Prawo Dla Samorządu

Przepisy projektu ustawy o jawności życia publicznego przewidują wprowadzenie bardziej szczegółowej legalnej definicji pojęcia „informacja publiczna” niż aktualnie obowiązująca na gruncie ustawy o dostępie do informacji publicznej.

W dalszym ciągu trwają prace nad projektem ustawy o jawności życia publicznego, które zostały zapoczątkowane dnia 23 października 2017 r., kiedy to przedłożona została pierwsza wersja projektu (zobacz więcej w artykule „Projekt ustawy o jawności życia publicznego, czyli transparentność w nowym wydaniu”). Założeniem projektu jest w głównej mierze wzmocnienie transparentności polskiego państwa. Projekt ustawy o jawności życia publicznego nie tylko zmienia, ale również poszerza dotychczasowe rozwiązania zawarte w ustawie o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, ustawie o dostępie do informacji publicznej oraz ustawie o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa. Wszystkie te ustawy mają zostać uchylone z dniem wejścia w życie projektowanej ustawy. Jednocześnie projekt zakłada zmiany w dziesiątkach innych ustaw. Najnowszą, czwartą już wersję projektu zaprezentowano dnia 8 stycznia 2018 r.

O ile zamierzeniem projektodawców jest przeniesienie w swojej zasadniczej części całości regulacji prawnych dotyczących dostępu do informacji publicznej do nowoprojektowanego aktu prawnego, to analiza przedłożonego projektu prowadzi do wniosku, że nowe regulacje mają być w szeregu miejsc bardziej doprecyzowane niż dotychczas. Jednym z takich zagadnień jest pojęcie informacji publicznej.

Jak jest obecnie?

Obecnie obowiązująca ustawa o dostępie do informacji publicznej w sposób niezwykle lakoniczny definiuje podstawowe pojęcie z zakresu stosowania przepisów tej ustawy, tj. pojęcie informacji publicznej. Jak bowiem stanowi art. 1 ust. 1 ustawy, informacją publiczną w rozumieniu ustawy jest każda informacja o sprawach publicznych. Co prawda ustawodawca w art. 6 prezentuje katalog informacji, które należy uznawać za informację publiczną, jednakże katalog ten ma wyłącznie charakter przykładowy (użycie przez ustawodawcę zwrotu „w szczególności”).

W związku z tak lakoniczna definicją powyższego pojęcia, jego wyjaśnienia podjęło się orzecznictwo sądów administracyjnych. Analiza wyroków zarówno wojewódzkich sądów administracyjnych, jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego w tym zakresie prowadzi do wniosku, że pojęciu informacji publicznej można przypisać następujące cechy charakterystyczne:

informacją publiczną jest każda wiadomość wytworzoną przez szeroko rozumiane władze publiczne, a także inne podmioty sprawujące funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zadań publicznych i gospodarowania mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Państwa;
informacją publiczna są również informacje niewytworzone przez wskazane podmioty lecz do nich się odnoszące;
jest to również treść wszelkiego rodzaju dokumentów – nie tylko bezpośrednio zredagowanych i wytworzonych przez wskazany podmiot, ale także treść dokumentów, których podmiot używa do zrealizowania powierzonych mu prawem zadań;
w odniesieniu do informacji mającej walor informacji publicznej bez znaczenia przy tym jest, w jaki sposób określone dokumenty znalazły się w posiadaniu adresata wniosku o udostępnienie informacji publicznej oraz to, czy znajdują się one w posiadaniu także innego podmiotu – ważne jest jedynie to, by dokumenty takie służyły realizowaniu zadań publicznych przez tego adresata wniosku i odnosiły się do niego bezpośrednio.

Co proponują projektodawcy?

W obecnie projektowanych rozwiązaniach ustawy o jawności życia publicznego zdecydowano się wprowadzić szerszą, bardziej rozbudowaną niż obecnie definicję pojęcia informacji publicznej. I tak, w art. 2 projektu zawierającym katalog definicji używanych na gruncie przepisów ustawy wskazano, że informacją publiczną jest informacja o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, informacja o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Jednocześnie – analogicznie jak na gruncie aktualnie obowiązującej ustawy o dostępie do informacji publicznej – projektodawcy proponują wprowadzenie przykładowego katalogu informacji uznawanych za informację publiczną. Katalog ten zasadniczo powiela dotychczasowy katalog uregulowany w przepisie art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Jedną z nowości w tym zakresie jest jednak wskazanie, że informacją publiczną są również m.in. ekspertyzy i opinie finansowane ze środków publicznych. W tym zakresie projektodawcy proponują jednak wprowadzenie zastrzeżenia, że tego typu ekspertyzy i opinie sporządzane na potrzeby postępowania administracyjnego lub sądowego z udziałem podmiotu zobowiązanego do udzielenia informacji publicznej udostępniać się będzie dopiero po prawomocnym lub ostatecznym zakończeniu tego postępowania.

Podsumowanie

Co prawda projektowana definicja pojęcia informacji publicznej w żaden istotny sposób nie zmieni uznawania poszczególnych informacji za informację publiczną, to jednak jej największą zaletą będzie ułatwienie tego zadania podmiotom zobowiązanym do jej udostępnienia.

Obecnie projekt ustawy o jawności życia publicznego w dalszym ciągu znajduje się na etapie prac w Rządowym Centrum Legislacji. Z pojawiających się w ostatnim czasie informacji wynika, że w najbliższym czasie zaprezentowana ma być kolejna wersja projektu, a termin wejścia w życie całej ustawy nie ma być szybszy niż połowa bieżącego roku.

Na temat zasad dostępu do informacji publicznej w świetle projektu ustawy o jawności życia publicznego pisaliśmy również w artykułach:

Pojęcie informacji publicznej w projekcie ustawy o jawności życia publicznego