Prawo Dla Samorządu

Nowelizacja ustawy „antycovidowej” z 21 stycznia 2021 r. wprowadziła rozwiązania przewidujące wsparcie finansowe na rzecz podmiotów wykonujących publiczny transport zbiorowy poza zakresem komunikacji miejskiej. Jest ono powiązane z uprawnieniami do uzyskiwania dopłaty lub rekompensaty za stosowanie uprawnień do ulgowych przejazdów.

Na mocy ustawy z dnia 21 stycznia 2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 159) do ustawy zmienianej dodano m.in. art. 15zzzzl5. Jego przedmiotem jest określenie zasad i trybu przyznawania wsparcia finansowego w związku z ograniczeniami nałożonymi na publiczny transport zbiorowy. W tym zakresie ustawa weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z mocą od dnia 1 stycznia 2021 r.

Wsparcie przewoźników i operatorów

Zgodnie z ust. 1 w celu przeciwdziałania skutkom COVID-19 przewoźnicy wykonujący przewozy autobusowe oraz operatorzy przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej, z wyłączeniem komunikacji miejskiej[1], otrzymują wsparcie finansowe za miesiące obowiązywania ograniczeń w przemieszczaniu się środkami publicznego transportu zbiorowego w zakresie liczby zajętych miejsc siedzących albo miejsc siedzących i stojących w stosunku do dokumentacji technicznej lub techniczno-ruchowej pojazdu, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2021 r.

Ust. 2 stanowi, że wysokość wsparcia ustala się dla każdego z beneficjentów przez porównanie poniesionych kosztów i osiągniętych przychodów w przeliczeniu na pracę eksploatacyjną zrealizowaną za każdy miesiąc roku 2019 w stosunku do poniesionych kosztów i osiągniętych przychodów w przeliczeniu na pracę eksploatacyjną zrealizowaną za ten sam miesiąc roku 2021.

Oznacza to, że wsparcie skierowane jest zarówno do przewoźników, jak i operatorów publicznego transportu zbiorowego. Stanowi rozwiązania odrębne względem dofinansowań przewidzianych w przepisach o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej, skierowanych organizatorów publicznego transportu zbiorowego.

Ust. 3 i 4 określają sytuacje, w których wsparcie jest beneficjentom należne oraz jego maksymalną wysokość.

Będzie ono przysługiwało jeżeli:

1) z porównania, o którym mowa w ust. 2, wynikać będzie pogorszenie wyniku finansowego w odniesieniu do wozokilometra przewozu za objęty wsparciem miesiąc roku 2021 oraz

2) w miesiącu objętym wsparciem utrzymana została praca eksploatacyjna wyrażona w wozokilometrach na poziomie tego samego miesiąca roku 2019, a w przypadku obniżenia pracy eksploatacyjnej kwota wsparcia ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu.

Natomiast górna granica wsparcia nie może przekroczyć

1) w przypadku przewoźników - kwoty dopłaty do krajowych autobusowych przewozów pasażerskich, o której mowa w art. 8a ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2018 r. poz. 295), rozliczonej za te same miesiące roku 2019, pomniejszonej o przekazane tym przewoźnikom dopłaty na finansowanie utraconych przychodów w związku ze stosowaniem ustawowych uprawnień do ulgowych przejazdów za te miesiące;

2) w przypadku operatorów publicznego transportu zbiorowego – rekompensaty, o której mowa w art. 54 ust. 2 pkt 1 u.p.t.z, rozliczonej za te same miesiące roku 2019, pomniejszonej o przekazaną tym operatorom rekompensatę na finansowanie utraconych przychodów w związku ze stosowaniem ustawowych uprawnień do ulgowych przejazdów za te miesiące.

Ust. 7 stanowi, że wysokość wsparcia ulega pomniejszeniu o kwotę wsparcia uzyskanego z innych źródeł na utrzymanie prowadzonej działalności gospodarczej związanej ze świadczeniem usług przewozu osób, z wyjątkiem rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, o której mowa w art. 50 u.p.t.z.

Ponadto z ust. 6 wynika, że w przypadku operatorów otrzymywane wsparcie jest uwzględniane przy obliczaniu należnej rekompensaty, o której mowa w art. 50 ust. 1 pkt 2 lit. c u.p.t.z.

Jak stanowi ust. 5 wsparcie ma być przekazywane z budżetu państwa ze środków zaplanowanych w budżecie właściwego wojewody przeznaczonych na krajowe pasażerskie przewozy autobusowe. Zgodnie zaś z ust. 8 przekazywanie następuje przez właściwego miejscowo marszałka województwa na podstawie wniosków składanych przez przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego na podstawie wniosku złożonego przez operatora, zawierających kalkulację wnioskowanych kwot wsparcia w ujęciu miesięcznym wraz z oświadczeniem o prawidłowości danych w nich ujętych.

Wnioski mają zawierać kalkulację wnioskowanych kwot wsparcia w ujęciu miesięcznym wraz z oświadczeniem o prawidłowości danych w nich ujętych.

Wydaje się zatem, że w przypadku operatora procedura ma charakter dwuetapowy – najpierw składa on wniosek do organizatora, z którym zawarł umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, a na tej podstawie organizator składa następnie do marszałka województwa wniosek o przekazanie wsparcia[2].

Zgodnie z ust. 9 i 10 celu weryfikacji danych ujętych we wniosku właściwy miejscowo marszałek województwa może lub musi (to ostatnie – gdy łączna kwota wsparcia dla pojedynczego beneficjenta za wszystkie miesiące 2021 r. przekroczy kwotę 500 000 zł):

1) żądać od przewoźnika oraz organizatora (ustawa nie stanowi w tym kontekście o operatorze) dokumentów potwierdzających informacje zawarte we wniosku;

2) przeprowadzać kontrole i zlecać - na koszt beneficjentów - ich przeprowadzenie.

Ust. 11 stanowi natomiast, że wsparcie stanowi pomoc publiczną podlegającą notyfikacji Komisji Europejskiej i może być udzielone zgodnie z postanowieniami zawartymi w decyzji Komisji Europejskiej, wydanej w wyniku notyfikacji.

Podsumowanie

Wsparcie przewidziane w art. 15zzzzl5 ustawy „anticovidowej” skierowane jest zarówno do przewoźników działających na zasadach komercyjnych, jak i operatorów publicznego transportu zbiorowego. Ma stanowić zachętę do utrzymania, choćby w części, wymiaru pracy przewozowej sprzed okresu epidemii. Trzeba jednak pamiętać o jego ograniczeniach, związanych z ustaleniem maksymalnych kwot wsparcia w powiązaniu ze środkami uzyskanymi z dopłat za stosowanie uprawnień do ulgowych przejazdów.

Trzeba przy tym zauważyć, że przepisy milczą na temat podmiotów, które rozpoczęły działalność dopiero w 2020 r. oraz nie zawierają szczegółowych rozwiązań dla tych, które realizowały przewozy tylko przez część 2019 r.

[1] Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1944), dalej: u.p.t.z., komunikacja miejska to gminne przewozy pasażerskie wykonywane w granicach administracyjnych miasta albo:

a) miasta i gminy,

b) miast, albo

c) miast i gmin sąsiadujących

- jeżeli zostało zawarte porozumienie lub został utworzony związek międzygminny w celu wspólnej realizacji publicznego transportu zbiorowego, a także metropolitalne przewozy pasażerskie.

[2] Tak również M. Gromadzki: https://www.facebook.com/Marcin-Gromadzki-Public-Transport-Consulting-300062840186650 [dostęp: 28.01.2021 r.].

Pomoc finansowa dla przewoźników i operatorów publicznego transportu zbiorowego