04.01.2021
KATEGORIA: Przepisy
Ministerstwo Klimatu i Środowiska 31 grudnia 2020r. przedstawiło długo oczekiwany projekt kolejnej nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw będący odpowiedzią na część postulatów środowisk samorządowych.
Niniejsze opracowanie zawiera wstępne omówienie przedłożonych propozycji zmian ustawowych w zakresie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz Kodeksu wykroczeń i Kodeksu karnego. Opracowanie pomija propozycje zmian w ustawie Prawo ochrony środowiska i ustawie o odpadach. Z uwagi na czas jaki upłynął od opublikowania projektu nie możliwym było opracowanie szczegółowej i pogłębionej analizy wszystkich przedłożonych propozycji. Omówienie kluczowych zmian nastąpi w serii artykułów publikowanych w najbliższym czasie na łamach naszego Portalu.
W dniu 31 grudnia 2020 roku na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten zawiera kolejne rozwiązania zapowiadane przez p. Jacka Ozdobę – sekretarza stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska w ramach tzw. pakietu Czystość PLUS.
Część zmian wchodzących w skład tego pakietu została uchwalona przez Sejm jeszcze w 2020 roku (por. ustawa z dnia 17 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw).
Najnowszy projekt zawiera propozycje zmian w:
Ustawa nowelizująca – jak wynika z jej uzasadnienia – ma na celu wsparcie jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zidentyfikowanych problemów oraz poprawy sytuacji na krajowym rynku gospodarki odpadami komunalnymi, w szczególności przez:
Projektodawcy proponuję zmianę zakresu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – co jest konsekwencją dalszych propozycji zawartych w ustawie nowelizującej – poprzez wskazanie, że ustawa określa nie tylko zadania gminy oraz obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządku, ale także obowiązki osób wymienionych w nowododawanym art. 2a ust. 1 ustawy (tj. określonych osób w zabudowie wielorodzinnej). Zakres przedmiotowy ustawy obejmować ma także obowiązki wytwórców odpadów komunalnych w zakresie selektywnego zbierania odpadów. Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej „obowiązki określone w ustawie będą dotyczyły podmiotów wytwarzających odpady, niezależnie od tego, czy są właścicielami danej nieruchomości”.
Jedną z głównych zmian proponowanych w ustawie nowelizującej jest wprowadzenie nowej regulacji dotyczącej zabudowy wielorodzinnej. Zgodnie z projektem w przypadku gdy gmina zapewni techniczne możliwości identyfikacji odpadów komunalnych wytwarzanych w poszczególnych lokalach, rada gminy może, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, postanowić o składaniu deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ponoszeniu tej opłaty przez:
– w stosunku do odpadów komunalnych powstających w tym lokalu.
Powyższa uchwała będzie mogła dotyczyć wszystkich lub określonych nieruchomości zabudowanych budynkami wielolokalowymi.
W zamyśle projektodawców „dodanie przepisu ma na celu umożliwienie gminie odejścia od odpowiedzialności zbiorowej w szczególności w zabudowie wielolokalowej poprzez wprowadzenie rozliczania z obowiązku selektywnego zbierania odpadów mieszkańców wytwarzających odpadów poszczególnych lokalach.”.
W przypadku podjęcia przez radę gminy powyższej uchwały do właściciela lokalu w budynku wielolokalowym, w którym ustanowiono odrębną własność lokalu, osoby faktycznie zamieszkującej lub użytkującej ten lokal, osoby, której służy spółdzielcze prawo do lokalu, lub osoby faktycznie zamieszkującej lub użytkującej lokal należący do spółdzielni mieszkaniowej, w zakresie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi stosuje się przepisy art. 6h oraz art. 6i, (obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi) art. 6m (obowiązek złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi) oraz art. 6o (decyzje w przypadku braku wątpliwości do deklaracji lub w przypadku jej niezłożenia).
W przypadku podjęcia powyższej uchwały wspólnota mieszkaniowa lub spółdzielnia mieszkaniowa składają deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ponoszą tę opłatę w stosunku do odpadów komunalnych powstających na nieruchomości, z wyłączeniem odpadów powstających w lokalach objętych przedmiotową uchwałą.
W terminie 14 dni od dnia wejścia w życie powyższej uchwały osoby objęte jej zakresem, wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie mieszkaniowe składają (nową) deklarację
o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Podkreślić należy, iż z punktu widzenia gminy (odpowiednio związku międzygminnego) powyższa uchwała ma charakter fakultatywny. Jedynie od decyzji rady zależy czy uchwała ta zostanie podjęta oraz jaki zakres nieruchomości obejmie. Właściciele nieruchomości, w tym spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, nie mają żadnych instrumentów prawnych przymuszających radę gminy (zgromadzenie związku) do podjęcia takiej uchwały.
Należy się jednak liczyć z niezwykle silnym lobbingiem (presją) w tym zakresie w wielu miejscach kraju, zwłaszcza w dużych miejscowościach.
Uchwała będzie natomiast bezwzględnie wiążąca dla jej adresatów. Tym samym podmioty objęte zakresem podmiotowym uchwały nie będą miały wyboru co do sposobu rozliczeń w zakresie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi z gminą (związkiem międzygminnym).
Podejmując przedmiotową uchwałę gminy (związki międzygminne) muszą brać pod uwagę zdecydowanie wyższe koszty obsługi administracyjnej systemu związane z istotnym wzrostem ilości podmiotów zobowiązanych do składania deklaracji i uiszczania opłaty. Przykładowo w przypadku bloku będącego odrębną własnością (np. wspólnota mieszkaniowa) składającego się z trzech klatek schodowych, w których znajduje się po 10 mieszkań w każdej do gminy trafi 30 deklaracji zamiast jednej oraz 30 płatności zamiast jednej. W przypadku zmiany stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina zobowiązana będzie wysłać 30 zawiadomień zamiast jednego. Konsekwencji technicznych powyższej zmiany można wskazywać wiele.
Należy także pamiętać o konieczności zmiany wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w sposób umożliwiający złożenie deklaracji przez nowy krąg osób.
Jednocześnie istotne wątpliwości budzi określenie zawarte w projektowanych przepisach, że to „gmina pewni techniczne możliwości identyfikacji odpadów komunalnych wytwarzanych w poszczególnych lokalach”. Należy przypomnieć, że zgodnie z obowiązującymi przepisami – w tym zakresie brak jest propozycji zmian – to właściciel nieruchomości zobowiązany jest zapewnić odpowiednie miejsce gromadzenia odpadów. Wszelkie rozwiązania techniczne muszą zatem wymagać współpracy pomiędzy organizatorem systemu a właścicielem nieruchomości wielorodzinnej (spółdzielnią mieszkaniową, wspólnotą mieszkaniową). O ile koszty organizacyjne spoczywać będą na gminie o tyle koszty inwestycyjne nie mogą być przez gminę pokrywane.
Wprowadzenie powyższego rozwiązania wymaga dalej idących zmian w ustawie aniżeli te zaproponowane w projekcie ustawy nowelizującej. Spośród obecnie przewidzianych ustawą czystością czterech metod ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi jedynie dwie pozwalają na bezproblemowe wdrożenie zaproponowanego rozwiązania (metoda powierzchniowa oraz metoda od gospodarstwa domowego).
W przypadku metody pogłównej oraz metody wodnej ustawa nakazuje brać pod uwagę liczbę mieszkańców / ilość zużytej wody z danej nieruchomości rozumianej jako całość,nie zaś z poszczególnych lokali mieszkalnych. W przypadku metody wodnej prowadzi to do wniosku, że miarodajne winny być wskazania licznika głównego przypisanego do danej nieruchomości, nie zaś podliczników lokalowych. Brak uwzględnienia powyższych kwestii skutkować będzie dalszymi wątpliwościami interpretacyjnymi i sporami przed sądami administracyjnymi.
Podobnie należy rozważyć zmianę przepisów dotyczących zasad określania wysokości opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku naruszenia obowiązku selektywnej zbiórki. Znowelizowane przepisy powinny wyraźnie wskazywać, że zawiadomienie od podmiotu odbierającego odpady nie jest jedyną podstawą wszczęcia postępowania w sprawie opłaty podwyższonej.
Omówienie dalszej części ustawy nowelizującej nastąpi w kolejnym artykule.
Maciej Kiełbus Partner Zarządzający, prawnik w ZIEMSKI&PARTNERS Kancelaria Prawna Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządu terytorialnego oraz prawa odpadowego
TAGI: Odpady, Regulamin utrzymania czystości i porządku, Utrzymanie czystości ,