Prawo Dla Samorządu

W dniu 31 marca 2020 r. weszło w życie większość przepisów ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja specustawy zawiera istotne regulacje dotyczące stosowania przepisów Prawa budowlanego oraz innych ustaw regulujących proces inwestycyjny.

Przed nowelizacją

W dniu 8 marca weszła w życie ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych [dalej jako: „Specustawa”].

Pierwotna wersja tego aktu w art. 12 stanowiła, iż: „Do projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w tym zmiany sposobu użytkowania, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2019 r. poz. 1186, z późn. zm.), ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2020 r. poz. 293) oraz ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r. poz. 282), a w przypadku konieczności poszerzenia bazy do udzielania świadczeń zdrowotnych, także przepisów wydanych na podstawie art. 22 ust. 3, 4 i 4a ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej”.

Wskazana regulacja okazała się być mało precyzyjna, dlatego też w rządowym projekcie nowelizacji Specustawy rozbudowano w/w przepis. Zaproponowane zmiany w tym zakresie weszły w życie w dniu 31 marca 2020 r.

Nowe brzmienie art. 12

Uchwalona nowelizacja Specustawy w porównaniu do jej pierwotnej wersji dodatkowo wyłącza zastosowanie aktów planistycznych wydanych na podstawie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym do projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w tym zmiany sposobu użytkowania, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 (czyli np. miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego). Zdaniem projektodawców zmiana ta wpisuje się w cel dotychczasowej regulacji art. 12 Specustawy, jakim jest ułatwienie realizacji zamierzeń budowlanych podejmowanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.

Dodatkowo, nałożono na inwestora obowiązek niezwłocznego poinformowania organu administracji architektoniczno-budowlanej o robotach budowlanych oraz o zmianie sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, które następują w związku z przeciwdziałaniem COVID-19. Wymóg przekazania tej informacji nie jest przy tym warunkiem przystąpienia do wykonywania robót budowlanych albo dokonania zmiany sposobu użytkowania. Jak podkreślają projektodawcy, dzięki tej informacji organ administracji architektoniczno-budowlanej uzyska niezbędną wiedzę o inwestycjach realizowanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 oraz będzie miał możliwość działania, w przypadku w którym roboty budowlane spowodują zagrożenie życia lub zdrowia ludzi. Wówczas organ w drodze decyzji podlegającej natychmiastowemu wykonaniu ustali wymagania dotyczące zabezpieczeń tych robót. By organ mógł podjąć sprawne działania w tej sferze, informacja od inwestora powinna określać: rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia – w przypadku prowadzenia robót budowlanych, zaś w przypadku zmiany sposobu użytkowania – dotychczasowy i zamierzony sposób użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.

Nowe przepisy nakładają na inwestora obowiązek zapewnienia objęcia kierownictwa oraz nadzoru przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane nad robotami budowlanymi prowadzonymi w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, których rozpoczęcie, zgodnie z przepisami ustawy – Prawo budowlane, wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Pozwolenia na budowę wymagają roboty budowlane o większej skali trudności niż roboty budowlane realizowane w drodze zgłoszenia, co zdaniem autorów nowelizacji uzasadnia powiązanie przedmiotowego obowiązku inwestora z robotami budowlanymi objętymi pozwoleniem na budowę na gruncie ustawy - Prawo budowlane. Osoba posiadająca uprawnienia budowlane odpowiada nie tylko za przestrzeganie przepisów ale również za wykonanie prac zgodnie z wiedzą i sztuką budowlaną, a co za tym idzie bezpieczeństwem ich wykonania i późniejszego użytkowania. Stąd też propozycja kierowania i nadzorowania prac wymagających pozwolenia na budowę przez osoby pełniące odpowiednie samodzielne funkcje techniczne.

Zgodnie z art. 36 ust. 1 Specustawy, art. 12 traci moc po upływie 180 dni od dnia wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 5 września 2020 r.).

Skutki

Wskazana regulacja niewątpliwie wpisuje się w założenie projektodawców jakim jest „ułatwienie realizacji zamierzeń budowlanych podejmowanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19”. Wyłączenie stosowania wskazanych ustaw z zakresu procesu inwestycyjnego może okazać się bardzo korzystne z punktu widzenia przedsiębiorców, bowiem pozwala w szybkim tempie i bez zbędnych formalności przeorganizować poszczególne pomieszczenia tak, by w większym stopniu zapewnić bezpieczeństwo przebywających w nich ludzi. Nadto, omawiany przepis może stanowić istotne narzędzie w przypadku konieczności stworzenia nowych lub zaadaptowania istniejących obiektów np. na potrzeby ulokowania w nich zwiększającej się liczby osób zakażonych koronawirusem.

Z drugiej strony, realnym ryzykiem wydaje się wykorzystywanie przewidzianych w ustawie wyłączeń dla realizacji obiektów budowlanych, które w rzeczywistości mają służyć innym celom niż przeciwdziałanie COVID-19. Powyższe może spowodować sporą liczbę tzw. samowoli budowlanych. Zagrożenia można również upatrywać w wyłączeniu stosowania ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Ewentualne nadużycie tych przepisów może doprowadzić do nieodwracalnych skutków.

Prawo budowlane w obliczu koronawirusa