Prawo Dla Samorządu

Przewodniczący rady gminy nie może samodzielnie decydować o rozpatrywaniu skarg, wniosków i petycji. Jest to wyłączna kompetencja rady.

Taka jest główna konkluzja wyroku o sygnaturze III SA/Gd 109/19 wydanego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku z dnia 21 marca 2019 roku.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Sprawa dotyczyła zmiany Statutu Miasta Gdańsk uchwałą z dnia 27 września 2018 r. Na mocy wspomnianej uchwały wprowadzono szereg zmian, w tym regulacje stanowiące, że Przewodniczący Rady Miasta przekazuje skargę, wniosek lub petycję Komisji ds. Skarg, Wniosków i Petycji w sprawach w których Rada jest organem właściwym do ich rozpatrzenia, a w przypadku gdy Rada nie jest właściwa do rozpatrzenia – właściwemu organowi.

W uzasadnieniu do projektu uchwały zmieniającej Statut, Rada Miasta wskazała, że nowelizacja wynika ze zmiany ustawy o samorządzie gminnym dokonanej ustawą z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Co istotne, projekt wspomnianej uchwały został skierowany do uzgodnienia do Prezesa Rady Ministrów, który nie wniósł do niego zastrzeżeń.

Wojewoda Pomorski zaskarżył uchwałę zmieniającą Statut Miasta Gdańska do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku w zakresie postanowień dotyczących przekazania innemu organowi rozpatrzenia skargi, wniosku lub petycji w przypadku, gdy Rada nie jest właściwa do ich rozpatrzenia. Organ nadzoru wnosząc o stwierdzenie nieważności uchwały we wskazanym zakresie zarzucił uchwale naruszenie art. 231 i art. 243 Kodeksu postępowania administracyjnego [dalej: KPA] w zakresie niezgodnego z prawem upoważnienia Przewodniczącego Rady Miasta do przekazywania skarg i wniosków właściwemu organowi, jeśli Rada nie jest właściwa do ich rozpatrzenia. Ponadto zarzucił uchwale naruszenie art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach [dalej: uPet] poprzez przekazanie kompetencji Przewodniczącemu Rady Miasta do przekazywania petycji właściwemu organowi, jeśli rada nie jest właściwa do ich rozpatrzenia.

W uzasadnieniu skargi Wojewoda wskazał, że na podstawie art. 231 KPA organ, który otrzymał skargę nie będąc właściwym do jej rozpatrzenia obowiązany jest niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni, przekazać ją właściwemu organowi, zawiadamiając równocześnie o tym skarżącego, albo wskazać mu właściwy organ. Przepis ten wprost stanowi, że wyłącznie organ, do którego została wniesiona skarga, jest władny przekazać ją organowi właściwemu. Zatem w przypadku rady miasta, która jest organem kolegialnym, przekazanie skargi właściwemu organowi może nastąpić wyłącznie w formie uchwały, a nie poprzez czynność przewodniczącego rady miasta – jest to jedyna zgodna z przepisami obowiązującego prawa forma. Nawet odpowiedź na skargę udzielona pismem przewodniczącego rady w zakresie wykazania braku właściwości rady, nie odpowiada wymogom prawa.

Analogicznie sytuacja wygląda w przypadku wniosków i petycji – rada miasta musi podjąć stosowną uchwałę. Jeśli uzna, że nie jest właściwym organem do rozpatrzenia wniosku czy petycji musi w drodze uchwały podjąć decyzję w tej materii. W przypadku wniosku, zgodnie z art. 243 KPA w terminie siedmiu dni przekazać właściwemu organowi, natomiast w przypadku petycji w terminie 30 dni od dnia złożenia na podstawie art. 6 ust 1 uPet. Dokonując tych czynności jednocześnie należy zawiadomić o tym podmiot wnoszący petycję.

Adresatem skargi, wniosku i petycji jest zawsze organ, którym w omawianej sprawie niewątpliwie jest rada miasta jako organ stanowiący. Dlatego wszelkie rozstrzygnięcia organu kolegialnego muszą być podejmowane w formie uchwały.

W odpowiedzi na skargę pełnomocnik Rady Miasta Gdańska niósł o jej oddalenie. Jego zdaniem, mimo że ustawodawca posługuje się w treści wyżej wskazanych przepisów pojęciem „organ” nie można wyciągać wniosku, że organ ten nie może delegować swoich uprawnień na inne podmioty. W omawianej sprawie Rada Miasta przekazała swoje kompetencje na swój organ którym jest Przewodniczący Rady Miasta. Kolejno argumentowano, że delegacja nie obejmowała kompetencji do rozstrzygania skarg, wniosków i petycji, a jedynie dotyczyła kompetencji o charakterze organizacyjnym. Można tym samym stwierdzić, że tego typu czynności mieszczą się w ustawowej kompetencji przewodniczącego organizowania prac rady, o której mowa w art. 19 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku analizując zapisy uchwały oraz argumentację obydwu stron uznał, że należy podzielić stanowisko prezentowane przez Wojewodę. Statut miasta jest aktem prawa miejscowego. W omawianej sprawie istotne znaczenie ma regulacja zawarta w art. 94 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. z którego wynika, że organy samorządu terytorialnego ustanawiają akty prawa miejscowego, obowiązujące na obszarze działania tych organów, jedynie na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Natomiast art. 169 ust. 4 Konstytucji RP wskazuje, że w granicach ustaw określany jest ustrój wewnętrzny jednostek samorządu terytorialnego. Zatem zgodnie z hierarchią źródeł prawa, ustaloną w art. 87 Konstytucji RP, akty prawa miejscowego nie mogą regulować materii należącej do przepisów wyższego rzędu i nie mogą być z nimi sprzeczne. Konkluzja jest taka, że statut miasta musi być zgodny z ustawą o samorządzie gminnym, której art. 11a stanowi, że organami gminy (miasta) są: rada gminy (miasta) oraz wójt (burmistrz, prezydent). Rada gminy jest organem kolegialnym, który spośród swego grona wybiera przewodniczącego i wiceprzewodniczących w licznie 1 - 3 na podstawie art. 19 ust 1. wskazanej ustawy samorządowej. Nadto ust. 2 tego samego artykułu stanowi, że zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie prac rady oraz prowadzenie obrad rady.

Sąd wskazał także, że zgodnie z art. 19 KPA organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.

W ocenie Sądu nie ma wątpliwości, co do pozycji ustrojowej przewodniczącego rady miasta, którego uprawnienia nie różnią się od pozostałych radnych. Przewodniczący organizując pracę rady wykonuje jedynie szereg czynności o charakterze materialno – technicznym.

Zdaniem Sądu Wojewoda trafnie wskazał na art. 231 KPA, który przewiduje, że jeżeli organ, który otrzymał skargę, nie jest właściwy do jej rozpatrzenia – obowiązany jest niezwłocznie, nie później niż w terminie siedmiu dni, przekazać ją właściwemu organowi i zawiadomić o tym fakcie podmiot który ją wniósł. Analogicznie Sąd przyznał rację organowi nadzoru w zakresie wniesionych wniosków i petycji.

Z treści wyżej wskazanych przepisów wynika, że właściwym do przekazania skargi, wniosku czy petycji w omawianej sprawie jest organ gminy, którym jest Rada Miasta – a nie przewodniczący Rady Miasta, który nie ma statusu organu. Ilekroć w ustawie jest mowa o organie, należy go definiować jednolicie.

W ocenie Sądu argument podniesiony w odpowiedzi na skargę, że Rada Miasta Gdańska delegowała swoje kompetencje jest w pełni nietrafiony. W ustawie o samorządzie gminnym ustawodawca nie wskazał takiej kompetencji delegowania uprawnień, dlatego jedynym właściwym organem w sprawie przekazywania skarg, wniosków i petycji jest organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.

Mając na względzie wyżej wskazane okoliczności, Sąd stwierdził nieważność zaskarżonej części uchwały w omawianej powyżej sprawie.

Orzeczenie nie jest prawomocne.

Przewodniczący nigdy nie może decydować za radę gminy