Prawo Dla Samorządu

Przepisy Ordynacji podatkowej wskazują tryb postępowania organu podatkowego z dokonaną przez podatnika (zobowiązanego) wpłatą. Określają również sposób dokumentowania zaliczenia dokonanej wpłaty na poczet zaległości podatkowej odsetek za zwłokę i kosztów upomnienia.

Zaewidencjonowanie wpłat w księgach rachunkowych organu podatkowego wymaga w pierwszej kolejności prawidłowego zakwalifikowania – w oparciu o posiadany dowód wpłaty – zrealizowanej należności podatkowej. Ten bowiem element decydować będzie o dalszych działaniach organu podatkowego związanych z wygaszeniem stosownych zobowiązań podatkowych. Kolejność działań organu podatkowego w tym zakresie oraz sposób ich dokumentowania określa przede wszystkim Ordynacja podatkowa.

Zgodnie z przepisem art. 62. § 1 Ordynacji podatkowej, jeżeli na podatniku ciążą zobowiązania z różnych tytułów, dokonaną wpłatę, zalicza się na poczet podatku (raty podatku, opłaty), począwszy od zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności, chyba że podatnik (zobowiązany) wskaże, na poczet którego zobowiązania dokonuje wpłaty. Jeżeli na podatniku ciążą koszty doręczonego upomnienia, dokonaną wpłatę zalicza się w pierwszej kolejności na poczet tych kosztów (por. art. 62. § 1a Ordynacji podatkowej). Jeżeli dokonana wpłata nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie, w odpowiedniej ustawowo ukształtowanej relacji, na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę (por. art. 55 § 2 Ordynacji).

Treść Ordynacji podatkowej regulując sposób zaliczenia wpłaty, pierwszeństwo przy identyfikacji wygaszanej należności daje zatem przede wszystkim wskazaniu samego wpłacającego w dowodzie wpłaty. Oczywiście założenie to dotyczyć będzie identyfikacji tytułu wygaszanej należności podatkowej jako takiej, bowiem w zakresie stosownego podziału dokonanej wpłaty – na poczet już konkretnie zidentyfikowanego dochodu budżetowego, w tym także kosztów upomnienia oraz odsetek za zwłokę - organ zastosuje kolejność wskazaną przez ustawodawcę. A zatem najpierw organ odpowiednio zaksięguje koszty upomnienia – o ile powstały z chwilą jego doręczenia zobowiązanemu, następnie w proporcji zaksięguje kwotę zaległości podatkowej oraz kwotę odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim, w dniu wpłaty, pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę – o ile pozostała część wpłaty, po rozliczeniu kosztów upomnienia, nie pokryje kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę.

Ordynacja podatkowa w treści art. 62 § 4a jako zasadę wskazuje, że w sprawie zaliczenia wpłaty na poczet zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę oraz kosztów upomnienia organ podatkowy z urzędu wydaje postanowienie, na które służy zażalenie. Co istotne jednak ustawodawca wprowadził cztery wyjątki od powyższej reguły, które powodują zastosowanie wnioskowego trybu wydania takiego postanowienia.

Postanowienie zatem nie będzie wydawane z urzędu (por. art. 62 § 4a Ordynacji) między innymi, w przypadku gdy wpłata w całości pokrywa kwotę główną zaległości wraz z odsetkami za zwłokę (a zatem – zgodnie z regułą pierwszeństwa po uprzednim pokryciu przez organ podatkowy stosownych kosztów upomnienia bądź gdy koszty te uprzednio w ogóle nie powstały) lub zaliczenie wpłaty następuje w całości zgodnie z żądaniem podatnika. W takim przypadku postanowienie w sprawie zaliczenia wpłaty należności zostanie wydane przez organ podatkowy wyłącznie na wniosek zobowiązanego.

Warto również pamiętać, że formę postanowienia ustawodawca przewidział także w sytuacji zaliczenia przez organ podatkowy nadpłaty na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań podatkowych (por. art. 76a § 1 Ordynacji podatkowej).

Kiedy organ podatkowy udokumentuje zaliczenie wpłaty postanowieniem?