawiający po otrzymaniu ofert, wstępnie weryfikuje podmiotowo wykonawców w oparciu o oświadczenia, o których mowa w art. 125 ust. 1 P.z.p., ewentualnie wdrażając odpowiednie procedury sanacyjne lub wyjaśniające względem tychże oświadczeń. Po weryfikacji podmiotowej, zamawiający dokonuje badania złożonych ofert, z uwzględnieniem przesłanek wyrażonych w art. 226 ust. 1 pkt 1 – 7, 15 i 16 P.z.p. Ustawodawca przepisem art. 287 ust. 2 P.z.p. wyraźnie wyłączył zastosowanie względem tychże ofert przesłanek eliminacyjnych z art. 226 ust. 1 pkt 8-14, 17 i 18, dodając, że „zamawiający odrzuca oferty, które nie spełniają minimalnych wymagań dotyczących opisu przedmiotu zamówienia lub realizacji zamówienia, określonych przez zamawiającego”.

Dalsze badanie dotyczy ofert ostatecznych, które składane są przez wykonawców po etapie negocjacyjnym. Względem tychże ofert zastosowanie znajdują wszystkie wyrażone w art. 226 P.z.p. przesłanki eliminacyjne. Po zbadaniu ofert, zamawiający w oparciu o ustanowione w postępowaniu kryteria oceny ofert wybiera spośród nich tę, która zostanie najwyżej oceniona. Kolejne czynności są analogiczne względem podejmowanych w wariancie I trybu podstawowego, po wytypowaniu oferty najwyżej ocenionej.

Moment weryfikacji przedmiotowej i podmiotowej w trybie podstawowym