Prawo Dla Samorządu

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej coraz częściej odmawia gminom wydania interpretacji indywidualnych dotyczących prawa do odliczenia VAT, powołując się na przesłankę nadużycia prawa. W sprawach, w których stan faktyczny / zdarzenie przyszłe dotyczą dzierżawy sieci wodociągowej orzecznictwo wojewódzkich sądów administracyjnych jest tymczasem rozbieżne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z dnia 20 grudnia 2018 r. (sygn. akt I SA/Ke 415/18) podzielił stanowisko Dyrektora, w myśl którego wydzierżawienie przez gminę spółce komunalnej inwestycji w sieć wodno-kanalizacyjną ma sztuczny charakter. Według WSA w Kielcach o sztuczności planowanego przez gminę przedsięwzięcia świadczy fakt, że dzierżawa rozbudowanego ujęcia wody, sieci wodociągowej oraz oczyszczalni ścieków na opisanych we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej warunkach nie ma żadnego uzasadnienia ekonomicznego. Porównując wysokość dochodu z tytułu dzierżawy z wysokością całości dochodów gminy, Dyrektor (a za nim WSA w Kielcach) uznał, że nie będzie on znaczący dla gminy. Wartość kwoty uzyskanej za odpłatne udostępnienie inwestycji na podstawie umowy – według Dyrektora oraz WSA w Kielcach – nie może zostać uznana za ekwiwalentne świadczenie z tytułu tej usługi. W dalszej kolejności uznano, że – skoro wysokość czynszu dzierżawnego uniemożliwi gminie zwrot poniesionych nakładów inwestycyjnych (co ma oznaczać, że zamiarem gminy nie jest osiągnięcie zysku) – uzasadnione jest przypuszczenie, że celem planowanej transakcji jest uzyskanie (zachowanie) prawa do pełnego odliczenia podatku naliczonego związanego z realizacją wysokonakładowej inwestycji, przy jednoczesnym wykazaniu podatku należnego od dzierżawy inwestycji, której cena została ustalona na minimalnym, nieznajdującym ekonomicznego uzasadnienia poziomie.

Z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 19 grudnia 2018 r. (sygn. akt I SA/Gd 1039/18), uchylając postanowienie Dyrektora w przedmiocie odmowy wydania indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, nie zgodził się ze stanowiskiem Dyrektora, że ustalona niska wartość czynszu na poziomie około 1 000 zł uzasadnia powstanie wątpliwości co do prawdziwej natury czynności pomiędzy gminą a spółką oraz przyjęcie, że celem transakcji jest osiągnięcie korzyści podatkowych (odliczenia VAT naliczonego). WSA w Gdańsku wytknął Dyrektorowi, że ten w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia nie wskazał, jaki jest jego zdaniem „właściwy” poziom czynszu dzierżawnego, podnosząc jednocześnie, że nie ma on uzasadnienia ekonomicznego, a kwota ta jest zupełnie niewspółmierna do kosztów poniesionych przez Skarżącą na przedmiotową inwestycję. W opinii WSA w Gdańsku, nie można postrzegać prawa do zrealizowania zasady neutralności VAT z perspektywy wysokości uzyskiwanych dochodów. Innymi słowy, nie ma żadnego pułapu czy wzorca wysokości świadczenia w ramach legalnie zawartego kontraktu (umowy), który pozwoliłby na postawienie granicy akceptującej bądź tamującej skorzystanie z zasady odliczalności.

Warto odnotować, że wydając oba zaskarżone postanowienia, Dyrektor powołał się na opinię Szefa Krajowej Administracji Skarbowej z dnia 17 sierpnia 2017 r., dotyczącą prawa do pełnego odliczenia przez jednostkę samorządu terytorialnego VAT od zakupów towarów i usług związanych z siecią kanalizacyjną, przekazaną następnie odpłatnie do korzystania osobie trzeciej, w ramach dzierżawy. WSA w Gdańsku (inaczej niż WSA w Kielcach) uznał, że nie zachodzą w badanej przez niego sprawie okoliczności, która uzasadniałyby odstąpienie od zwrócenia się do Szefa KAS o opinię, tj. sytuacja, gdy w rozpatrywanej sprawie „stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe odpowiadają zagadnieniu, które było przedmiotem uzyskanej uprzednio opinii Szefa KAS”.

Dzierżawa wodociągu nadużyciem prawa?