Prawo Dla Samorządu

W ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej podjęta po 6 września 2019 roku uchwała ustalająca stawki opłaty za pojemniki dla wprowadzonej nowej frakcji odpadów, nie jest objęta 12-miesięcznym okresem na dostosowanie jej do nowych przepisów.

Regionalna Izba Obrachunkowa (dalej: RIO) orzekła częściową nieważność uchwały Zgromadzenia Związku Międzygminnego z dnia 26 września 2019 roku, która ustalała wysokość stawki opłaty za pojemnik na popiół, jako nowej frakcji opadów. Jednocześnie nie zakwestionowała zmiany stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi uiszczanych przez właścicieli nieruchomości zamieszkałych.

Uchwała RIO zapadła w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Zgromadzenie Związku Międzygminnego uchwałą z dnia 26 września 2019 r. zmieniło uchwałę z dnia 4 czerwca 2018 rok w sprawie metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i ustalenia stawki tej opłaty oraz ustalenia stawki opłaty za pojemnik o określonej pojemności.

Związek Międzygminny ustalił stawkę opłaty za pojemnik na popiół, jako nową frakcję w następującej wysokości: pojemnik o pojemności 120 l – w wysokości 30,00 zł za jeden pojemnik; pojemnik o pojemności 240 l – w wysokości 60,00 zł za jeden pojemnik; pojemnik o pojemności 1100 l – w wysokości 250,00 zł za jeden pojemnik. Powyższe zmiany miały wejść w życie z dniem 1 października 2019. Ponadto Związek zmienił wysokość opłat za gospodarowanie odpadami uiszczanych przez właścicieli nieruchomości zamieszkałych. Opłaty za gospodarowanie odpadami w sposób selektywny ustalił w następującej wysokości: od gospodarstwa domowego jednoosobowego – 19,50 zł; od gospodarstwa domowego dwuosobowego – 39,00 zł; od gospodarstwa trzyosobowego – 58,50 zł; od gospodarstwa czteroosobowego – 78,00 zł; od gospodarstwa domowego pięcioosobowego – 92,00 zł. Od gospodarstwa domowego powyżej 5 osób: 92,00 zł oraz dodatkowo po 8,00 zł za szóstą i każdą kolejną osobę w gospodarstwie domowym. Z kolei w przypadku zbierania odpadów
w sposób nieselektywny wysokość stawki określono w następujący sposób: od gospodarstwa domowego jednoosobowego – 39,00 zł; od gospodarstwa domowego wieloosobowego – 39,00 zł oraz dodatkowo po 39,00 zł za drugą i każdą następną osobę w tym gospodarstwie domowym. Termin wejścia w życie powyższych zmian ustalono na dzień 1 stycznia 2020 roku.

Podejmując przedmiotową uchwałę, intencją Związku było jej późniejsze dostosowanie do nowych regulacji w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia nowych przepisów tj. od dnia 6 września 2019 roku. Związek powołał się na przepisy przejściowe tj. art. 9 ustawy z dnia 19 lipca 2019 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw[1] (dalej: ustawa zmieniająca), zgodnie z którym dotychczasowe uchwały wydane przed dniem wejścia w życie znowelizowanej ustawy mają być dostosowane do nowego brzmienia ustawy terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji. Z tego też powodu ustalając stawki za pojemniki na nową frakcję odpadów czyli popiół, Związek ustalił ich stawki w wysokości przekraczającej maksymalne stawki określone w znowelizowanej ustawie. Ponadto Związek utrzymał podział na selektywną i nieselektywną zbiórkę odpadów, pomimo że nowe regulacje bezwzględnie obligują do selekcji odpadów.
W wyjaśnieniach Związek podniósł, że w art. 6 k ust. 3 ustawy z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach[2] (dalej: u.c.p.g.), ustawodawca nie doprecyzował z jakiej przyczyny odpady nie są zbierane selektywnie, wskazał jedynie, że rada gminy ustala stawki podwyższone jeżeli właściciel nieruchomości nie wypełnia tego obowiązku. Ponadto powyższa uchwała odnosi się do niedostosowanego jeszcze w całości do nowych przepisów, regulaminu utrzymania czystości i porządku, w którym zachowany został podział na odpady selektywne i nieselektywne.

Uchwałą z dnia 29 października 2019 roku RIO orzekła nieważność uchwały
w zakresie ustalenia stawek opłat za pojemniki na popiół oraz w zakresie określenia terminu wejścia w życie tej zmiany. Jej zdaniem Związek wprowadzonymi zmianami dopuścił się naruszenia art. 6 k ust. 2 a u.c.p.g. w zw. z art. 10 ust. 2 ustawy zmieniającej. Odnośnie określenia wejścia w życie prowadzonej zmiany, organ kontroli zarzucił naruszenie art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r.
o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów normatywnych.[3]

Termin wejścia w życie prowadzonych zmiana stawek opłat za pojemniki na popiół, który określony został na dzień 1 października 2019 roku został zakwestionowany, bowiem w ocenie organu nadzoru, brak jest prawnego uzasadnienia, aby w przypadku podjętej uchwały uzasadnione było nadanie mocy obowiązującej z pominięciem 14-dniowego vacatio legis.

Odnośnie zakwestionowania wysokości przyjętych stawek opłat za pojemniki na popiół, wyjaśniając motywy swojego rozstrzygnięcia RIO pokreśliła natomiast, że uchwała Związku została podjęta po 6 września 2019 roku tj. po wejściu w życie ustawy zmieniającej, a zatem zmiany stawek powinny być dostosowane do nowych przepisów. Kontrola przyjętej wysokości opłat dokonana została w oparciu o przepisy art. 6 k ust. 2 a pkt 5 u.c.p.g. obowiązujące po 6 września 2019 roku i wykazała, że stawki przekraczają dopuszczalne przez ustawodawcę stawki maksymalne. Tymczasem uchwałę podjęto z pominięciem tego przepisu.

Organ nadzoru nie zgodził się z tłumaczeniem Związku, że przysługuje im 12-miesięczny termin na dostosowanie uchwał do nowych przepisów. RIO zarzuciła naruszenie art. 10 ust. 2 ustawy zmieniającej, w świetle którego stawka opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za pojemnik lub worek, określona w uchwale wydanej przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, wyższa niż stawka odpowiednio za pojemnik lub worek określona w art. 6k ust. 2a pkt 5 ustawy zmienianej w art. 1 obowiązuje do dnia wejścia w życie uchwały wydanej na podstawie art. 6k ust. 1 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Ponadto organ nadzoru powołał się na brzmienie art. 9 ust. 1 ustawy zmieniającej, zgodnie
z którym rada gminy jest obowiązana dostosować uchwały wydane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy na podstawie przepisów ustawy zmienianej w art.
1 w brzmieniu dotychczasowym do przepisów ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Jak można wyinterpretować z podjętej uchwały RIO, w okresie dostosowawczym dopuszcza się wprowadzenie zmian w uchwale bez konieczności podjęcia zupełnie nowej uchwały. Ponadto po 6 września 2019 roku nadal możliwe jest ustalanie stawek opłat za gromadzenie odpadów z podziałem na selektywne i nieselektywne, jeżeli taki podział wprowadza regulamin utrzymania czystości i porządku, który uchwalony został przed wejściem w życie znowelizowanej u.c.p.g. Za niedozwolone natomiast RIO uznało dokonanie po 6 września 2019 roku zmian w uchwale poprzez dodanie nowych zapisów jak np. ustalanie stawek opłat za pojemniki dla nieistniejącej przed tym dniem frakcji odpadów, z naruszeniem przepisów nowo brzmiącej u.c.p.g. Jeżeli przed nowelizacją u.c.p.g. podział na określoną frakcję nie miał miejsca, jej wprowadzenie po tym dniu powinno być dostosowane do nowych przepisów.

[1] (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1579)

[2] (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2010 z późn. zm.)

[3] (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1461 z późn. zm.)

Stosowanie przepisów przejściowych do ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach według RIO.