Prawo Dla Samorządu

Jedną z sztandarowych zmian przewidzianych w projekcie ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw [1] jest wyeliminowanie tzw. zamówień kompleksowych na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych. Wejście w życie planowanej zmiany wymusi na gminach, które dotychczas udzielały zamówienia łącznego, dostosowanie praktyk zamówieniowych, jak również zmierzenia się z problemami swoistymi dla zamówień obejmujących wyłącznie odbiór albo zagospodarowanie odpadów komunalnych. Niezbędne będzie m.in. podjęcie działań odpowiednio koordynujących realizację zamówienia na odbiór odpadów komunalnych oraz ich zagospodarowanie, jak również właściwe rozlokowanie obowiązków i odpowiedzialności kontraktowej pomiędzy poszczególnymi uczestnikami gminnego rynku gospodarki odpadami.

Obowiązek wskazania instalacji w przetargu na odbiór odpadów

Rozdzielenie zamówień na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych skutkować będzie wzrostem stopnia zaangażowania gminy w funkcjonowanie systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Powyższe wynika m.in. z okoliczności, iż to gmina zobowiązana będzie nie tylko względem mieszkańców lecz również operatora odbierającego odpady, do zapewnienia instalacji w których nastąpi zagospodarowanie odpadów komunalnych.

Wskazana kwestia znajduje swoje bezpośrednie odbicie w regulacjach dotyczących postępowań o udzielenie zamówienia na odbiór odpadów komunalnych jak i umów w sprawie zamówień publicznych. Gmina jako zamawiający zarówno na etapie udzielania zamówienia jak i na etapie jego realizacji będzie zobowiązana do wskazania instalacji, do których podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości obowiązany będzie je przekazać (art. 6d ust. 4 pkt 5 i 6f ust. 1a pkt 5 u.c.p.g.). Przywołana reguła jest tożsama z obowiązującą obecnie względem zamówień na odbiór odpadów komunalnych z nieruchomości.

Wskazanie kilku alternatywnych instalacji

W kontekście obowiązku przewidzianego w art. 6d ust. 4 pkt 5 u.c.p.g. warto odwołać się do wyroku z dnia 27 grudnia 2017 r., KIO 2623/17, w którym Izba odniosła się do zarzutu wskazania przez zamawiającego kilku instalacji zajmujących się zagospodarowanie takich samych frakcji odpadów, bez skonkretyzowania zasad do której instalacji mają być przekazywane odpady. Krajowa Izba Odwoławcza uznając dopuszczalność takiego skonstruowania SIWZ wskazała, że powyższe „oznacza, że zamawiający podając je w dokumentacji przetargowej, bierze na siebie odpowiedzialność za to, że wykonywanie umowy oraz świadczenie przez wykonawcę usługi będzie możliwe, zaś instalacja przyjmie odpady bez zastrzeżeń i nie pozostawi wykonawcy z zebranymi odpadami. Nie sposób w tym miejscu tracić z pola widzenia, czym jest SIWZ, a przecież wspomniany załącznik jest jej elementem. Przypomnienia wymaga, że specyfikacja istotnych warunków zamówienia ma charakter zobowiązania, w którym zamawiający z pełną odpowiedzialnością przyjmuje na siebie zapewnienie wykonywania zadania objętego postępowaniem, w tym zakłada, że elementy infrastruktury, również te do niego nie należące (pozostające w gestii innych podmiotów) będą dostępne do realizacji zamówienia. SIWZ stanowi element przyszłego stosunku łączącego wykonawcę z zamawiającym, a tym samym ma charakter pełnoprawnego zobowiązania się do zapewnienia do realizacji zamówienia tych elementów, które ze strony zamawiającego zostały wskazane. (…) Z tej perspektywy, specyfikację istotnych warunków zamówienia oraz sporne w niej postanowienie dotyczące wskazania regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych postrzegać trzeba jako zobowiązanie się zamawiającego do gotowości wskazanych przez niego jednostek do przyjęcia odpadów. Tego rodzaju zobowiązanie wobec wykonawców uczestniczących w postępowaniu o zamówienie publiczne nie wymaga posiadania zawartych umów na odbiór odpadów.”. Z powyższego można wywieść dwa istotne wnioski, zamawiający nie jest zobowiązany do zawarcia umów z instalacjami by móc je wskazać w SIWZ sporządzonym na potrzeby postępowania o udzielenie zamówienia na odbiór odpadów komunalnych, jednakże bierze na siebie ewentualne konsekwencje niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania jakie zaciągnął wobec przyszłego operatora odbioru odpadów komunalnych na etapie kontraktowania.

Zmiana instalacji w trakcie realizacji umowy

Ze względu na okoliczność, iż wykaz instalacji stanowi element umowy jak również zważając na niemożliwość wykluczenia, że w trakcie trwania stosunku kontraktowego wystąpią okoliczności dezaktualizujące możliwość przekazywania odpadów do konkretnej instalacji gminy powinny zadbać m.in. o zapewnienie sobie możliwości zmiany kontraktu w tym zakresie przy poszanowaniu rygoru wynikającego z art. 144 ust. 1 P.z.p. Zamawiający powinni uwzględnić m.in. że zmiana instalacji do której transportowane są odpady może wpływać modyfikująco na koszty ponoszone przez wykonawcę odbierającego odpady, albowiem koszt logistyczny stanowi jeden z kluczowych kosztów świadczonej przez operatora usługi.

W wyroku z dnia 27 grudnia 2017 r., KIO 2623/17, Izba wskazała, że „możliwość dokonywania zmian wykazu instalacji definitywnie powinna pozostać w SIWZ. Słuszne jest także stanowisko, że pod rozwagę należałoby poddać doprecyzowanie warunków zmian oraz wprowadzenie postanowienia umożliwiającego zmianę wysokości wynagrodzenia wykonawcy w razie zmiany listy instalacji, do których mają być przekazywane odpady jeżeli zmiany te będą miały wpływ na wzrost kosztów wykonania zamówienia przez wykonawcę”.

[1] Projekt z dnia 18 marca 2019 r. ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12315504/12530816/dokument385611.pdf

Wskazanie instalacji do zagospodarowania odpadów przez zamawiającego