Zapis sesji rady musi być dostępny cyfrowo

Od 23 września 2020 r. instytucje publiczne mają obowiązek dołączenia napisów oraz audiodeskrypcji do publikowanych przez siebie multimediów. To kolejny etap wdrażania dostępności cyfrowej przez podmioty publiczne.

Powyższy wymóg wynika z przepisów Ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, która weszła w życia 23 maja 2019 r. Określa ona między innymi wymagania, jakie muszą spełniać strony internetowe i aplikacje mobilne podmiotów publicznych w zakresie umożliwienia ich odbioru osobom z niepełnosprawnościami. Ustawa jest elementem  rządowego programu Dostępność Plus, którego celem jest zapewnienie obywatelom ze szczególnymi potrzebami dostępu do usług świadczonych przez podmioty publiczne, a także treści udostępnianych przez podmioty publiczne na stronach internetowych i w aplikacjach mobilnych.

Zapisy Ustawy są spójne ze standardem WCAG (Web Content Accessibility Guidelines), który zawiera zbiór norm, jakie spełniać powinny strony internetowe, aby publikowane na nich treści były dostępne dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami, w szczególności dla osób z dysfunkcjami słuchu i wzroku i stanowią implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z 26 października 2016 r.

Od 23 września 2020 r. wszystkie materiały multimedialne publikowane na stronach internetowych podmiotów publicznych powinny zostać uzupełnione o napisy rozszerzone umożliwiające ich odbiór osobom głuchym i słabosłyszącym, a także o audiodeskrypcję, którą należy rozumieć jako przekazywany drogą słuchową, werbalny opis treści wizualnych osobom niewidomym i słabowidzącym.

Istotne z praktycznego punktu widzenia wyłączenia zawarto w art. 3 ust. 2 pkt 1 i 2 Ustawy, który z zakresu regulacji ustawy wyłącza multimedia nadawane na żywo oraz opublikowane przed dniem 23 września 2020 r.

Wymogi zapewnienia dostępności a zapis obrad organu uchwałodawczego

Dla jednostek samorządu terytorialnego wskazana regulacja jest istotna w szczególności z uwagi na wynikający z właściwych ustaw ustrojowych obowiązek transmitowania i utrwalania obrad ich organów uchwałodawczych i udostępniania nagrań w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie internetowej gminy, powiatu czy województwa, a także w inny sposób zwyczajowo przyjęty.

O ile z obowiązku zapewnienia dostępności wyłączone są transmisje na żywo, nie ulega wątpliwości, że utrwalone nagranie zamieszczone po transmisji na żywo na stronie internetowej będzie musiało zostać opatrzone napisami rozszerzonymi i audiodeskrypcją. Zatem utrwalone nagranie z obrad organu uchwałodawczego jednostki samorządu terytorialnego udostępnione w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej danego podmiotu czy w inny zwyczajowo przyjęty sposób  powinno spełniać wymagania dostępności.

Napisy rozszerzone nie oznaczają prostego zapisu mowy, czyli tego co zostało powiedziane. Powinny one zawierać informację o wszelkich istotnych dźwiękach mających znaczenie z punktu widzenia odbiorcy, takich jak na przykład śmiech.

Dla zrealizowania ustawowego obowiązku zapewnienia dostępności nie będzie wystarczające opublikowanie protokołu z obrad jako alternatywy dla napisów rozszerzonych. Protokół zawiera jedynie podsumowanie obrad, nie stanowi dokładnego zapisu ich przebiegu. Nie może zatem zastąpić napisów, które oddają wszystko co zostało powiedziane w trakcie sesji.

Alternatywą dla napisów rozszerzonych nie jest tłumaczenie materiału na język migowy. Napisy przeznaczone są dla osób, które rozumieją język polski, a niekoniecznie znają język migowy. Co istotne, przepisy Ustawy nie wymagają dołączenia do materiałów multimedialnych tłumaczenia na język migowy.

W kwestii audiodeskrypcji zasadnym wydaje się przyjęcie, że z uwagi na charakter  materiału, jakim jest nagranie z obrad organu uchwałodawczego jednostki samorządu terytorialnego poza wyjątkowymi przypadkami nie będzie konieczne dodawanie do ich zapisu audiodeskrypcji. W tego rodzaju nagraniu wszystkie niezbędne do obioru materiału informacje przekazywane są w przede wszystkim w jego warstwie dźwiękowej.

Z uwagi na czas niezbędny dla przygotowania napisów czy audiodeskrypcji dopuszczalne jest udostępnienie pliku multimedialnego, a następnie uzupełnione o napisy czy audiodeskrypcję. Czas ten nie powinien być jednak zbyt długi. W motywie 27 Dyrektywy wskazano, że nie powinien przekraczać 14 dni. Zapis ten nie został jednak implementowany bezpośrednio do Ustawy.

Materiały publikowane poza stronami podmiotu publicznego

Obowiązek zapewnienia dostępności dotyczy także informacji publikowanych przez podmiot publiczny na stronie internetowej innej niż jego strona internetowa. Jeżeli informacje te nie spełniają wymagań dostępności cyfrowej, podmiot publiczny ma obowiązek opublikować te same informacje na wybranej spośród swoich stron internetowych, w sposób dostępny cyfrowo. Przykładem mogą być materiały emitowane w lokalnej telewizji, ale należące do podmiotu publicznego.

Wyłączenia ustawowe i kary za brak dostępności

Jak wskazano na wstępie, wymogu zapewnienia dostępności nie stosuje się do multimediów opublikowanych przed dniem 23 września 2020 r. Nie będzie zatem obowiązku uzupełniania ich o napisy czy też audiodeskrypcję. Jednakże mimo ustawowych wyłączeń również w przypadku multimediów, co do których Ustawa nie nakłada obowiązku zapewnienia dostępności, obywatel będzie mógł wystąpić do podmiotu publicznego z żądaniem zapewnienia dostępności cyfrowej wskazanego elementu strony.

23 września 2020 r. kończy się także okres przejściowy dla stron internetowych, które powstały przed dniem 23 września 2018 r. Konieczne będzie zatem zapewnienie ich pełnej dostępności stosownie do wymogów Ustawy.

Za nieuzasadnione i uporczywe niezapewnianie dostępności strony internetowej lub aplikacji mobilnej przez podmiot publiczny Ustawa przewiduje karę pieniężną w wysokości do 10.000 zł. W rozumieniu Ustawy uporczywym niewywiązywaniem się z zapewnienia dostępności cyfrowej strony internetowej jest stwierdzenie braku poprawy dostępności cyfrowej w trzech kolejnych monitorowaniach dostępności cyfrowej dokonywanych corocznie zgonie z przepisami Ustawy oraz stwierdzenie rosnącej liczby uzasadnionych skarg na odmowę dostępności.

Magdalena Czajka

Radca prawny specjalizujący się w prawie administracyjnym

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu