Prawo Dla Samorządu

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji ujawniło źródła danych stanowiących podstawę decyzji o obniżeniu wynagrodzenia niektórym grupom pracowników samorządowych

Zmiana zasad wynagradzania

Nowe rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r.w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych obniżyło minimalny i maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego wybranych grup pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru. W uzasadnieniu projektu nowego rozporządzenia płacowego.

W uzasadnieniu ostatecznej wersji projektu rozporządzenia wskazano, iż „Uchwalona przez Sejm w dniu 10 maja 2018 r. ustawa o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora (druk 2460) przewiduje obniżenie o 20% uposażenia parlamentarzystów. Jest to odpowiedź na powszechne oczekiwania społeczne związane z pełnieniem funkcji publicznych.

Kolejnym krokiem w realizacji społecznych postulatów w tym zakresie jest proponowane w niniejszym projekcie rozporządzenia obniżenie wynagrodzeń także osobom zarządzającym w jednostkach samorządu terytorialnego, tj. wójtom, burmistrzom, prezydentom miast, członkom zarządów powiatów (w tym starostom i wicestarostom), członkom zarządów województw (w tym marszałkom i wicemarszałkom), burmistrzom dzielnic m.st. Warszawy, zastępcom wójtów, zastępcom burmistrzów, zastępcom prezydentów miast, zastępcom burmistrzów dzielnic m.st. Warszawy, przewodniczącym zarządów związków jednostek samorządu terytorialnego, ich zastępcom oraz pozostałym członkom.

Wykonywanie wyżej wymienionych funkcji, tak jak w przypadku posłów i senatorów, oznacza pełnienie służby na rzecz społeczeństwa. Dlatego też podlega społecznej ocenie i powinno spełniać standardy wymagane w życiu publicznym.

Proponowana zmiana polega na obniżeniu średnio o 20% (z zaokrągleniem do pełnych setek złotych w górę lub w dół) minimalnego (przy uwzględnieniu minimalnego wynagrodzenia za pracę, które od dnia 1 stycznia 2018 r. wynosi 2100 zł) i maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego osób pełniących ww. funkcje w jednostkach samorządu terytorialnego lub w związkach jednostek samorządu terytorialnego.”.

Wątpliwości strony samorządowej

W związku z niezwykle dużą ogólnikowością uzasadnienia projektu rozporządzenia w tym zakresie p. Wojciech Długoborski – współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego wystąpił w dniu 11 maja 2018 roku do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, będącego jednocześnie drugim współprzewodniczącym KWRiST, z wnioskiem o udostępnienie Komisji Wspólnej wykorzystanych w toku prac nad rozporządzeniem:

analiz, badań naukowych, opracowań eksperckich, sondaży opinii publicznej jakimi mi kierowała się Rada Ministrów ustalając „powszechne oczekiwania społeczne związane z pełnieniem funkcji publicznych”,
dokumentów określających „standardy wymagane w życiu publicznym”.

Odpowiedź strony rządowej

Odpowiedzi na powyższe pismo udzielił pismem z dnia 6 czerwca 2018 roku (po uprzednim przedłużeniu terminu w tym zakresie z uwagi na „konieczność przeprowadzenia dodatkowych czynności wyjaśniających, związanych także z weryfikacją informacji, dokumentów, które miałyby podlegać udostępnieniu”) p. Paweł Szefernaker – sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz pełnomocnik rządu ds. współpracy z samorządem terytorialnym. W piśmie tym wskazano, iż „kwestia wysokości wynagrodzeń osób pełniących funkcje publiczne zwłaszcza na podstawie wyborów była od pewnego czasu obecna w przestrzeni publicznej i stanowiła przedmiot szerokiej dyskusji w mediach. W tym miejscu można przywołać chociażby wyniki badania Centrum Badania Opinii społecznej z 2013 r. „Polacy o zarobkach różnych grup zawodowych”, które wskazały, że Polacy oczekują zdecydowanego spłaszczenia dochodów uzyskiwanych przez poszczególne grupy zawodowe, w tym postulują obniżenie zarobków w szczególności osób sprawujących funkcje polityczne. Już w tamtym okresie respondenci wypowiadali się, że są one niewspółmiernie wysokie do dochodów osiąganych chociażby przez prywatnych przedsiębiorców, czy profesorów uniwersyteckich. Podobne sondaże byłu przeprowadzane również w 2018 r. m.in. przez Instytut Badań Pollster. Pokazują one, że z perspektywy ogółu obywateli dochody polityków są zbyt wysokie w stosunku do pracy, którą wykonują. Ich wyniki wskazują, że oczekiwania społeczne nie uległy zmianie w tej kwestii i w dalszym ciągu zdaniem Polaków zarobki polityków są zbyt wysokie.”.

Do pisma ministra P. Szefernakera nie załączono żadnych dodatkowych dokumentów, w tym wyników badań opinii społecznej, na które powołano się w odpowiedzi na wniosek strony samorządowej KWRiST.

Ruch po stronie samorządu

Biorąc pod uwagę zakres wniosku strony samorządowej należy uznać, iż odpowiedź strony rządowej nie jest kompletna. Strona samorządowa wprost wnosiła o udostępnienie jej określonych materiałów. Tymczasem w odpowiedzi MSWiA ogólnikowo przywołało jedynie tego typu materiały nie przesyłając ich stronie samorządowej, nie podając miejsca ich publikacji ani nie wskazując czy są to wszystkie materiały, na których bazowano podejmując decyzję o treści rozporządzenia czy też tylko materiały przykładowe.

Jednocześnie strona rządowa w żaden sposób nie odniosła się do wniosku samorządowców w zakresie dokumentów „określających standardy wymagane w życiu publicznym”.

Wnioskodawcy muszą zatem rozważyć czy skorzystać z przysługujących im uprawnień procesowych wynikających z ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Przesłanki wydania rozporządzenia

Zgodnie z art. 37 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych wydając rozporządzenie płacowe, Rada Ministrów zobowiązana jest wziąć pod uwagę w szczególności:

rodzaj realizowanych zadań i charakter czynności wykonywanych na poszczególnych stanowiskach;
potrzebę posiadania przez pracownika samorządowego umiejętności zawodowych i niezbędnego doświadczenia;
liczbę mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego.

W przepisie tym próżno szukać „powszechnych oczekiwań społecznych związanych z pełnieniem funkcji publicznych” jako jednej z wytycznych, które winny być brane pod uwagę przez organ wydających rozporządzenie. Uznać zatem należy, iż okoliczności te – abstrahując od ich trafności i sposobu ich wykazania – nie powinny wpływać na treść aktu wykonawczego.

Należy również zwrócić uwagę na Regulamin Pracy Rady Ministrów, który określa elementy uzasadniania projektu aktu normatywnego. Zgodnie Regulaminem uzasadnienie projektu aktu normatywnego powinno:

wyjaśniać potrzebę i cel wydania aktu;
przedstawiać rzeczywisty stan w dziedzinie, która ma być unormowana;
wykazywać różnicę między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym (przewidywane skutki prawne wejścia aktu w życie);
zawierać:
1. oświadczenie organu wnioskującego co do zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej,
2. ocenę organu wnioskującego, czy projekt aktu podlega notyfikacji zgodnie z przepisami dotyczącymi funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych.

Także w tym zakresie należy przyjąć, iż uzasadnienie nowego rozporządzenia płacowego nie spełnia w analizowanym zakresie ww. wymogów.

Badania opinii społecznej

W powołanych przez MSWiA badaniach opinii społecznej opublikowanych przez CBOS we wrześniu 2013 roku starano się ustalić ile według respondentów zarabiają przedstawiciele różnych grup zawodowych – w tym ministrowie, posłowie i burmistrzowie – a ile zarabiać powinni. Osoby uczestniczące w badaniach wskazały, iż ich zdaniem burmistrz iż zarabia 9.785,99, zaś powinien zarabiać 7.598,71 – tj. o 2.187,28 zł mniej (22% mniej).

Dla porównania zdaniem badanych poseł zarabia miesięcznie 12.273,40 zł, zaś zarabiać powinien 5.830,89 – tj. o 6.442,51 zł mniej (53% mniej).

W przypadku ministrów skazano, iż zarabiają oni 15.599,02, zaś powinni zarabiać 7.894,05 – tj. o 7.704,97 zł mniej (49% mniej).

Co warte podkreślenia w przypadku burmistrzów:

- 41 % badanych wskazało, iż zarabiają za dużo;

- 14% badanych wskazało, iż zarabiają tyle ile powinni;

- 11% badanych wskazało, iż zarabiają za mało;

- 34% badanych wskazało, iż trudno powiedzieć.

Dla porównania w przypadku posłów:

- 60 % badanych wskazało, iż zarabiają za dużo;

- 5% badanych wskazało, iż zarabiają tyle ile powinni;

- 4% badanych wskazało, iż zarabiają za mało;

- 32% badanych wskazało, iż trudno powiedzieć;

Zaś w przypadku ministrów:

- 56 % badanych wskazało, iż zarabiają za dużo;

- 8% badanych wskazało, iż zarabiają tyle ile powinni;

- 6% badanych wskazało, iż zarabiają za mało;

- 30% badanych wskazało, iż trudno powiedzieć.

Powyższe dane prowadzić mogą do wniosków diametralnie innych aniżeli przyjęte w przedmiotowej sprawie przez stronę rządową. O ile bowiem w przypadku ministrów i posłów respondenci zdecydowanie opowiadali się za obniżką ich wynagrodzeń, o tyle w przypadku burmistrzów za takim rozwiązaniem opowiadała się mniej niż połowa badanych. Jednocześnie w przypadku samorządowców sugerowany poziom obniżek był najniższy – o ponad połowę mniejszy niż w przypadku ministrów.

Dużo trudniej jest się odnieść do powoływanych przez MSWiA danych z 2018 roku opracowanych przez Instytut Badań Pollster. Należy wyłącznie przypuszczać, iż chodzi o sondaż przeprowadzony przez ten instytut dla „Super Expressu” i portalu Se.pl

Tym samym za zaskakujące uznać należy, iż Rada Ministrów podejmuje tak ważne decyzje opierając się na tego typu danych bez przeprowadzenia – samodzielnie lub za pośrednictwem innego podmiotu – własnych badań i analiz.

Zdaje się to potwierdzać tezę, iż za decyzją o obniżeniu wynagrodzeń samorządowcom nie stały żadne przesłanki merytoryczne, a wyłącznie populizm i bieżące cele polityczne.

Dlaczego samorządowcy mają zarabiać mniej?