Prawo Dla Samorządu

Wprowadzenie obowiązku gromadzenia środków pochodzących z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi na wyodrębnionym rachunku bankowym rodzi w praktyce szereg wątpliwości

Ustawa z dnia 19 lipca 2019 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw prowadziła obowiązek po stronie gminy (odpowiednio związku międzygminnego realizującego zadania z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi) gromadzenia środków pochodzących z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi na wyodrębnionym rachunku bankowym (art. 6r ust. 1ab ucpg).

Przepis ten od początku budził szereg wątpliwości. Do części z nich odniosło się Ministerstwo Klimatu w swoich interpretacjach.

Co z odsetkami i kosztami upomnienia?

W piśmie z dnia 5 lutego 2020 roku stanowiącym odpowiedź na zapytanie jednego z wielkopolskich burmistrzów Ministerstwo wyjaśniło, że odsetki od zaległości związanych z uiszczaniem opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jako związane z należnością główną, powinny być przekazywane na wyodrębnione konto. Natomiast koszty upomnienia – których także dotyczyło zapytanie burmistrza – powinny być kierowane na konto podstawowe gminy. Ministerstwo wskazuje bowiem, że koszty te stanowią element kosztów egzekucyjnych i nie mieszczą się we wpływach z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi

Do kwestii tej Ministerstwo odnosiło się także wcześniej. W piśmie do jednego z prezesów regionalnych izb obrachunkowych z dnia 8 listopada 2019 roku, w którym wskazano, że „Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie reguluje (…) kwestii terminów tego przeksięgowania, należności ubocznych (odsetki od nieterminowego uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami, koszty upomnienia i in.) oraz odsetek od środków zgromadzonych na wyodrębnionym rachunku bankowym i innych spraw związanych z prowadzeniem odrębnego konta. Wydaje się, że wymienione należności powinny być, jako pochodna opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, również gromadzone na tym samym wyodrębnionym rachunku bankowym.”.

Co ze środkami wpłaconymi przed zmianą przepisów?

Temat rachunku bankowego był także przedmiotem wyjaśnień w piśmie z dnia 1 listopada 2019 roku skierowanych do burmistrza z województwa mazowieckiego. W ocenie Ministerstwa w związku z brakiem stosowanych przepisów przejściowych w ustawie nowelizującej z dnia 19 lipca 2019 roku gminy nie miały obowiązku przekazywania zgromadzonych przed dniem wejścia w życie tej ustawy środków pochodzących z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na wyodrębniony rachunek bankowy. Obowiązek ten dotyczył bowiem wpływów następujących po dniu wejścia w życie ustawy.

Z jakiego rachunku dokonywać wydatków?

Ministerstwo wyjaśniło także, że „Utworzenie wyodrębnionego rachunku ma służyć przejrzystości gromadzenia wpływów i ich wydatkowania na cele zgodne z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, dlatego wydaje się, że rachunek ten powinien służyć nie tylko do gromadzenia wpływów, ale i do dokonywania wydatków na cele związane z funkcjonowaniem systemu gospodarki odpadami.”. Należy przy tym podkreślić, iż ta intencja Ministerstwa nie została wprost wyrażona w przepisach znowelizowanej ustawy.

Do kwestii wyodrębnionego rachunku bankowego służącego gromadzeniu środków z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w swoich interpretacjach odnosiły się także regionalne izby obrachunkowe. Przykładem wystąpienia w tym zakresie może być pismo Prezesa RIO w Kielcach z 18 października 2019 roku. W piśmie tym wskazano, że zgodnie z ustawą o finansach publicznych odrębnymi procesami finansów publicznych są procesy gromadzenia dochodów oraz wydatkowania środków publicznych. W konsekwencji zdaniem Izby wyodrębniony rachunek bankowy, o którym mowa w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, winien służyć do gromadzenia środków (przyjmowania dochodów), natomiast nie można wskazać, że ustawa nakazuje dokonywania z niego także wydatków.

Podsumowanie

Przytoczone powyżej interpretacje – nie mające charakteru wiążącego – wskazują jak wiele wątpliwości wywołać może jeden przepis wprowadzony „przy okazji” do obowiązującej od lat ustawy. Wprowadzanie tego typu rozwiązań – nie dotyczących wprost gospodarki odpadami komunalnymi – przez resort odpowiedzialny za tematy odpadowe, bez wystarczających konsultacji ze specjalistami w dziedzinie finansów i rachunkowości, nie jest dobrym rozwiązaniem. Należy mieć nadzieję, że Ministerstwo Klimatu uświadomi to sobie przed rozpoczęciem prac nad kolejną nowelizacją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

Wyodrębniony rachunek bankowy na opłatę śmieciową