Jawność oświadczeń majątkowych w projekcie ustawy o jawności życia publicznego

Projektodawcy ustawy o jawności życia publicznego, nad którą trwają obecnie prace w ramach Rządowego Procesu Legislacyjnego, proponują wprowadzenie rozwiązań zwiększających jawność oświadczeń majątkowych składanych przez osoby pełniące funkcje publiczne.

Niniejszy artykuł stanowi kontynuację rozważań dotyczących problematyki oświadczeń majątkowych uregulowanej przepisami projektowanej obecnie ustawy o jawności życia publicznego (zob. wcześniejsze artykuły na ten temat: „Oświadczenia majątkowe w JST w świetle projektu ustawy o jawności życia publicznego”, „Zakres przedmiotowy oświadczeń majątkowych w JST w świetle projektu ustawy o jawności życia publicznego” oraz „Oświadczenia majątkowe w projekcie ustawy o jawności życia publicznego – do kogo będziemy je składać i w jakim terminie?”).

Dnia 8 stycznia 2018 r. na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji opublikowano najnowszą, czwartą już wersję projektu ustawy o jawności życia publicznego. Pierwsza wersja tego projektu pojawiła się dnia 23 października 2017 r. (zobacz więcej w artykule „Projekt ustawy o jawności życia publicznego, czyli transparentność w nowym wydaniu”). Dnia 13 listopada 2017 r. opublikowano natomiast drugą wersję projektu, a dnia 12 grudnia 2017 r. zaprezentowano trzecią wersję projektu ustawy o jawności życia publicznego.

W ramach rozdziału 8 projektu ustawy („Oświadczenia majątkowe”) projektodawcy proponują uregulować w ramach wyraźnie wyodrębnionej części „Oddział 3. Jawność oświadczeń majątkowych”) przepisy wprowadzające zasadę jawności oświadczeń majątkowych składanych przez osoby pełniące funkcje publiczne. W uzasadnieniu do projektu ustawy projektodawcy wskazują, ze takie działanie stanowi realizację wyrażonego w art. 61 ust. 1 Konstytucji RP prawa każdego obywatela do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.

W pierwszej kolejności, w powyższym zakresie proponuje się aby organ lub osoba uprawniona do odebrania oświadczenia majątkowego przechowywała je przez 6 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym złożono oświadczenie. Zdecydowana większość oświadczeń majątkowych składanych przez osoby pełniące funkcje publiczne zobowiązane na podstawie projektowanych przepisów do ich składania ma być – w świetle projektowanych rozwiązań – jawna. Biorąc pod uwagę podmioty pełniące funkcje publiczne w zakresie funkcjonowania samorządu terytorialnego jawność, oświadczeń majątkowych obejmować będzie oświadczenia następujących osób:

• wójt (burmistrz, prezydent miasta) oraz ich zastępcy, starosta i członek zarządu powiatu, marszałek województwa i członek zarządu województwa;
• radny rady gminy, powiatu oraz sejmiku województwa;
• przewodniczący rady gminy (miasta), przewodniczący rady powiatu albo przewodniczący sejmiku województwa;
• skarbnik gminy, sekretarz gminy oraz kierownik jednostki organizacyjnej gminy;
• skarbnik powiatu, sekretarz powiatów oraz kierownik jednostki organizacyjnej powiatu;
• skarbnik województwa, sekretarz województwa oraz kierownik wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej;
• członek zarządu, skarbnik, sekretarz związku metropolitalnego;
• pracownik samorządowy zatrudniony w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego na kierowniczym stanowisku urzędniczym;
• kierownik jednostki organizacyjnej jednostki samorządu terytorialnego, do którego stosuje się przepisy ustawy o pracownikach samorządowych oraz ich zastępców;
• osoba kierująca jednostką budżetową, samorządowym zakładem budżetowym, samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej oraz samorządową instytucją kultury i zastępca takiej osoby.

Jawność oświadczeń ww. osób oznaczać będzie, że ich oświadczenia majątkowe zamieszczone będą musiały być przez okres 6 lat od daty ich udostępnienia w BIP na stronie podmiotowej urzędu, na stronie internetowej spółki zobowiązanej lub jednostki organizacyjnej zapewniających obsługę organu lub osoby uprawnionej do odbierania oświadczenia majątkowego (więcej na ten temat w artykule: „Oświadczenia majątkowe w projekcie ustawy o jawności życia publicznego – do kogo będziemy je składać i w jakim terminie?”). Ww. jawność nie będzie jednak obejmować informacji o numerze PESEL składającego oświadczenie, jego adresie zamieszkania, miejscu położenia nieruchomości objętych oświadczeniem oraz danych osobowych będących stronami stosunków prawnych, które są wskazywane w składanym oświadczeniu majątkowym.

Oświadczenia majątkowe pozostałych, niewskazanych powyżej osób, nie będą stanowić informacji publicznej, o czym wprost przesądzili projektodawcy w projekcie ustawy o jawności życia publicznego. Osobami tymi – z punktu widzenia działalności samorządu terytorialnego – są:

• komendant straży gminnej (miejskiej) oraz strażnik gminny (miejski);
• pracownik samorządowy zatrudniony w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego na stanowisku urzędniczym;
• pracownik samorządowy upoważniony do wydawania decyzji administracyjnych w imieniu organu;
• członek organu zarządzającego, członek organu nadzoru lub kontroli, prokurent i likwidator spółki zobowiązanej, a także główny księgowy w takiej spółce;
• osoba zarządzająca oraz członek organu zarządzającego, a także organu nadzoru lub kontroli samorządowej osoby prawnej niebędącej spółką zobowiązaną oraz osoba kierująca oddziałem takiej osoby prawnej;
• osoba biorąca udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w podmiocie będącym zamawiającym bądź centralnym zamawiającym:
  • kierownik zamawiającego bądź osoba, której powierzono wykonywanie czynności zastrzeżonych dla kierownika zamawiającego,
  • członek komisji przetargowej,
  • osoba przygotowująca opis przedmiotu zamówienia lub Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia,
  • osoba wchodząca w skład sądu konkursowego,
  • członek zespołu do nadzoru nad realizacją udzielonego zamówienia,
  • biegły, jeżeli został powołany przez kierownika zamawiającego

- jeśli wartość postępowania, o którym mowa powyżej przewyższa wartość 500 000 zł, a osoby te nie są zobowiązane do składania oświadczeń o stanie majątkowym na podstawie innych przepisów ustawy.

Obecnie projekt znajduje się na etapie prac w Stałym Komitecie Rady Ministrów. Zgodnie z aktualną wersją projektu, ustawa o jawności życia publicznego miałaby wejść w życie, co do zasady, z dniem 1 marca 2018 r. (wyjątki nie dotyczą kwestii oświadczeń majątkowych). Zgodnie natomiast z przepisami przejściowymi proponuje się, aby osoby zobowiązane do złożenia oświadczenia majątkowego na dotychczasowych zasadach, które po dniu 31 grudnia 2017 r. złożyły oświadczenia majątkowe w trybie dotychczasowych przepisów były zobowiązane do złożenia oświadczenia majątkowego według wzoru określonego w projektowanej ustawie w terminie 3 miesięcy od dnia jej wyjścia w życie. Osoby te zobowiązane będą do złożenia oświadczenia majątkowego według stanu na dzień 31 grudnia 2017 r., chyba, że będą składać oświadczenie majątkowe w związku z opuszczeniem dotychczasowego stanowiska – w takim przypadku oświadczenie miałoby być składane na dzień opuszczenia stanowiska.

Pozostałe zagadnienia związane z oświadczeniami majątkowymi w JST w świetle przepisów projektowanej ustawy o jawności życia publicznego, tj. analiza i kontrola oświadczeń majątkowych oraz proponowany wzór oświadczenia majątkowego, omówione zostaną w odrębnych artykułach opublikowanych na łamach Portalu.

Mateusz Karciarz

prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, doktorant na WPiA UAM, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu