Prawo Dla Samorządu

Sprzedaż gruntu, na którym znajduje się fragment budynku należący do właściciela sąsiedniej działki stanowi grunt zabudowany i nie może korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy. Do takich wniosków doszedł NSA w wyroku z 30 maja 2018 r. o sygn. I FSK 889/16.

Sprawa dotyczyła gminy, będącej właścicielem działki, na której znajdowały się fragmenty ścian trzech budynków wybudowanych przez właścicieli działek sąsiednich. Wystąpili oni do gminy o sprzedaż tej działki w celu poprawy warunków zagospodarowania ich nieruchomości. W wyniku podziału nieruchomości gminnej wydzielone zostały trzy działki. Zarówno dla pierwotnej działki (przed podziałem) jak i działek powstałych wskutek geodezyjnego podziału brak jest wniosków i dokumentów dotyczących wydanych decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji zatwierdzających projekt budowy, bądź udzielających pozwolenia na budowę. Brak jest jednocześnie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, nie podjęto uchwały o przystąpieniu do jego sporządzenia.

Na tle takiego stanu faktycznego gmina zadała następujące pytanie: czy sprzedaż nieruchomości opisanych we wniosku korzysta ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9, jako teren niezabudowany innych niż teren budowlany.

Prezentując własne stanowisko podkreśliła, że właściciele gruntu, na którym posadowiony jest budynek, są w sensie ekonomicznym właścicielami całego tego budynku, nawet tej jego części, która wykracza poza granice działki będącej ich własnością. W związku z tym przedmiotem dostaw w opisywanej sprawie będą wyłącznie nieruchomość gruntowe, gdyż budynki w całości są już własnością współwłaścicieli działek przyległych, w konsekwencji sprzedaż gruntu powinna być zwolniona z VAT.

Organ interpretacyjny uznał stanowisko strony za nieprawidłowe. Potwierdził wprawdzie, że w sytuacji, gdy przedmiotem dostawy jest grunt zabudowany częścią budynku znajdującego się na sąsiedniej działce – w świetle ustawy o VAT – nie dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania częścią tego budynku jak właściciel (zarówno w sensie ekonomicznym, jak i w sensie prawnym), a zatem przedmiotem dostawy może być tylko grunt. Nie zmienia to jednak faktu, że przedmiotem dostawy będzie grunt, którego nie można już uznać za teren niezabudowany w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

Sąd I instancji – WSA we Wrocławiu – nie zgodził się ze stanowiskiem organu i interpretację uchylił. Stwierdził, że istotą sprzedaży działki, na której znajdują się elementy należące do budynku usytuowanego na odrębnej nieruchomości, takie jak ściany, jest sprzedaż terenu niezabudowanego, do którego odnosi się art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, a nie gruntu zabudowanego obiektami budowlanymi. Ściany są bowiem elementem konstrukcyjnym obiektu budowlanego, nie są obiektem budowalnym, nie pełnią samodzielnych funkcji budowlanych, a jedynie zapewniają "normalne" korzystanie z budynku usytuowanego na innym gruncie.

Z kolei NSA stanął po stronie organu i nie zgodził się z poglądem zaprezentowanym przez sąd we Wrocławiu. Na wstępie wskazał, że pytanie zasadnicze dla wyniku tej sprawy jest następujące: czy dostawa gruntów, której zamierza dokonać gmina dotyczy gruntów zabudowanych, czy niezabudowanych. Odpowiadając na to pytanie stwierdził, że nie sposób pominąć wykładni językowej, jako tej, która powinna być punktem wyjścia w rozumieniu przepisów i użytych w nich terminów. Z tego punktu widzenia zdaniem NSA jest oczywistym, że grunt, na którym stoją budynki jest zabudowany i bez znaczenia jest, czy stoją na nim w całości, czy w części. Inaczej rzecz ujmując, twierdzenie, że działka gruntu, na której stoją ściany trzech budynków jest niezabudowana, mija się z bezpośrednim i potocznym rozumieniem tego zwrotu, właściwym z uwagi na użyte w nim słowa. Samo powiedzenie "stoją ściany trzech budynków" jest swego rodzaju eufemizmem. W rzeczywistości na działkach tych stoją budynki, a nie ich ściany, jako elementy samoistne i odrębne od budynków.

NSA zgadzając się z tym, że przedmiotem dostawy będzie tylko grunt, a nie grunt ze stojącymi na nim częściami budynków, podkreślił, że należy stwierdzić, iż jest to grunt zabudowany. Tym samym zdaniem NSA sprzedaż przedmiotowych działek nie może skorzystać ze zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT.

Warto wskazać, że w latach poprzednich zdarzały się wyroki zupełnie odmienne, np. wyrok NSA z 4.03.2015 r. sygn. I FSK 740/14. O odmiennym stanowisku pisaliśmy również na łamach naszego portalu w artykule „Grunt zabudowany w świetle VAT może być traktowany jako niezabudowany”.

Ściana obcego budynku wpływa na opodatkowanie VAT