Prawo Dla Samorządu

W dniu 24 stycznia 2020 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt zmian w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [dalej jako: „uooś”]. Nowe rozwiązania wprowadzają m.in. szersze uprawnienia dla organizacji ekologicznych oraz przewidują podstawę do wstrzymywania przez sądy administracyjne wykonania decyzji środowiskowych.

Nowa podstawa do wstrzymania wykonania decyzji środowiskowych

Art. 61 § 3 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi [dalej jako: „ppsa”] stanowi ogólną podstawę prawną, która umożliwia sądom administracyjnym wstrzymanie wykonania decyzji administracyjnej, na którą wniesiono skargę do sądu.

W obecnym stanie prawnym, w sytuacji składania przez skarżących, w tym organizacje ekologiczne, wniosków do wojewódzkich sądów administracyjnych o wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowych, sądy wydają postanowienia o odmowie wstrzymywania wykonania tych decyzji.

W tej kwestii w judykaturze prezentowane jest stanowisko, zgodnie z którym wstrzymanie wykonania decyzji dotyczy sytuacji, gdy zaskarżony akt wywołuje skutki materialnoprawne. Skutków takich zasadniczo nie wywołuje decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, gdyż nie podlega wykonaniu w postępowaniu egzekucyjnym. Jako że decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach jest wstępnym etapem realizacji przedsięwzięć mogących potencjalnie lub zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (decyzje inwestycyjne są wydawane w drugiej kolejności i muszą być z decyzją środowiskową zgodne), to egzekwowanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przeniesione jest dopiero na etap, w którym realizowane jest przedsięwzięcie – w sytuacji gdy tzw. decyzja inwestycyjna nie uwzględnia decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (art. 86c uooś).

Z kolei wstrzymywanie wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na drugim etapie, tj. po wydaniu decyzji inwestycyjnej, jest formalnie niedopuszczalne. Decyzja środowiskowa na tym etapie nie może być już bowiem zaskarżona do sądu administracyjnego z uwagi na upływ 30-dniowego terminu, o którym mowa w art. 53 § 1 ppsa.

Przygotowany przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska projekt nowelizacji ustawy przewiduje wprowadzenie szczególnej – w stosunku do art. 61 § 3 ppsa – podstawy prawnej dla sądów administracyjnych do wstrzymania wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na wniosek stron postępowania lub organizacji ekologicznych.

Projektowany przepis wskazuje bowiem, że sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonalności w/w decyzji w całości lub w części, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że jest ona dotknięta jedną z wad wymienionych w art. 145 § 1 ppsa (tj. kiedy wystąpi prawdopodobieństwo, że skarga zostanie uwzględniona).

Należy podkreślić, że na skarżącym ma ciążyć obowiązek złożenia wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji wraz ze skargą na tę decyzję, a sąd będzie zobligowany do rozpatrzenia wniosku w terminie miesiąca od dnia jego wpływu.

Projektowane przepisy, w celu zapobieżenia niepożądanym skutkom niewłaściwie wydanej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, wskazują wprost, że organ administracji, w przypadku wstrzymania wykonalności decyzji środowiskowej, zawiesza z urzędu postępowanie w sprawie wydania decyzji inwestycyjnej.

Uprawnienia dla organizacji ekologicznych

Kolejne rozwiązanie przewidziane w projekcie nowelizacji uooś polega na nadaniu organizacjom ekologicznym uprawnień do zaskarżania decyzji inwestycyjnych wydanych dla przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Procedura wydawania decyzji dla w/w przedsięwzięć podzielona jest na dwa główne etapy. W pierwszej kolejności określa się w drodze decyzji administracyjnej środowiskowe uwarunkowania realizacji danego przedsięwzięcia. Dopiero na drugim etapie wydawana jest decyzja inwestycyjna (katalog tych decyzji wymieniony został w art. 72 ust. 1 uooś).

Przepisy uooś stanowią, iż organy wydające w/w decyzje inwestycyjne (czyli np. decyzję o warunkach zabudowy, o pozwoleniu na budowę itd.) związane są treścią decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (art. 86 pkt 2 uooś).

W uzasadnieniu do projektu nowelizacji wskazano, iż w obecnym stanie prawnym, przepisy szeregu ustaw ograniczają organizacjom ekologicznym udział w postępowaniu w sprawie wydania decyzji inwestycyjnej. Tytułem przykładu można wskazać, że jedna z tych ustaw – Prawo budowlane przewiduje wprawdzie taki udział dla organizacji ekologicznych, jednak tylko w przypadku postępowań dotyczących pozwoleń na budowę wymagających udziału społeczeństwa (art. 28 ust. 4 Prawa budowlanego). W postępowaniu w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę udział społeczeństwa jest wymagany wyłącznie w przypadku ponownego przeprowadzania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (art. 88 ust. 1 i art. 90 ust. 2 pkt 1 uooś). Oznacza to tym samym, iż obecnie poza kontrolą organizacji ekologicznych pozostają takie pozwolenia na budowę, które zostały wydane w oparciu o decyzje środowiskowe wydane bez oceny oddziaływania na środowisko.

Omawiany projekt nowelizacji wprowadza rozwiązanie uprawniające organizacje ekologiczne do wnoszenia odwołań od decyzji inwestycyjnych, których katalog został określony w art. 72 ust. 1 uooś. Uprawnienie to ma zostać jednak ograniczone w taki sposób, że w treści odwołania organizacja ekologiczna będzie musiała wykazać naruszenie art. 86 pkt 2 uooś tj. udowodnić, że decyzja inwestycyjna nie uwzględnia środowiskowych uwarunkowań określonych w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Proponowana zmiana określa przesłanki formalne, które muszą być spełnione przez organizacje ekologiczne w celu skorzystania z nadanego im uprawnienia. Przesłanki te zakładają, że organizacja ekologiczna chcąca wziąć udział w postępowaniu powinna prowadzić działalność statutową w zakresie ochrony środowiska lub ochrony przyrody przez minimum 12 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania w sprawie decyzji (brzmienie przepisu w obecnej wersji projektu wskazuje raczej na konieczność prowadzenia działalności przez minimum 12 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania w sprawie decyzji inwestycyjnej, a nie decyzji środowiskowej).

Ponadto projekt przewiduje, ze warunkiem wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję inwestycyjną, będzie uprzednie wniesienie przez organizację ekologiczną odwołania od tej decyzji.

Ogłoszenie o wydanej decyzji

Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 72 ust. 6 uooś, organ właściwy do wydania decyzji inwestycyjnych, dotyczących przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, podaje do publicznej wiadomości informacje o wydanej decyzji i o możliwościach zapoznania się z jej treścią oraz z dokumentacją sprawy.

Projekt nowelizacji zakłada uzupełnienie obecnej treści w/w przepisu poprzez wskazanie, że udostępnienie informacji o wydanej decyzji i możliwości zapoznania się z dokumentacją sprawy w Biuletynie Informacji Publicznej następuje na okres 14 dni. Powyższe ma na celu zachowanie spójności z ogólnymi przepisami dotyczącymi doręczeń w postępowaniach administracyjnych, tj. art. 49 § 2 kpa, który przewiduje domniemanie prawne, zgodnie z którym doręczenie uważa się za dokonane po upływie czternastu dni od dnia, w którym nastąpiło publiczne ogłoszenie.

Projektodawcy podkreślają także, że zmiana w powyższym zakresie jest niezbędna z uwagi na konieczność określenia sposobu i terminu, które umożliwią każdej organizacji ekologicznej, w szczególności takiej, która nie brała udziału w postępowaniu w I instancji, powzięcie wiadomości o wydanej decyzji i skorzystania z uprawnień określonych w projektowanym art. 86f uooś (tj. z prawa do wniesienia odwołania od decyzji inwestycyjnej).

Przepis przejściowy

Ustawa miałaby wejść w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw RP. Warto jednak zwrócić uwagę na projektowany przepis przejściowy, który stanowi, że do postępowań dotyczących decyzji inwestycyjnych, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie tejże nowelizacji stosuje się art. 86f uooś, w brzmieniu nadanym tą nowelizacją.

Powyższe oznacza, że w przypadku toczących się w dniu wejścia w życie nowelizacji postępowań w sprawie wydania np. decyzji o warunkach zabudowy, pozwolenia na budowę itd. organizacje ekologiczne zyskają uprawnienie do wnoszenia odwołań od tych decyzji (pomimo że w dniu wszczęcia postępowania to uprawnienie im jeszcze nie przysługiwało).

Obecnie projekt nowelizacji uooś znajduje się na etapie uzgodnień.

Będą kolejne zmiany w ustawie środowiskowej?