Interesu prawnego gminy nie tworzy sam fakt bycia jedynym wspólnikiem spółki komunalnej

Spółka prawa handlowego jest jedną z prawnie przewidzianych form prowadzenia gospodarki komunalnej. W konsekwencji dbałość gminy o interes spółki komunalnej, jest jednym z przejawów troski o interes własny. Powyższe musi następować jednak z uwzględnieniem swoistości relacji łączących gminę jako właściciela ze spółką prawa handlowego, której przysługuje odrębna osobowość prawna. Podkreślił to m.in. NSA w wydanym dnia 28 sierpnia 2019 r., postanowieniu w sprawie o sygn. I GZ 293/19.

Przedmiot sporu

Najwyższy Sąd Administracyjny stanął przed koniecznością rozstrzygnięcia wątpliwości dotyczących tego, czy okoliczność bycia jedynym wspólnikiem spółki komunalnej powoduje, że gmina ma interes prawny warunkujący udział w postępowaniu sądowoadministracyjnym na prawach strony. Zagadnienie to miało istotne znaczenie dla ochrony interesów ekonomicznych gminy jako podmiotu tworzącego spółkę i wyposażającego ją w majątek. NSA po zapoznaniu się ze stanem faktyczny i prawnym sprawy wydał rozstrzygnięcie negatywne.

Stan faktyczny sprawy

Wnioskodawca wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie o dopuszczenie do udziału w charakterze uczestnika postępowania w sprawie ze skargi Spółki na decyzję Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych. Dotyczyła ona nałożenia na spółkę kary pieniężnej z tytułu udzielenia zamówienia publicznego z naruszeniem prawa.

Uzasadnienie Sądów

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił gminie możliwości udziału w sprawie w charakterze strony postępowania. W ocenie Sądu nie zaistniały przesłanki warunkujące dopuszczenie do udziału w postępowaniu, gdyż przepisy stanowiące materialnoprawną podstawę decyzji nie odnosiły się do wnioskodawcy ani do jego obowiązków. Wykonawcą zamówienia publicznego była bowiem Spółka i to na nią Prezes Urzędu Zamówień Publicznych nałożył karę pieniężną. Zdaniem Sądu fakt bycia jedynym udziałowcem spółki akcyjnej nie rodzi  interesu prawnego po stronie Miasta. Sąd podkreślił, że spółka akcyjna jest niezależnym podmiotem prawa, zaznaczając jednocześnie, że akcjonariusz jest jej ,,właścicielem’’ jedynie w sensie ekonomicznym. O jej samodzielności świadczy to, że jako osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i statucie. Następnie wskazał, że akcjonariusze nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki a ich ryzyko ekonomiczne ogranicza się do wysokości wniesionego wkładu, w związku z czym nie mają interesu prawnego, który umożliwiałby udział w postępowaniu.

Naczelny Sąd Administracyjny zaaprobował wyżej przedstawione stanowisko i potwierdził, że Miasto nie legitymowało się interesem prawnym w sprawie, co wykluczało możliwość dopuszczenia go do udziału w sprawie. Wyjaśnił następnie, że posiadającym interes prawny jest każdy podmiot, którego uprawnień lub obowiązków dotyczyć będzie decyzja kończąca dane postępowanie. W związku z powyższymi rozważaniami Sąd zauważył, że Miasto legitymuje się jedynie interesem faktycznym, który nie uprawnia do przyznania mu statusu uczestnika postępowania przed sądami administracyjnymi. W ocenie NSA nie ulega wątpliwości, że wynik postępowania w sprawie ze skargi spółki akcyjnej nie dotyczył interesu prawnego Miasta jako jedynego akcjonariusza tej spółki, gdyż spółka, wyposażona w osobowość prawną, jest niezależnym podmiotem prawa, który samodzielnie reguluje swoje zobowiązania.

Podsumowanie

Prezentowane przez NSA stanowisko ukazuje, że ochrona interesów spółki komunalnej musi następować z zachowaniem swoistości wskazanej formy prowadzenia gospodarki komunalnej. Gmina może oddziaływać na spółkę komunalną i dbać o jej interes w sposób przewidziany dla właściciela spółki handlowej. NSA odmówił jednak możliwości, wykorzystania w tym celu instytucji procesowej – udziału gminy w postępowaniu sądowoadministracyjnym na prawach strony. Sama troska o dobro ekonomiczne spółki komunalnej, nie uzasadnia uznania, że gmina ma interes prawny warunkujący uzyskanie statusu uczestnika przed sądem administracyjnym.

Konrad Różowicz

partner, prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w prawie zamówień publicznych.

Maciej Szczubełek

asystent w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, interesuje się prawem cywilnym

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu