Prawo Dla Samorządu

Naruszenie statutowej procedury zmiany składu osobowego komisji może skutkować stwierdzeniem nieważności podjętej w tym zakresie uchwały.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 25 czerwca 2020 roku (sygn. III SA/Gd 683/19) stwierdził w części nieważność uchwały rady powiatu zmieniającej uchwałę w sprawie ustalenia składów osobowych stałych komisji rady powiatu. Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Rada powiatu podjęła uchwałę w sprawie ustalenia składów osobowych stałych komisji rady powiatu, w której odwołano dotychczasowy skład jednej z komisji i ustalono jej nowy skład osobowy.

Uchwała ta została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku przez dwóch radnych rady powiatu. Skarżący zarzucili uchwale, że została podjęta z naruszeniem przepisów Statutu Powiatu polegającym na braku wniosku o podjęcie zaskarżonej uchwały złożonego przez jeden z określonych statutowo podmiotów. Statut Powiatu przewiduje bowiem, że powoływanie i odwoływanie składu osobowego komisji następuje na wniosek zainteresowanych radnych, klubów radnych lub komisji rady powiatu. W przedmiotowej sprawie zdaniem skarżących zaskarżona uchwała została przedstawiona przez przewodniczącego rady powiatu bez stosownego wniosku. W trakcie debaty podczas sesji radny wnioskowali o udostępnienie im wniosków, w oparciu o które przygotowano projekt zaskarżonej uchwały. Wniosku takiego nie udostępniono.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej odrzucenie, ewentualnie o oddalenie. W ocenie organu skarżący nie posiadają legitymacji skargowej w przedmiotowej sprawie. Jednocześnie organ wyjaśnił, że projekt zaskarżonej uchwały spełnia wymogi statutowe. Projekt zaskarżonej uchwały został przygotowany przez przewodniczącego Rady Powiatu w związku ze złożeniem wniosków o odwołanie dotychczasowego składu osobowego Komisji Edukacji, Sportu i Turystyki oraz o powołanie nowego składu przez Kluby Radnych: "A" oraz "B" jak również innych wniosków radnych z propozycjami zmian w składach osobowych stałych komisji Rady.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uznał skargę za zasadną i stwierdził w części nieważność zaskarżonej uchwały.

Zdaniem Sądu „dopuszczalność zaskarżenia, zarówno uchwał organów gminy jak i uchwał organów powiatu, nie może być ograniczona do norm proceduralnych i materialnych, ale musi obejmować również normy organizacyjno - kompetencyjne, a więc także te wszystkie uchwały, w których ustanawia się struktury organizacyjne, rozgranicza kompetencje, czy też kształtuje skład osobowy organów samorządu. A zatem, uchwała rady powiatu dotycząca powołania lub odwołania określonej osoby ze składu organu powiatu nie może być wyłączona z trybu zaskarżenia przewidzianego w art. 87 ust. 1 u.s.p. Zakresem uchwał podlegających zaskarżeniu w trybie art. 87 ust. 1 u.s.p. objęte są również uchwały o charakterze indywidualnym.”. W konsekwencji Sąd iznał, że uchwała dotycząca odwołania skarżącego ze składu komisji radnego powiatu jest uchwałą z zakresu administracji publicznej, podlegającą kognicji sądu administracyjnego.

Jednocześnie sąd uznał, że odwołanie z funkcji w radzie lub organie wykonawczym powiatu daje odwołanej osobie możliwość skorzystania z ochrony przed sądem administracyjnym w ramach konstrukcji unormowanej w art. 87 ust. 1 u.s.p.

Odnosząc się do meritum sprawy WSA w Gdańsku wskazał, że zgodnie ze Statutem Powiatu Przewodniczący Rady nie ma samodzielnej inicjatywy uchwałodawczej w zakresie zmian składu Komisji Rady Powiatu. Inicjatywa ta przysługuje określonym w powołanym przepisie podmiotom, czyli radnym, klubom radnych lub Komisji Rady Powiatu.

Sąd podkreślił, że „działanie organu stanowiącego i kontrolnego powiatu jakim jest Rada, ujęte jest w sformalizowane ramy, określone statutem. Przestrzeganie formalnych rygorów postępowania stanowi gwarancję zachowania wymogów praworządności i demokracji w działaniu organu władzy publicznej, stanowiącego przedstawicielstwo lokalnej wspólnoty samorządowej.”

WSA uznał, że „wniosek, od którego uzależnione jest działanie Przewodniczącego Rady zmierzające do zmiany składu osobowego komisji musi znajdować swe materialne odzwierciedlenie, pozwalające na kontrolę prawidłowości stosowanych procedur. Takim odzwierciedleniem jest przede wszystkim forma pisemna, którą przybiera zarówno czynność uprawnionej osoby fizycznej, stanowiąca jej oświadczenie woli, jak i zaprotokołowane oświadczenie złożone przez taką osobę na posiedzeniu Rady, ewentualnie wreszcie zaprotokołowana uchwała podjęta przez ciało zbiorowe (klub lub komisję) na jego posiedzeniu. W aktach administracyjnych brak jest wniosku, który odpowiadałby powyższym wymogom”. W aktach przedmiotowej sprawy znajduje się jedynie oświadczenie Przewodniczącego Rady, z którego wynika, że wnioski o odwołanie dotychczasowego składu komisji zgłosiły dwa kluby radnych na wspólnym posiedzeniu. Wniosek, o którym mowa w oświadczeniu przewodniczącego rady miał charakter ustny, zaś posiedzenie klubu, o którym mowa w tym oświadczeniu nie było protokołowane.

W konsekwencji Sąd uznał, że „ustny wniosek złożony przez nieokreślone bliżej osoby, który nie został nigdzie zaprotokołowany i o którym nie wiadomo, czy został poddany głosowaniu, nie mógł być uznany za skuteczną inicjatywę pozwalającą Przewodniczącemu Rady na skuteczne wystąpienie o zmianę składu komisji. Nie czyni on bowiem zadość podstawowym wymogom formalnym, których dochowanie jest konieczne zarówno w pracy organu stanowiącego powiatu jak i podmiotów działających w jego obrębie, jak komisje i kluby radnych.”

Wobec powyższego Sąd uznał skargę za zasadną.

Wyrok nie jest prawomocny.

Powyższy wyrok zasługuje na uwagę z dwóch podstawowych przyczyn. Po pierwsze wskazuje on na znaczenie procedur statutowych określanych przez samych radnych. Jeśli jakaś procedura została przez nich sformalizowana w statucie winna być przez nich przestrzegana do czasu zmiany statutu. Po drugie wyrok ten zwraca uwagę na konieczność prawidłowego dokumentowania czynności podejmowanych w ramach procedury uchwałodawczej. Braki w tym zakresie mogą wpływać na ocenę legalności podejmowanych uchwał.