Prawo Dla Samorządu

Zdaniem Wojewody Wielkopolskiego rada gminy określając częstotliwość odbioru odpadów komunalnych nie może odwoływać się do treści regulaminu utrzymania czystości, umowy zawartej z przedsiębiorców zajmującym się odbiorem odpadów czy też ustalonego przez niego harmonogramu.

Rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 16 lutego 2018 roku – opublikowanym następnie w Dzienniku Urzędowym Województwa Wielkopolskiego – Wojewoda Wielkopolski stwierdził nieważność uchwały jednej z wielkopolskich gmin w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości i ich zagospodarowania.

Powyższe rozstrzygnięcie nadzorcze zostało wydane w następujących okolicznościach sprawy:

Rada gminy podjęła zakwestionowaną uchwałę na podstawie art. 6r ust. 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Przepis ten stanowi, iż rada gminy określi, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, szczegółowy sposób i zakres świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w szczególności częstotliwość odbierania odpadów komunalnych od właściciela nieruchomości i sposób świadczenia usług przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych. W ocenie Wojewody tak skonstruowana delegacja do wydania aktu prawa miejscowego oznacza, iż w przedmiotowej uchwale muszą zostać określone co najmniej wszystkie ww. elementy. Elementy te wyznaczają bowiem „minimalny, niezbędny zakres przedmiotowy omawianej uchwały”. Zdaniem organu nadzoru „brak któregokolwiek ze wskazanych elementów oznacza niewypełnienie przez prawodawcę miejscowego zakresu regulacji określonej w upoważnieniu ustawowym, co skutkuje istotnym naruszeniem prawa i koniecznością stwierdzenia nieważności całej uchwały”.

W kontrolowanej przez Wojewodę Wielkopolskiego uchwale rada gminy określiła, iż „odbieranie odpadów komunalnych od właściciela nieruchomości zamieszkałej będzie prowadzone zgodnie z zapisami Regulaminu utrzymania czystości i porządku w Gminie (…), harmonogramem oraz umową zawartą przez Gminę z przedsiębiorcą wybranym w wyniku przetargu”.

Zdaniem Wojewody „rada gminy nie została upoważniona do przekazania przyznanej przez ustawodawcę kompetencji do unormowania tejże materii jakiemukolwiek innemu podmiotowi, w tym organowi wykonawczemu gminy”. Tymczasem w kontrolowanej uchwale częstotliwość wynikać ma z harmonogramu oraz cywilnoprawnej umowy zawieranej w imieniu gminy przez wójta.

W ocenie Wojewody działaniem sprzecznym z prawem jest również odesłanie w zakresie częstotliwości odbioru odpadów do regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminach. Obie uchwały rady gminy w tym zakresie różnią się bowiem adresatem oraz zakresem przedmiotowym. Regulamin zdaniem Wojewody skierowany jest w tym zakresie do wytwórców odpadów komunalnych, właścicieli nieruchomości, na których są wytwarzane i odnosi się do częstotliwości oraz sposobu pozbywania się odpadów. Kontrolowana uchwała adresowana jest natomiast do odbierających odpady komunalne od ww. podmiotów i odnosi się do częstotliwości odbierania tychże odpadów od właścicieli nieruchomości. Prowadzi to Wojewodę Wielkopolskiego do wniosku, iż „brak jest (…) podstaw do odsyłania w uchwale w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych do regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy”.

Na marginesie Wojewoda wskazał, iż w odrębnym postępowaniu nadzorczym zakwestionował regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie z uwagi na błędy w zakresie określenia zagadnień związanych z częstotliwością odbioru odpadów komunalnych.

Podejmując się wstępnej próby oceny analizowanego w niniejszym artykule rozstrzygnięcia nadzorczego należy stwierdzić, iż organ nadzoru prawidłowo zakwestionował odwołanie się w akcie prawa miejscowego do elementów określonych w umowie cywilnoprawnej i harmonogramie. Słusznie Wojewoda uznał, iż byłoby to de facto delegowanie kompetencji związanej z określeniem częstotliwości odbioru odpadów na inne podmioty. Zgodnie z obowiązującymi przepisami to uchwała w sprawie szczegółowego zakresu usług podejmowana przez radę gminy powinna być podstawą do opracowania przez wójta dokumentacji przetargowej poprzedzającej wyłonienie podmiotu, z którym zostanie podpisana umowa na odbiór albo odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych. Z kolei w oparciu o tą umowę może zostać opracowany harmonogram (nie wynikający wprost z przepisów prawa) określający konkretne terminy odbioru odpadów.

Krytycznie należy natomiast odnieść się do uwag Wojewody dotyczących niemożliwości odwołania się w analizowanym zakresie do innej uchwały rady gminy – w analizowanym zakresie do regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminach. Regulamin określa częstotliwość pozbywania się odpadów komunalnych z terenu nieruchomości. Przyjąć należy, iż jest to częstotliwość minimalna – nie sposób bowiem zaakceptować tezy, iż właściciel nieruchomości nie mógłby czynić tego częściej aniżeli wynika to z regulaminu. W przypadku odpadów komunalnych powyższa czynność następuje za pośrednictwem przedsiębiorcy wyłonionego przez gminę. Częstotliwość dokonywanych przez niego odbiorów powinna wynikać z uchwały w sprawie szczegółowego zakresu usług. Tym samym częstotliwość odbioru odpadów określona w uchwale w sprawie szczegółowego zakresu nie może być mniejsza aniżeli częstotliwość określone w regulaminie. Nie ma natomiast przeszkód, aby była ona większa. Jeśli rada gminy uzna, iż częstotliwość odbioru odpadów komunalnych określona w uchwale w sprawie szczegółowego zakresu ma być tożsama z częstotliwością minimalną wynikającą z regulaminu brak jest przeszkód, aby kierując się skrótowością tekstu prawnego posłużyć się w tym zakresie prawidłowo skonstruowanym odesłaniem.

Częstotliwość odbioru odpadów w gminie musi wynikać z uchwały