Prawo Dla Samorządu

W dniu 25 lipca 2018 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok (sprawa C-140/17), w którym potwierdził, że w niektórych sytuacjach samorządy mają prawo do odliczenia podatku naliczonego, pomimo że początkowo wybudowana nieruchomość była wykorzystywana wyłącznie do celów nieodpłatnych.

Sprawa rozpatrywana przez Trybunał dotyczyła gminy, która wybudowała świetlicę i przez pierwsze cztery lata wykorzystywała ją wyłącznie do celów niepodlegających VAT (nieodpłatnych). Po tym czasie gmina zmieniła pierwotne założenie i zaczęła wykorzystywać wymieniony składnik majątkowy również co celów działalności opodatkowanej VAT (komercyjnego najmu). W takich przypadkach – przy uwzględnieniu warunków przedstawionych w komentowanym wyroku – może powstać prawo do odliczenia, realizowane w trybie tzw. korekty 10-letniej.

W praktyce, rozstrzygnięcie TSUE może dotyczyć nie tylko świetlic, ale również sal i boisk sportowych, kanalizacji sanitarnej i wodociągowej, czy też innych obiektów użyteczności publicznej (np. o przeznaczeniu rekreacyjnym).

Przechodząc do warunków wystąpienia prawa do odliczenia, po pierwsze trzeba podkreślić, że zmiana sposobu wykorzystania majątku i jego przeznaczenie również do celów odpłatnych powinna nastąpić w okresie dziesięciu lat licząc od roku, w którym nieruchomość oddano do użytkowania.

Kolejną – kluczową w opinii Trybunału – przesłanką jest stwierdzenie, że wytworzenie nieruchomości nastąpiło przez JST działającą w charakterze podatnika VAT. Przy czym co istotne, analiza w tym zakresie powinna następować z uwzględnieniem szerokiego rozumienia pojęcia „działania jako podatnik VAT”, w tym w szczególności zapewnienia neutralności obciążenia podatkowego wobec samorządu.

W tym celu zwrócić należy zwłaszcza uwagę na charakter majątku (nieruchomości). O wystąpieniu prawa do odliczenia można mówić wówczas, gdy charakter danego składnika majątkowego umożliwia jego wykorzystywanie zarówno do czynności opodatkowanych, jak i niepodlegających opodatkowaniu (istotna jest zatem sama możliwość gospodarczego wykorzystania majątku).

Trybunał podkreślił także, że pierwotny brak jednoznacznej deklaracji co do wykorzystania inwestycji do celów gospodarczych (opodatkowanych VAT), jednoznacznie nie wyklucza działania w charakterze podatnika VAT. W szczególności zamiar taki może przejawiać się w sposób dorozumiany, co jest możliwe do ustalenia analizując okoliczności faktyczne danej sprawy (nie bez znaczenia w tym kontekście jest czy JST, w chwili ponoszenia wydatków majątkowych, była zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT).

Przed samorządami pojawia się zatem możliwość poszukania VAT-u do odliczenia. W tym celu warto dokonać analizy z punktu widzenia zrealizowanych inwestycji (na przestrzeni co najmniej ostatnich dziesięciu lat) oraz sposobu ich wykorzystywania. W niektórych przypadkach można także rozważyć wprowadzenie odpłatności z tytułu korzystania przez podmioty trzecie z samorządowej infrastruktury. Może się zdarzyć, że dawno „zamknięte” sprawy okażą się źródłem istotnych wpływów budżetowych.

W samorządach jest jeszcze VAT do odzyskania