13.11.2017


Projekt ograniczający kadencyjność wójtów już w Sejmie

KATEGORIA: Przepisy

W dniu 10 listopada 2017 roku do Sejmu wniesiony został poselski projekt ustawy mającej m.in. wprowadzić ograniczenie kadencyjności organów wykonawczych gmin.

W dniu 10 listopada 2017 roku do Sejmu został wniesiony projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, którego autorami są posłowie Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość.

Projekt zakłada wprowadzenie zmian we wszystkich trzech ustrojowych ustawach samorządowych, a także w ustawie Kodeks wyborczy. Wśród zmiany dotyczących tej ostatniej ustawy najwięcej dyskusji wywoła najprawdopodobniej propozycja dotycząca wprowadzenia ograniczenia kadencyjności osób pełniących funkcje wójta, burmistrza czy prezydenta miasta.

Projektodawcy proponują nadania nowej treści art. 472 Kodeksu wyborczemu wprowadzając do niego następujące ograniczenia:

  1. Kandydat na wójta nie może jednocześnie kandydować na wójta w innej gminie (to ograniczenie obowiązujące już obecnie).
  2. Kandydat na wójta nie może jednocześnie kandydować do rady powiatu i do sejmiku województwa.
  3. Kandydat na wójta może kandydować do rady gminy tylko na obszarze gminy, w której kandyduje na wójta – przepis ten budzi pewne wątpliwości w kontekście zmienianego art. 11 § 1 pkt 5 Kodeksu wyborczego. Po nowelizacji przepis ten ma stanowić, iż bierne prawo wyborcze w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego będą miały osoby mające prawo wybierania tych organów, z tym że kandydat może kandydować do organówa. stanowiących wszystkich jednostek samorządu terytorialnego na obszarze województwa, w którym stale zamieszkuje. Tym samym przesłanką kandydowania nie będzie już stałe zamieszkiwania na terenie jednostki samorządu terytorialnego, do której organu stanowiącego chce się kandydować. W tym kontekście wątpliwości budzić może czy osoba nie zamieszkująca na stałe na terytorium danego województwa kandydując na wójta uzyska prawo kandydowania do rady.
  4. Kandydatem na wójta nie może być osoba, która została wybrana dwukrotnie na tę funkcję w wyborach powszechnych. Zakaz ten ma nie mieć zastosowania do wyboru wójta dokonanego w wyniku wyborów przedterminowych – przepis ten budzi liczne wątpliwości interpretacyjne i w przypadku przyjęcia go przez Sejm w niezmienionej wersji stanowić będzie źródło licznych sporów. Po pierwsze przyjąć należy, iż przepis ten znaleźć ma zastosowanie zarówno w przypadku osób pełniących dwie kolejne następujące po sobie kadencje, jak i osób pełniących funkcje wójta z przerwami. Po drugie przepis ten nie odnosi się do osób pełniących funkcje wójta w wyniku wyborów dokonanych przez radę gminy (co miało miejsce do 2002 roku). Wątpliwym jest natomiast czy zakaz ten odnosi się wyłącznie do osób pełniących dwukrotnie funkcje wójta w tej samej gminie czy też można go zinterpretować szerzej jako dwukrotne pełnienie funkcji wójta w dwóch różnych gminach. Zasadne wątpliwości dotyczą również zaproponowanego w tym przepisie wyjątku – należy przypuszczać, iż intencją projektodawców było branie pod uwagę jedynie dwóch pełnych kadencji. Nie sposób jednakże wykluczyć interpretacji – znajdującej oparcie w niejednoznacznie zredagowanym przepisie – iż w wyborach przedterminowych ograniczenie kadencyjności nie będzie w ogóle znajdowało zastosowania.

Równie istotne wątpliwości interpretacyjne związane są z przepisami przejściowymi zawartymi w projekcie przedmiotowej ustawy. Zgodnie bowiem z art. 13 ustawy nowelizującej omawiany powyżej przepis ograniczający kadencyjność wójtów – w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą – ma znaleźć zastosowanie po raz pierwszy do wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, przeprowadzonych na obszarze całego kraju, zarządzonych w związku z upływem obecnej kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego wybranych w wyborach samorządowych, począwszy od 16 listopada 2014 roku.

Jak deklarują projektodawcy – w informacjach prasowych opublikowanych po prezentacji projektu ustawy nowelizującej – przy ograniczeniu kadencyjności brane mają być pod uwagę wyłącznie przyszłe kadencje. Tym samym pierwszą kadencją braną pod uwagę ma być kadencja, która rozpocznie się w 2018 roku. Tym samym przedmiotowe ograniczenie znajdzie zastosowanie po raz pierwszy dopiero podczas wyborów w 2026 roku. Wniosek taki nie wynika jednakże w sposób bezpośredni z przepisów zawartych w projekcie ustawy. Wręcz przeciwnie ich interpretacja składani do wniosku, iż przedmiotowe ograniczenia zaczną obowiązywać już w 2018 roku i obejmą osoby, które do tej pory pełniły dwukrotnie funkcję wójta.

Z pomocą w przedmiotowym zakresie nie przychodzi uzasadnienie projektu ustawy nowelizującej. Projektodawcy ograniczyli się do wskazanie argumentów przemawiających w ich ocenie za wprowadzeniem przedmiotowego ograniczenia. Ich zdaniem „Wprowadzenie ograniczenia w sprawowaniu urzędu wójta, burmistrza, prezydenta miasta ma na celu m.in. wykluczenie zjawisk niepożądanych. Takimi zjawiskami może być powstanie szerokorozumianych powiązań korupcjogennych, powstawanie grup interesów, niekoniecznie związanych z rozwojem gminy czy miasta. Wprowadzenie limitu dwóch kadencji spowoduje również usprawnienie pracy wójta, poprzez intensyfikację jego prac w okresie kadencji, w zakresie przeprowadzenia wszystkich zaplanowanych pomysłów na rozwój społeczności lokalnych. Limit dwóch kadencji pozwoli również na nadawanie nowych impulsów do rozwoju gmin i miast. Wprowadzona kadencyjność zgodnie z założeniem będzie miała zastosowanie po raz pierwszy do wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, przeprowadzonych na obszarze całego kraju, zarządzonych w związku z upływem obecnej kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego wybranych w wyborach samorządowych, począwszy od 16 listopada 2014 r. – czyli od wyborów mających odbyć się w roku 2018. Ponadto wnioskodawcy proponują zmianę, zgodnie z którą kandydat na wójta będzie mógł kandydować, tylko do rady gminy na obszarze, której kandyduje na wójta. Argumentem przemawiającym za powyższą zmianą należy uznać chęć działania kandydata na wójta na rzecz lokalnej społeczności – w tym przypadku gminy. W sytuacji braku uzyskania poparcia jako kandydata na wójta będzie miał możliwość pracy jako radny, pod warunkiem uzyskania głosu wyborców”.

Argumenty przeciwne przemawiające za niewprowadzaniem ograniczenia kadencyjności były już prezentowane na łamach naszego Portalu w artykule „Głos w dyskusji na temat ograniczenia kadencyjności organów wykonawczych gmin”. Argumenty te pozostają w pełni aktualne w obliczu konkretnych propozycji legislacyjnych odnoszących się do przedmiotowego zagadnienia.

Najbliższe dni i tygodnie pokażą czy parlamentarzyści rzetelnie podejdą do analizy przedłożonych propozycji starając się rozwiać zasygnalizowane w niniejszym artykule wątpliwości czy też bezrefleksyjnie kierując się „dyscypliną partyjną” będą popierać przedłożone propozycje bez należytej w tym zakresie refleksji.



Autor:
Maciej Kiełbus

Partner, prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządowego


TAGI: Prawo wyborcze, Wójt, Wybory samorządowe,



Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu