Prawo Dla Samorządu

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu rada gminy nie może ustalić ryczałtowej diety dla radnych bez wprowadzenia systemu potrąceń.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 30 maja 2019 roku (sygn. IV SA/Po 292/19) stwierdził, że zaskarżona przez organ nadzoru uchwała w sprawie diet i zwrotów podróży służbowych dla radnych została częściowo podjęta z naruszeniem prawa. Wyrok ten zapadł w następującym stanie fatycznym:

Rada gminy podjęła w 2013 roku uchwałę w sprawie diet i zwrotów podróży służbowych dla radnych. Uchwała ta po przekazaniu do organu nadzoru nie została przez ten organ zakwestionowana.

W marcu 2019 roku organ nadzoru zaskarżył przedmiotową uchwałę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu zarzucając jej naruszenie:

- art. 25 ust. 4, 6 i 8 u.s.g. w brzmieniu obowiązującym na dzień podjęcia uchwały, poprzez ustalenie radnym Rady Miasta za udział w pracach Rady Miasta i Komisjach Rady Miasta miesięcznej diety w formie ryczałtu bez określenia zasad przyznawania i potrącania diety z tytułu nieobecności radnych na posiedzeniach Rady/Komisji lub innych przypadków, w których radny nie realizuje ciążących na nim obowiązków,

- art. 25 ust. 4, 6 i 8 tejże ustawy poprzez przyznanie bez podstawy prawnej dodatkowej "diety miesięcznej zryczałtowanej" Przewodniczącemu Rady Miejskiej, Wiceprzewodniczącemu Rady Miejskiej oraz Przewodniczącemu komisji stałej uwzględniając wyłącznie "pełnione funkcje" bez uzależnienia ich wysokości od faktycznie pełnionych obowiązków związanych ze sprawowaniem danej funkcji oraz bez określenia zasad przyznawania i potrącania diety z tytułu nieobecności radnych pełniących ww. funkcje na posiedzeniach Rady/Komisji lub innych przypadków, w których radni nie realizują ciążących na nich obowiązków.

Organ nadzoru wniósł o orzeczenie o niezgodności z prawem uchwały ze względu na istotne naruszenie prawa.

Gmina – reprezentowana przez Burmistrza – wniosła o oddalenie skargi wskazując, że zaskarżona uchwała została podjęta zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu częściowo przychylił się do argumentów organu nadzoru i w części uwzględnił skargę uznając, iż ryczałtowe diety dla przewodniczącego rady, wiceprzewodniczącego rady oraz przewodniczących stałych komisji zostały określone niezgodnie z przepisami ustawy.

Zdaniem Sądu „użyty przez ustawodawcę wyraz "dieta" należy rozumieć jako zwrot kosztów związanych z pełnieniem funkcji, co przemawia za kompensacyjnym jego charakterem.”. W konsekwencji w jego ocenie „art. 25 ust. 4 ustawy zawiera upoważnienie dla organu stanowiącego gminy do sprecyzowania reguł (zasad), na jakich przysługiwać będzie rekompensata (wyrównanie wydatków i strat) w związku z wykonywaniem mandatu radnego. Ponadto, treść ust. 8 tego przepisu przesądza o konieczności zróżnicowania wysokości diet w zależności od funkcji pełnionych przez radnego, a więc m.in. przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady oraz przewodniczących komisji.”

Sąd odwołując się do wcześniejszego orzecznictwa wskazał, że „skoro dieta sprowadza się do wyrównania wydatków i strat spowodowanych pełnieniem funkcji przewodniczącego rady, to osoba pełniąca tę funkcję zachowuje prawo do zwrotu kosztów i wydatków poniesionych w związku ze sprawowaniem funkcji, a nie z tytułu samego faktu bycia taką osobą. Zakresem regulacji uchwały podjętej na podstawie delegacji ustawowej zawartej w omawianym przepisie winna być objęta m.in. sytuacja, gdy przewodniczący rady, wiceprzewodniczący rady czy przewodniczący komisji stałej, przez dłuższy okres czasu nie wykonuje obowiązków wynikających z pełnionej funkcji, a tym samym nie ponosi żadnych kosztów związanych z pełnieniem funkcji. W przeciwnym razie dieta ustalona w stałej kwocie ma charakter ryczałtu miesięcznego, przez co traci charakter rekompensacyjny, a przyjmuje charakter stałego, miesięcznego wynagrodzenia, niezależnego od kosztów związanych z pełnieniem funkcji.”.

W zakresie diet dla pozostałych radnych Sąd uznał, że uchwała określa dietę za udział w każdym posiedzeniu rady lub komisji, w związku z czym zarzuty organu nadzoru w tym zakresie okazały się nietrafne.

Wyrok nie jest prawomocny.

Ryczałtowa dieta dla radnych tylko z potrąceniami