Prawo Dla Samorządu

Na mocy tzw. „ustawy przekształceniowej” z dniem 1 stycznia 2019 r. prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe zostało przekształcone w prawo własności tych gruntów. Liczne wątpliwości wokół nowych rozwiązań sprawiły, że do Sejmu RP trafiły projekty dwóch ustaw nowelizujących ustawę przekształceniową.

Ogólne zasady wprowadzone przez tzw. „ustawę przekształceniową”

Na gruncie ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów [dalej jako: „ustawa przekształceniowa” lub „ustawa z dnia 20 lipca 2018 r.”] przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów (na rzecz właścicieli domów jednorodzinnych i samodzielnych lokali położonych w budynkach wielorodzinnych wraz z budynkami gospodarczymi, garażami, innymi obiektami budowlanymi lub urządzeniami budowlanymi, umożliwiającymi prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków mieszkalnych) jest odpłatne. Oznacza to, że osoby, które stały się z mocy prawa właścicielami gruntów są zobowiązane do uiszczania należności za nabycie prawa własności w formie corocznej opłaty przez 20 lat. Wysokości opłaty rocznej za przekształcenie odpowiada wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste, obowiązującej w dniu przekształcenia.

Ustawa przekształceniowa wprowadza również możliwość wniesienia w/w opłaty jednorazowo. W takiej sytuacji ustawodawca przewidział bonifikaty, regulując szczegółowo ich wysokość w odniesieniu do gruntów będących do tej pory własnością Skarbu Państwa (w przypadku wniesienia całej opłaty w pierwszym roku bonifikata będzie wynosiła 60%, a w każdym kolejnym roku ma być obniżana o 10%).

W przypadku gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego o udzieleniu bonifikaty i jej wysokości ma decydować właściwa rada albo sejmik.

Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami i ustawy przekształceniowej

W dniu 21 grudnia 2018 r. do Sejmu wpłynął senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami i ustawy przekształceniowej.

W związku z możliwością udzielenia bonifikat, niektóre samorządy podjęły działania polegające na przyjęciu uchwał bądź zmianie uchwał wcześniejszych w sprawie bonifikat, których efektem – zdaniem projektodawców – jest nadmierne obciążenie mieszkańców uprawnionych z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Przedmiotowe uchwały obniżały wysokość udzielanej bonifikaty w przypadku opłaty za dany rok lub wniesienia opłaty jednorazowej za przekształcenie gruntu do wysokości skutkujących nierzadko koniecznością poniesienia przez osoby uprawnione znacznych bądź niemożliwych do udźwignięcia, przez budżety domowe, kosztów przekształcenia.

W związku z powyższym, projektodawcy zaproponowali wprowadzenie w ustawie przekształceniowej zmian, które mają zapobiec wskazanym praktykom samorządów.

Proponowana zmiana w art. 9 ust. 5 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. przesądza, że warunki udzielania bonifikat od opłaty za dany rok lub opłaty jednorazowej, za nabycie prawa własności, określone w zarządzeniu wojewody lud uchwale rady albo sejmiku zaczną obowiązywać od 1 stycznia roku następującego po roku w którym zostały przyjęte i weszły w życie, chyba że nowe warunki udzielania bonifikat i wysokość stawek procentowych będą korzystniejsze od dotychczasowych. Jednocześnie, w projekcie pojawił się przepis przejściowy, zgodnie z którym w/w regulacja będzie stosowana do uchwał rad albo sejmików podjętych od dnia 5 października 2018 r. Wprowadza się ponadto obowiązek dla jednostek samorządu terytorialnego dostosowania dotychczas podjętych uchwał po przepisów art. 9 ust. 5 w brzmieniu proponowanym w projekcie.

Projekt zakłada także wprowadzenie zmiany w art. 77 ust. 2a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. W myśl proponowanego przepisu dokonywana przez właściwy organ aktualizacja wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej nie może być wyższa niż suma zwiększeń lub zmniejszeń cen lokali mieszkalnych w danym województwie, z czterech kwartałów poprzedzających kwartał, w którym dokonano aktualizacji, określonych według wskaźników zmian cen dla lokali mieszkalnych ogłaszanych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Powyższa regulacja ma mieć zastosowanie w sprawach dotyczących aktualizacji opłat z tytułu użytkowania wieczystego wszczętych od dnia 5 października 2018 r.

W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że zmiana ustawy o gospodarce nieruchomościami w powyższym zakresie zapobiegać ma nieuzasadnionym zwiększeniom wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej. Wprowadzenie maksymalnego poziomu wzrostu opłaty rocznej w wyniku aktualizacji ma zabezpieczyć mieszkańców przed zbyt drastycznymi zwiększeniami obciążeń z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste.

Projekt przewiduje, że ustawa wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Omawiany projekt ustawy uchwalony został przez Sejm i przyjęty przez Senat bez poprawek. Ustawa została przekazana Prezydentowi w dniu 31 stycznia 2019 r.

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy przekształceniowej

Poselski projekt, który wpłynął do Sejmu w dniu 20 grudnia 2018 r. (zaś w dniu 16 stycznia 2019 r. skierowany do I czytania w komisjach) ma na celu podwyższenie wysokości bonifikaty od opłaty jednorazowej za przekształcenie gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa, osobom fizycznym będącym właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych lub spółdzielniom mieszkaniowym do 98%.

Proponuje się zmianę art. 9 ustawy przekształceniowej poprzez nadanie nowego brzmienia ust. 3, zgodnie z którym zwiększeniu ulegną obligatoryjne stawki bonifikat przy wnoszeniu opłaty jednorazowej za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego na gruncie stanowiącym własność Skarbu Państwa. W przypadku gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w roku, w którym nastąpiło przekształcenie bonifikata miałaby wynosić 98%, a w kolejnych latach 80%, 60%, 40% 20%, 10%.

Projektodawcy wskazali, że proponowana zmiana powinna stanowić wzór dla jednostek samorządu terytorialnego, którego zastosowanie ma przyczynić się do likwidacji dysproporcji społeczno-finansowych występujących w sferze opłat ponoszonych przez użytkowników wieczystych nieruchomości będących własnością jednostek samorządu terytorialnego i Skarbu Państwa.

Zdaniem autorów nowelizacji, projektowane zmiany mają na celu zniwelowanie nierównomierności przyznawanych bonifikat osobom fizycznym będącym właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych lub spółdzielniom mieszkaniowym, którzy są użytkownikami wieczystymi gruntów będących własnością jednostek samorządu terytorialnego oraz Skarbu Państwa.

Ustawa miałaby wejść po upływie 30 dni od dnia jej ogłoszenia.

Szykują się zmiany w ustawie przekształceniowej