Prawo Dla Samorządu

Wniosek o udostępnienie informacji publicznej nigdy nie może pozostać bez odpowiedzi. Organ musi udostępnić informację publiczną, wydać decyzję administracyjną o odmowie udostępnienia albo poinformować, jeśli nie jest w posiadaniu wnioskowanej informacji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu orzekł wyrokiem o sygn. IV SAB/Po 159/19 w sprawie ze skargi Stowarzyszenia na bezczynność Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej. Skarżona spółka została zobowiązana do wydania aktu lub dokonania czynności załatwiającej wniosek skarżącego Stowarzyszenia w terminie 14 dni od otrzymania prawomocnego wyroku. Sąd stwierdził także, że organ dopuścił się bezczynności, ale bezczynność ta nie była rażącym naruszeniem prawa.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Stowarzyszenie wniosło do WSA w Poznaniu skargę na bezczynność Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji sp. z o. o. w zakresie rozpatrzenia wniosku o udostępnienie informacji publicznej w postaci kopii projektów i koncepcji opracowanych na zlecenie spółki. Wniosek dotyczył udostępnienia informacji w zakresie wykorzystywanych urządzeń i technologii w oczyszczalni ścieków prowadzonej przez wskazaną wyżej spółkę wodnokanalizacyjną. W odpowiedzi na wniosek o udostępnienie informacji spółka podniosła, iż żądana informacja nie stanowi informacji publicznej z uwagi na fakt, iż jest objęta tajemnicą przedsiębiorstwa. Udzielona odpowiedź była jedynie pismem informującym, a nie decyzją administracyjną. Spółka wodnokanalizacyjna objęła wnioskowane informacje klauzulą tajemnicy przedsiębiorstwa, ponieważ, jej zdaniem, dane zawierają informacje techniczne i technologiczne dotyczące funkcjonowania oczyszczalni ścieków.

Odpowiadając na skargę, Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji wniosło o oddalenie skargi wskazując, iż żądana informacja jest dokumentem wewnętrznym i nie podlega udostępnieniu w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej, a co więcej – żądany dokument stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa – informacje techniczne dotyczące koncepcji modernizacji oczyszczalni ścieków.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uznał ją za zasadną.

W rezultacie rozpoznanej skargi, Sąd wskazał, że na podstawie art. 149 § 1 Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi [dalej: p. p. s. a] w przypadku uwzględnienia skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania: zobowiązuje się organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania wskazanej czynności, zobowiązuje się organ do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa albo stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania.

WSA stwierdził, że w niniejszej sprawie spełnione zostały warunki formalne do wystąpienia ze skargą na bezczynność przez Stowarzyszenie i podlega ona merytorycznemu rozpoznaniu.

Sąd podniósł, że w myśl art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej [dalej: u.d.i.p], podmiot do którego został skierowany wniosek o udostępnienie informacji publicznej był zobowiązany do jej udzielenia.

Podmiot zobowiązany ma ustawowy 14 - dniowy termin na udzielenie informacji wskazanej wnioskiem, co czyni – co do zasady w formie czynności materialno – technicznej. Jeśli natomiast zachodzą przesłanki odmowy udzielenia informacji, organ winien wydać decyzję o odmowie udostępnienia żądanej informacji publicznej. Podmiot zobowiązany musi powiadomić pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji, jeśli takie zaistnieją. Ma także obowiązek wskazywać, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona, jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w sposób lub w formie określonej we wniosku.

Co do zasady - zgodnie z u. d. i. p. jeśli wnioskowana informacja jest informacją publiczną, organ powinien załatwić wniosek zgodnie z żądaniem, udzielając tej informacji albo w razie, gdy istnieją ku temu przesłanki odmówić jej udostępniania. Odmowa w innej formie jest niezgodna z prawem i stanowi o bezczynności organu. W sytuacji, gdy organ nie posiada żądanej informacji, nie jest wymagana forma decyzji administracyjnej, przewidziana wyłącznie dla odmowy udzielenia informacji lub decyzji o umorzeniu postępowania. Wówczas organ jest zobowiązany do poinformowania o nieposiadaniu żądanej informacji. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie wskazanym w odrębnych przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. Prawo dostępu do informacji publicznej podlega także ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy.

W ocenie Sądu, dostęp do informacji publicznej wymaga ważenia kolidujących ze sobą wartości tj. z jednej strony konstytucyjnego prawa do informacji publicznej, a z drugiej ochrony prywatności czy tajemnicy przedsiębiorcy lub interesu publicznego. Istotne zatem jest wyważenie wartości leżących u podstaw prawa dostępu do informacji publicznej, a opierających się zasadniczo na jawności porządku publicznego, działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują zadania władzy publicznej. Z drugiej strony należy brać pod uwagę wartości leżące u podstaw prywatności osoby fizycznej czy tajemnicy przedsiębiorcy w celu ustalenia zakresu ograniczenia prawa dostępu do informacji publicznej ze względu na ochronę wolności i praw innych osób, podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego.

Sąd kontynuował, że nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jeżeli „wykonawca zastrzegł, nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, że nie mogą być one udostępniane z powodu, iż są to informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa.”

WSA dalej wskazał, że „dla skutecznej odmowy udzielenia informacji publicznej z uwagi na tajemnicę przedsiębiorcy (przedsiębiorstwa), niezbędne jest jednoczesne zaistnienie następujących trzech przesłanek, a mianowicie:

- po pierwsze, wnioskowana informacja publiczna musi stanowić informację techniczną, technologiczną, organizacyjną lub inną posiadającą wartość gospodarczą,

- po drugie, przedsiębiorca musiał podjąć niezbędne działania w celu zachowania tych informacji w poufności,

- po trzecie, informacja nie została ujawniona do wiadomości publicznej.”

Aby ograniczyć dostęp do informacji publicznej z powodu objęcia jej klauzulą poufności, należy uzasadnić i wykazać zasadność objęcia żądanych informacji statusem tajemnicy przedsiębiorcy. W uzasadnieniu wydanej decyzji organ winien wykazać zaistnienie tajemnicy w stosunku do wnioskowanych danych. Zdaniem Sądu, organ dopuścił się bezczynności, bowiem stanowisko Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji sp. z o. o. nie zostało odniesione do treści wnioskowanych umów. Jeżeli w ocenie organu żądane informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, to powinna w danej sprawie zostać wydana decyzja odmowna wraz ze stosownym uzasadnieniem, czego w badanej sprawie zabrakło.

Pochylając się nad zagadnieniem kwalifikowanego charakteru bezczynności Sąd stwierdził, że rażące naruszenie prawa może mieć miejsce wówczas, gdy zwłoka w załatwieniu sprawy jest znaczna i spowodowana została celowym działaniem lub zaniechaniem organu. Omawiane działanie lub zaniechanie musi zostać poczytane jako oczywiste unikanie rozstrzygnięcia sprawy lub lekceważenie praw stron domagających się czynności ze strony organu władzy publicznej. W świetle orzecznictwa sądów administracyjnych bezczynność organu ma charakter rażący wówczas, gdy działania lub opóźnienia podejmowanych rozstrzygnięć pozbawione są jakiegokolwiek racjonalnego usprawiedliwienia.

Rażącym naruszeniem prawa w ocenie Sądu jest „naruszenie ciężkie, które nosi cechy oczywistej i wyraźnej sprzeczności z obowiązującym prawem, niepozwalające na zaakceptowanie w demokratycznym państwie prawa i wywołujące dotkliwe skutki społeczne lub indywidualne.„

W ocenie Sądu, w omawianej sprawie bezczynność organu nie miała charakteru rażącego naruszenia prawa.

Dostęp do informacji publicznej a tajemnica przedsiębiorstwa