Prawo Dla Samorządu

Od 1 lipca 2018 r. obowiązują nowe stawki wynagrodzenia pracowników samorządowych wprowadzone rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 roku1.

Warto przypomnieć, że tzw. Rozporządzenie płacowe nie zawiera przepisów przejściowych. Nie określa również wpływu na dotychczasowe stosunki pracownicze. Z uwagi na powyższe przyjąć należy, że Rozporządzenie płacowe nie dokonało automatycznej zmiany wynagrodzeń wójtów, burmistrzów i prezydentów miast z dniem 1 lipca 2018 r. Dla obniżenia wynagrodzenia ww. pracowników wymagane jest podjęcie stosownych uchwał przez radę gminy. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych2 wynagrodzenie wójta ustala rada gminy, w drodze uchwały.

Część gmin po wejściu w życie Rozporządzenia płacowego podjęła stosowne uchwały, część jeszcze tego nie zrobiła, inne w ogóle nie zamierzają tego robić, z uwagi na istotne wątpliwości co do zgodności z prawem ww. Rozporządzenia - w szczególności z Konstytucją, Europejską Kartą Samorządu Lokalnego3 oraz ustawą o pracownikach samorządowych.

Kwestią budzącą istotne wątpliwości jest ewentualna konieczność zastosowania okresu wypowiedzenia dla obniżenia wynagrodzenia wójta, burmistrza i prezydenta miasta. Pomocny dla rozstrzygnięcia tej kwestii może okazać się wyrok Sądu Najwyższego z 9 października 2006 r.4 , w którym wskazano, że rada miasta może obniżyć wynagrodzenie burmistrza ustalone na początku jego kadencji z zachowaniem okresu równego okresowi wypowiedzenia. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy wyjaśnił, że systemowa analiza przepisów prawa pracy (w rozumieniu art. 9 k.p.) prowadzi do wniosku, że zasadą prawa pracy jest konieczność zachowania odpowiedniego okresu między wprowadzeniem dopuszczalnej zmiany warunków płacy na niekorzyść pracownika, a skutkiem w postaci obniżenia wynagrodzenia. Sąd wskazał, że mimo iż do pracowników zatrudnionych na podstawie wyboru nie można wprost stosować przepisu art. 42 k.p., dotyczącego wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy, w którym to dopuszczalne jest jednostronne obniżenie wynagrodzenia pracownika, Sąd Najwyższy opowiedział się za stosowaniem tego przepisu w drodze analogii, ale wyłącznie w zakresie ustanawiającym zachowanie okresu wypowiedzenia co do wywołania skutku w postaci obniżenia wynagrodzenia pracownika. W konkluzji należy więc stwierdzić, że obniżenie wynagrodzenia mogło nastąpić bez zgody wójta/burmistrza/prezydenta miasta, ale z zachowaniem okresu wypowiedzenia.

Powyższa kwestia akcentowana jest także w rozstrzygnięciach organów nadzoru, które stwierdzają nieważność uchwał rad gmin obniżających wynagrodzenie wójtom bez zachowania okresu wypowiedzenia wynikającego z k.p. Między innymi w rozstrzygnięciu nadzorczym z dnia 11 lipca 2017 Wojewoda Dolnośląski stwierdził, iż „Rada Miejska (…), obniżając wynagrodzenie Burmistrzowi (…) bez zachowania stosownego okresu wypowiedzenia, naruszyła w sposób istotny art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym w związku z art. 43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych w związku z art. 42 ustawy Kodeks pracy, poprzez zmianę wysokości wynagrodzenia na jego niekorzyść już z dniem podjęcia kwestionowanej uchwały.

Przyjmując ww. stanowisko Sądu Najwyższego oraz rozstrzygnięcia organów administracji, wskazać należy, że ogólne terminy wypowiedzenia przewidziane w art. 36 k.p. są uzależnione od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynoszą:

- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,

- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,

- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Stosując pro-pracowniczy tryb postępowania – uwzględniający konstytucyjną zasadę ochrony pracy, ogólne zasady prawa pracy oraz zasady dotyczące przedstawicieli społeczności lokalnych, będących pracownikami samorządowymi, określone w Europejskiej Karcie Samorządu Lokalnego - ww. terminy wejścia w życie obniżonego wynagrodzenia powinny zostać zastosowane.

Co prawda Rozporządzenie płacowe weszło w życie z dniem 19 maja 2018 r., a zmianę wynagrodzenia przewidziano od dnia 1 lipca 2018 r., może więc pojawić się zarzut, że stosowne czynności powinny zostać podjęte odpowiednio wcześniej, aby z dniem 1 lipca 2018 r. pracownicy samorządowi otrzymywali obniżone wynagrodzenie, zgodne z Rozporządzeniem płacowym. Jednocześnie pracownicy samorządowi powzięli wiedzę, że ich wynagrodzenie będzie musiało zostać dostosowane do nowych przepisów.

Z taką argumentacją nie sposób się jednak zgodzić, gdyż nie sposób przyjąć, że przepisy Rozporządzenia płacowego określające termin obowiązywania nowych minimalnych i maksymalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego, mają pierwszeństwo przed regulacjami k.p.

Niewątpliwe kwestie te jednoznacznie mogłyby zostać rozstrzygnięte przez sądy pracy, w przypadku wniesienia stosownego powództwa. Wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast, których wynagrodzenie zostało obniżone bez zachowania okresu wypowiedzenia, mogą rozważyć wniesienie powództwa o zapłatę kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy dotychczasowym wynagrodzeniem a wynagrodzeniem obniżonym. Pozwy w sprawach pracowniczych, w których wartość przedmiotu sporu nie przewyższa kwoty 50.000 zł nie podlegają opłacie sądowej5. Termin przedawnienia roszczeń pracowniczych wynosi trzy lata od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, tj. w tym wypadku od dnia kiedy wynagrodzenie w prawidłowej wysokości powinno zostać wypłacone. Włodarze mają więc trzy lata na wniesienie stosownych pozwów o zapłatę.

1 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 936) dalej jako: „Rozporządzenie płacowe”, które weszło w życie z dniem 19 maja 2018 r.

2 Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 902 z późn. zm.)

3 Europejska Karta Samorządu Lokalnego przyjęta przez Stałą Konferencję Gmin i Regionów Europy przy Radzie Europy w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 124, poz. 607)

4 wyrok SN z dnia 9 października 2006 r. sygn. akt II PK 27/06, OSNP 2007/23-24/344, LEX nr 326429

5 art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 r. )

Rozporządzenie obniżające wynagrodzenie wójtów, burmistrzów i prezydentów miast już obowiązuje