Prawo Dla Samorządu

Przepisy tzw. tarczy antykryzysowej przewidywały pierwotnie możliwość realizowania obiektów budowlanych bez zachowania reżimu określonego m.in. w przepisach Prawa budowlanego. Mimo że celem tej regulacji było ułatwienie realizacji zamierzeń podejmowanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, wielu inwestorów dostrzegło w nich szansę na obejście obowiązujących przepisów i zrealizowanie na ich podstawie osiedli mieszkaniowych. Przyjęta przez Sejm nowelizacja z dnia 28 października 2020 r. uszczelnia przepisy, ograniczając krąg podmiotów, które będą mogły korzystać z ulgowych regulacji.

Wraz z wejściem w życie przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych [dalej jako: „tarcza antykryzysowa”] tj. od dnia 8 marca 2020 r. zaczęły obowiązywać regulacje pozwalające „ominąć” szereg przepisów[1] normujących proces inwestycyjny w celu zapewnienia sprawnej realizacji obiektów związanych „z przeciwdziałaniem COVID-19”. Powołane ułatwienia miały w zamierzeniu minimalizować negatywne skutki związane ze stanem epidemii, w szczególności miały służyć np. budowie tymczasowych szpitali czy adaptacji pomieszczeń na potrzeby ulokowania chorych.

Mimo że przepisy zezwalające na powyższe odstępstwa obowiązywały 180 dni, w tym czasie odnotowano szereg przypadków, w których inwestorzy pod szyldem „przeciwdziałania COVID-19” realizowali osiedla mieszkaniowe, które w rzeczywistości z ochroną zdrowia miały niewiele wspólnego.

Problem ten został szeroko opisany w artykule opublikowanym niedawno na naszym portalu – „Samowola budowlana pod szyldem walki z pandemią”.

Powyższe próby obejścia szeregu regulacji skłoniły ustawodawcę do uszczelnienia obowiązujących uprzednio przepisów, ograniczając tym samym inwestorom pole do nadużyć.

W dniu 28 października 2020 r. Sejm RP przyjął ustawę o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19. Uchwalone przepisy przywracają możliwość projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w tym zmiany sposobu użytkowania z wyłączeniem przepisów określonych ustaw regulujących proces inwestycyjny tj. przepisów ustawy Prawo budowlane, ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (oraz aktów planistycznych wydanych na podstawie upzp), a także ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, o ile wskazane działania będą służyć przeciwdziałaniu epidemii.

W celu ułatwienia realizacji inwestycji podejmowanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, przy jednoczesnym zapobiegnięciu realizacji tzw. „osiedli covidowych” wprowadzono kilka istotnych zmian w porównaniu do obowiązującej poprzednio regulacji. Nowelizacja przewiduje dodatkowe mechanizmy, które tym razem mają nie dopuścić do nadużyć.

Podstawowe novum warunkujące możliwość zastosowania uproszczonego trybu polega na tym, że z regulacji tej skorzystać będą mogły wyłącznie podmioty wykonujące działalność leczniczą albo inne podmioty w związku z realizacją zadań objętych obowiązkiem albo poleceniem wydanym na podstawie art. 10d albo art. 11h ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Co więcej, odstąpienie od stosowania przepisów powołanych ustaw, nie będzie już „automatyczne”, lecz wymagać będzie zgody wojewody. Nadto, dla prowadzenia robót budowlanych oraz zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części w związku z przeciwdziałaniem epidemii niezbędne będzie niezwłoczne poinformowanie organu administracji architektoniczno –budowlanej.

Zmiana „kosmetyczna” polega na przeniesieniu przepisów wprowadzających „nadzwyczajny tryb” realizacji obiektów budowlanych z ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (ówczesny art. 12) do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (art. 46c ust. 3-7).

Zaproponowane przez autorów nowelizacji rozwiązanie zdaje się być rozsądnym kompromisem pomiędzy koniecznością reagowania na dynamiczną sytuację związaną z rozwojem pandemii przy jednoczesnym zapobieganiu nieuprawnionej samowoli (tj. sytuacji, w której z naruszeniem przepisów prawa budowlanego powstawałyby obiekty niezwiązane w żaden sposób z przeciwdziałaniem epidemii).

[1] Art. 12 ust. 1 tarczy antykryzysowej stanowił, że do projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w tym zmiany sposobu użytkowania, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 nie stosuje się szeregu ustaw, m.in. Prawa budowlanego, ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (a także aktów planistycznych wydanych na podstawie upzp) oraz ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Uszczelnione przepisy nie pozwolą już na budowę „osiedli covidowych”