Prawo Dla Samorządu

Podatnik, który bez uzasadnionych przyczyn nie umożliwi przedstawicielom organu dokonania obmiaru nieruchomości powinien liczyć się z karą porządkową.

W jednym z postępowań w sprawie wymiaru podatku od nieruchomości podatnik otrzymał wezwanie do okazania przedmiotu oględzin – budynków. Celem oględzin nieruchomości było dokonanie obmiaru powierzchni użytkowej budynków. W postanowieniu wyznaczono termin okazania nieruchomości, pouczając stronę, że brak okazania przedmiotu oględzin pociągnie za sobą skutki przewidziane w art. 262 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej.

Przepis ten stanowi, że strona, pełnomocnik strony, świadek, biegły, którzy mimo prawidłowego wezwania organu podatkowego bezzasadnie odmówili złożenia wyjaśnień, zeznań, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin lub udziału w innej czynności mogą zostać ukarani karą porządkową w wysokości 2 800 zł.

W wyznaczonym terminie pełnomocnik strony odmówił okazania nieruchomości i uniemożliwił pracownikom organu dokonanie pomiaru powierzchni użytkowej budynków, a ponadto sam nie podał ich wielkości.

W tej sytuacji, organ podatkowy - uznając że strona bezpodstawnie odmówiła okazania przedmiotu oględzin - nałożył na nią karę porządkową w kwocie 1 000 zł.

W zażaleniu na to postanowienie strona przywołała szereg argumentów dotyczących kwestii prawidłowości opodatkowania podatkiem od nieruchomości, a odnosząc się do kwestii uniemożliwienia wstępu na nieruchomość celem dokonania pomiarów, powołała się na gwarantowaną prawem nienaruszalność miru domowego oraz stwierdziła, że wobec braku stosownego postępowania wyjaśniającego oraz prawidłowej ewidencji gruntów, brak było podstaw do ukarania ją karą porządkową, a nałożona kara w porównaniu z jej rocznymi przychodami jest represyjna i dokuczliwa.

Po rozpatrzeniu odwołania, organ odwoławczy wskazał, że wymierzona kara porządkowa ma charakter kary administracyjnej, której celem jest usprawnienie toczącego się postępowania oraz realizacja funkcji prewencyjnej.

Ponadto, organ wskazał, że organ podatkowy pierwszej instancji wezwał stronę do okazania przedmiotu oględzin w sposób zgodny z przepisami, określając w jakiej sprawie i na jaką okoliczność żąda okazania nieruchomości oraz wskazał cel oględzin i wyznaczył termin okazania nieruchomości. Strona została również pouczona, że brak okazania przedmiotu oględzin pociągnie za sobą skutki związane z wymiarem kary porządkowej. W dniu planowanego przeprowadzania oględzin pełnomocnik strony odmówił okazania nieruchomości i uniemożliwił dokonanie pomiaru powierzchni użytkowej budynków, a ponadto nie podał ich wielkości. Tak więc zdaniem organu drugiej instancji nieuzasadniona odmowa okazania nieruchomości przyczyniła się do nałożenia kary porządkowej.

Mimo wniesionej skargi do WSA oraz skargi kasacyjnej do NSA decyzje organów zostały utrzymane w mocy, a sądy nie poparły stanowiska prezentowanego przez podatnika.

NSA w wyroku z 28.09.2018 r. sygn. II FSK 2645/16 podkreślił, że zasadniczą przesłanką nałożenia kary porządkowej jest bezzasadność odmowy dokonania konkretnej czynności procesowej, przy czym chodzi tu o odmowę niemającą podstaw w obiektywnych okolicznościach sprawy. Nie ma zatem znaczenia to, czy w subiektywnym przekonaniu strony powinna ona ten obowiązek wykonać, lecz o kwestię istnienia faktycznych przeszkód w jego wykonaniu. Znamiona bezzasadnej odmowy nosi postępowanie strony, która bez uzasadnionej przyczyny nie realizuje wezwania organu, tj. jeżeli z okoliczności sprawy nie wynika, że jest to usprawiedliwione obiektywnymi okolicznościami. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że danie możliwości organom podatkowym stosowania kar porządkowych ma na celu zdyscyplinowanie uczestników postępowania podatkowego do określonych zachowań, podyktowanych czynnościami organu.

Skarżąca natomiast, odmawiając udostępnienia nieruchomości celem dokonania oględzin, uniemożliwiła organowi podatkowemu realizację procesowej zasady prawdy obiektywnej wyrażonej w art. 122 Ordynacji podatkowej. Tymczasem, organ podatkowy - zdeterminowany przepisami podatkowego prawa materialnego (w tym przypadku ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w zakresie podatku od nieruchomości) - wyznacza granice dowodzenia w prowadzonym postępowaniu podatkowym, w tym jego obowiązkiem jest ustalenie faktów, m.in. co do przedmiotu opodatkowania. Ma on obowiązek podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. W sytuacji, więc gdy strona, nie stosuje się do wezwania, organ podatkowy ma prawo podjąć dopuszczalne prawem kroki zmierzające do skutecznego przeprowadzenia czynności dowodowych.

Jednocześnie sąd uznał, że podnoszone przez skarżącą okoliczności nie usprawiedliwiały odmowy przeprowadzenia oględzin nieruchomości. Skarżąca nie mogła bowiem w sposób samodzielny, arbitralny decydować, czy taki obowiązek wykona czy też nie. Tym samym zdaniem sądów obu instancji ustalone okoliczności sprawy uzasadniały zastosowanie kary porządkowej.

Odmowa okazania nieruchomości może wiązać się z karą