W celu odliczenia VAT konieczna jest weryfikacja faktury

Nabywca może dokonać odliczenia VAT wówczas, gdy w cenie zakupionych towarów lub usług ujęty zostanie podatek naliczony (innymi słowy, sprzedaż musi być opodatkowana VAT). Prawidłowe opodatkowanie VAT danej transakcji należy co prawda do obowiązków sprzedawcy, jednak w kontekście prawa do odliczenia, nabywca nie może zapominać o konieczności samodzielnej weryfikacji otrzymanej faktury.

Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego – podlegającego odliczeniu – stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika (z tytułu nabycia towarów i usług). Aby zatem w ogóle rozważać odliczenie nabywca musi dokonać zakupu, który z punktu widzenia sprzedawcy zostanie opodatkowany podatkiem należnym (zasadniczo według stawki 8% lub 23%).

Nabywca, który otrzyma fakturę z wykazaną kwotą VAT-u nie powinien jednak automatycznie kwalifikować takiej faktury do odliczenia. Zasadna jest weryfikacja dokumentu z punktu widzenia szeregu warunków. Jednym z nich jest sprawdzenie czy transakcja udokumentowana fakturą powinna być rzeczywiście opodatkowana według stosownej stawki VAT, czy też może stanowi transakcję niepodlegającą opodatkowaniu lub zwolnioną z podatku.

Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT nie stanowi podstawy do obniżenia podatku należnego faktura w przypadku, gdy transakcja udokumentowana przedmiotową fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku. Regulacja ta nakłada zatem wprost na nabywcę (chcącego dokonać odliczenia) obowiązek weryfikacji prawidłowości opodatkowania po stronie sprzedawcy.

Gdyby się okazało, że sprzedawca opodatkował dostawę stawką 23%, a w rzeczywistości:

1) świadczenie nie powinno w ogóle zostać objęte VAT albo  

2) dostawa powinna być zwolniona przedmiotowo z VAT,

wówczas nabywca nie ma prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, który wynika z takiej błędnie wystawionej faktury. Na marginesie należy wskazać, że w takiej sytuacji odrębną kwestię stanowi zasadność poniesienia przez nabywcę ciężaru VAT-u (w cenie nabycia), pomimo iż zakup nie powinien zostać obciążony podatkiem.

Omawiana sytuacja może przykładowo wystąpić, gdy samorząd nabywa usługi szkoleniowe. Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi kształcenia zawodowego finansowane w całości ze środków publicznych. Jeśli więc wykonawca szkolenia wystawi na jednostkę samorządu fakturę z wykazaną kwotą VAT, to z uwagi na przewidziane w przepisach zwolnienie dla takiej usługi, samorząd nie ma prawa dokonać odliczenia.

Michał Kostrzewa

Partner, radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie optymalnych zasad rozliczeń podatku od towarów i usług, a także w funduszach unijnych.

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu