Formularz oświadczenia majątkowego w projekcie ustawy o jawności życia publicznego

Projekt ustawy o jawności życia publicznego zakłada wprowadzenie wspólnego formularza oświadczenia majątkowego dla wszystkich osób zobowiązanych do jego złożenia.

Dnia 23 października 2017 r. zaprezentowano projekt ustawy o jawności życia publicznego, który z założenia ma wzmocnić transparentność polskiego państwa (zobacz więcej w artykule „Projekt ustawy o jawności życia publicznego, czyli transparentność w nowym wydaniu”). Jednym z elementów służących realizacji tego celu ma być ujednolicenie i uszczegółowienie w jednym akcie prawnym regulacji dotyczących składania oświadczeń majątkowych przez osoby pełniące funkcje publiczne. Najnowszą, czwartą już wersję projektu zaprezentowano dnia 8 stycznia 2018 r.

Niniejszy artykuł stanowi kontynuację rozważań dotyczących problematyki oświadczeń majątkowych uregulowanej przepisami ww. projektu ustawy o jawności życia publicznego (zob. wcześniejsze artykuły na ten temat: „Oświadczenia majątkowe w JST w świetle projektu ustawy o jawności życia publicznego”, „Zakres przedmiotowy oświadczeń majątkowych w JST w świetle projektu ustawy o jawności życia publicznego”, „Oświadczenia majątkowe w projekcie ustawy o jawności życia publicznego – do kogo będziemy je składać i w jakim terminie?”, „Jawność oświadczeń majątkowych w projekcie ustawy o jawności życia publicznego” oraz „Analiza i kontrola oświadczeń majątkowych w świetle projektu ustawy o jawności życia publicznego”).

Jedną z istotniejszych nowości związanych z problematyką oświadczeń majątkowych jest propozycja projektodawców, aby formularz oświadczenia majątkowego był załącznikiem do ustawy o jawności życia publicznego, a tym samym zyskał wyższy status niż dotychczas – aktualnie obowiązujące wzory formularzy oświadczeń są bowiem załącznikami do rozporządzeń.

Projektodawcy wskazują przy tym, że zaproponowany wzór oświadczenia o stanie majątkowym będzie w pełni określać uporządkowany i jednoznaczny katalog informacji dla wszystkich grup zawodowych funkcjonujących w obszarze życia publicznego, a zobowiązanych do złożenia takiego oświadczenia. Istotną nowością jest również propozycja ustawowego zagwarantowania – wraz z załączeniem do ustawy wzoru oświadczenia majątkowego – również instrukcji jego wypełnienia.

Proponowany wzór oświadczenia majątkowego ma się składać z trzech części – części A i B podlegających ujawnieniu w stosunku do wskazanych w projekcie ustawy o jawności życia publicznego podmiotów oraz części C, która zawsze będzie miała charakter niejawny.

W części A formularza oświadczenia majątkowego oprócz konieczności podania danych osobowych podmiotu zobowiązanego do złożenia takiego oświadczenia oraz zdarzenia powodującego powstanie tego obowiązku, proponuje się wprowadzenie konieczności podania informacji o:

1. zasobach finansowych;
2. nieruchomościach (domy, mieszkania, gospodarstwa rolne, inne nieruchomości);
3. udziałach i akcjach;
4. spółkach osobowych;
5. działalności gospodarczej;
6. majątku nabytym w okresie ostatniego roku od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub od komunalnej osoby prawnej, spółki zobowiązanej, o wartości powyżej 10 000 zł;
7. uczestnictwie we władzach (organach zarządzających, nadzorczych lub kontrolnych) spółek prawa handlowego, innych osób prawnych, w tym fundacji, stowarzyszeń i spółdzielni prowadzących działalność gospodarczą lub pełnieniu w nich funkcji pełnomocnika, likwidatora lub syndyka;
8. dochodach;
9. posiadanych i zbytych w ciągu ostatniego roku składnikach mienia ruchomego o wartości powyżej 10 000 zł oraz pojazdach mechanicznych;
10. innych prawach majątkowych o wartości powyżej 10 000 zł;
11. zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 000 zł.

W instrukcji wypełnienia oświadczenia o stanie majątkowym w stosunku do części A wskazano m.in., że w przypadku innych niż ustawowa wspólnota majątkowa ustrojów małżeńskich należy podać ich zakres i podstawę prawną, tzn. wskazać właściwy akt notarialny lub orzeczenie sądu. Jednocześnie doprecyzowuje się, że ilekroć w oświadczeniu jest mowa o posiadaniu rzeczy lub praw, rozumie się przez to posiadanie w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Jednocześnie przygotowana przez projektodawców instrukcja zawiera szczegółowe informacje dotyczące danych, które powinny zostać ujawnione w składanym oświadczeniu majątkowym w stosunku do każdego z ww. punktów.

Część B formularza oświadczenia majątkowego dotyczy natomiast wszelkich informacji o majątku zbytym przez osobę składającą to oświadczenie w ciągu roku od dnia, na który powstał obowiązek złożenia oświadczenia lub od ostatniego oświadczenia złożonego na wskazany dzień. Ta część stanowi nowość w stosunku do obecnie obowiązującego obowiązku składania oświadczenia majątkowego na dotychczasowych zasadach. Jak wskazują w tym zakresie projektodawcy, zmiana ta ma fundamentalne znaczenie, bowiem daje możliwości uzyskania realnego obrazu stanu majątkowego w okresie między kolejnymi oświadczeniami.

Część C formularza oświadczenia o stanie majątkowym, która – jak już wskazano – nie podlega publikacji – dotyczy takich informacji, jak:

1. adres zamieszkania i numer identyfikacyjny PESEL osoby składającej oświadczenie;
2. adresy położenia nieruchomości wymienionych w części A – a w przypadku, gdy nieruchomość nie posiada adresu, należy podać dane o charakterze katastralnym pozwalające na identyfikację jej położenia.

Oświadczenie majątkowe na nowych zasadach wynikających z projektowanych obecnie regulacji ustawy o jawności życia publicznego, składane będzie pod groźbą odpowiedzialności karnej. Zgodnie bowiem z projektowanym art. 84 ust. 1 ustawy o jawności życia publicznego, kto będąc obowiązany do złożenia oświadczenia o stanie majątkowym podaje w nim nieprawdę albo zataja prawdę lub nie złoży w odpowiednim terminie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.

Obecnie projekt znajduje się na etapie prac w Stałym Komitecie Rady Ministrów. Zgodnie z aktualną wersją projektu, ustawa o jawności życia publicznego miałaby wejść w życie, co do zasady, z dniem 1 marca 2018 r. (wyjątki nie dotyczą kwestii oświadczeń majątkowych). W przepisach przejściowych proponuje się natomiast, aby osoby zobowiązane do złożenia oświadczenia majątkowego na dotychczasowych zasadach, które po dniu 31 grudnia 2017 r. złożyły oświadczenia majątkowe w trybie dotychczasowych przepisów były zobowiązane do złożenia oświadczenia majątkowego według wzoru określonego w projektowanej ustawie w terminie 3 miesięcy od dnia jej wyjścia w życie. Osoby te zobowiązane będą do złożenia oświadczenia majątkowego według stanu na dzień 31 grudnia 2017 r., chyba, że będą składać oświadczenie majątkowe w związku z opuszczeniem dotychczasowego stanowiska – w takim przypadku oświadczenie miałoby być składane na dzień opuszczenia stanowiska.

Pozostałe zagadnienia związane z oświadczeniami majątkowymi w JST w świetle przepisów projektowanej ustawy o jawności życia publicznego, tj. sankcje grożące za niezłożenie, bądź wadliwe złożenie oświadczenia majątkowego, omówione zostaną w odrębnych artykułach opublikowanych na łamach Portalu.

Mateusz Karciarz

prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, doktorant na WPiA UAM, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu