Prawo Dla Samorządu

Sejm przedstawił w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym stanowisko, wedle którego opodatkowanie stanowiących odrębną nieruchomość garaży wielostanowiskowych w budynkach mieszkalnych wyższą stawką podatku od nieruchomości jest niezgodne z Konstytucją.

Mogłoby się wydawać, iż spory dotyczące opodatkowania garaży podatkiem od nieruchomości gminy mają za sobą. Wskutek uchwały 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wydanej 27 lutego 2012 r. w sprawie II FPS 4/11 ukształtowała się w orzecznictwie sądowym jednolita linia interpretacyjna, z której wynika, że stawką podatku od nieruchomości właściwą do opodatkowania miejsc postojowych znajdujących się w wielostanowiskowych garażach, wyodrębnionych jako samodzielne lokale użytkowe, jest stawka przypisana budynkom i ich częściom "pozostałym". Niższą stawką podatku (właściwą budynkom mieszkalnym) można było stosować wyłącznie do tych garaży, które są pomieszczeniami przynależnymi do samodzielnego lokalu mieszkalnego. Wówczas bowiem garaż nie stanowi przedmiotu opodatkowania odrębnego od samodzielnego lokalu mieszkalnego, co oznacza, iż podlega opodatkowaniu tak jak lokal mieszkalny.

Jednakże omawiany problem stał się kanwą skargi konstytucyjnej podatników, którzy posiadali udział w garażu wielostanowiskowym stanowiącym odrębną nieruchomość i - dochodząc opodatkowania wg niższej stawki - przegrali spór przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Podatnicy wskazują m.in. na naruszenie konstytucyjnej zasady równości, która – w ich ocenie – wymaga, aby w taki sam sposób traktować podatników, bez względu na to, czy miejsce garażowe w budynku mieszkalnym jest przynależnością ich lokalu mieszkalnego, czy jest elementem odrębnego lokalu użytkowego (garażu wielostanowiskowego).

Sprawa została przyjęta do rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny i została zarejestrowana pod sygnaturą SK 23/19. Oczywiście można wskazywać, iż wyrok Trybunału Konstytucyjnego w tego rodzaju sprawie nie jest jeszcze przesądzony. Wątek konstytucyjny został zbadany w sprawie ww. podatników już przez Naczelny Sąd Administracyjny, który niezgodności omawianych przepisów ustawy podatkowej z normami konstytucyjnymi się nie dopatrzył (zob. wyrok NSA z 30 stycznia 2018 r., II FSK 88/16). Podobne stanowisko w postępowaniu przed Trybunałem wyraził Prokurator Generalny. Jednakże – co należy do sytuacji niezwykle rzadko spotykanych – podstawowy zarzut skargi konstytucyjnej znalazł poparcie w stanowisku złożonym Trybunałowi Konstytucyjnemu przez Sejm RP.

Uzasadnienie stanowiska Sejmu opiera się na założeniu, że posiadanie miejsca w garażu wielostanowiskowym jest istotną cechą wspólną, którą należy brać pod uwagę przy ocenie z punktu widzenia zachowania zasady równości przez ustawodawcę (i takiego samego traktowania osób ową istotną cechę wspólną posiadających).

Sejm zwraca uwagę, iż „zróżnicowanie stawek podatku od garaży w zależności od tego, czy są one lokalem stanowiącym odrębną własność, a w konsekwencji odrębnym przedmiotem opodatkowania, czy są jedynie przynależne do lokalu mieszkalnego, stoi w sprzeczności z przyjętym w ustawie kryterium ustalania stawek podatkowych. Nie jest nim charakter prawny lokalu stanowiącego przedmiot prawa własności (pomieszczenie przynależne do lokalu/odrębna własność lokalu), lecz przeznaczenie, zgodnie z którym będzie on użytkowany. Wykorzystywanie garażu wiąże się z mieszkaniową funkcją budynku i znajdujących się w nim lokali mieszkalnych w ten sposób, że pomaga zaspokoić potrzeby mieszkaniowe osób, które w budynku tym realizują swoje cele i potrzeby mieszkaniowe (przechowywane w garażu pojazdy mogą służyć dojazdowi do miejsca zamieszkania, dostarczaniu do niego przedmiotów niezbędnych do aktywności życiowej mieszkańców itp.). (…) Uwzględniając współczesne uwarunkowania społeczno-gospodarcze, należy przyjąć, że posiadanie miejsca postojowego w podziemnym garażu wielostanowiskowym stanowi immanentny element <mieszkania>. (…) Ponadto, bez względu na to, czy garaż stanowi nieruchomość odrębną od lokalu mieszkalnego, czy jest jedynie do niego przynależny, pełni on tę samą funkcję. Sposób korzystania z garażu nie jest przecież zależny od jego prawno-rzeczowej natury. W każdym przypadku przedmiotem opodatkowania jest garaż (miejsce postojowe), który zaspokaja takie same potrzeby właściciela czy posiadacza samoistnego, którzy (…) są podatnikami podatku od nieruchomości.”

Sejm polemizuje w swoim stanowisku także z często powoływanym w orzecznictwie argumentem mającym uzasadniać odmienne klasyfikowanie garaży stanowiących wyodrębniony przedmiot własności w budynku mieszkalnym oraz garaży o niewyodrębnionej własności, którym jest możliwość wykorzystywania tych pierwszych przez osoby trzecie (niebędące właścicielami samodzielnych lokali mieszkalnych znajdujących się w budynku mieszkalnym), wskazując, że o jego nietrafności przesądza to że możliwość taka (wykorzystania garażu przez osoby trzecie) istnieje bez względu na odrębność własności garażu.

O wadze i znaczeniu omawianego sporu świadczy okoliczność (na którą Sejm również zwrócił uwagę), że różnica stawek podatku od nieruchomości w obydwu analizowanych przypadkach jest ponad dziesięciokrotna. Sejm podkreśla, że tak duże zróżnicowanie w zakresie podatku od nieruchomości w obrębie jednej grupy podatników, tj. posiadających garaże, nie znajduje racjonalnego uzasadnienia. Jeśli wydając wyrok Trybunał Konstytucyjny taki pogląd podzieli może to skutkować kolejną (po wyrokach w sprawach P 33/09 oraz SK 48/15) falą wniosków o wznowienia postępowania oraz wniosków o stwierdzenie nadpłaty, które będą angażowały aparat administracyjny w urzędach gmin, i które mogą skutkować znaczącymi ubytkami w dochodach z podatku od nieruchomości.

Gminy będą zwracać podatek od garaży?