25.10.2017


Opłata w SPP wyłącznie za postój w wyznaczonym do tego miejscu

KATEGORIA: Wokanda

Zgodnie z uchwałą NSA, opłatę za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania (SPP) pobiera się od korzystającego z drogi publicznej wyłącznie za postój w odpowiednio wyznaczonym do tego miejscu.

Pismem z dnia 28 kwietnia 2017 r. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego zawnioskował o podjęcie uchwały w składzie siedmiu sędziów NSA wyjaśniającej, „Czy w myśl art. 13b ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1440, z późn. zm.) opłatę za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania pobiera się od korzystającego z drogi publicznej wyłącznie za postój w wyznaczonym do tego miejscu, czy również za postój w miejscu innym niż wyznaczone?”. Wspomniany przepis ustawy o drogach publicznych stanowi, że opłatę, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1 (tj. opłatę za postój pojazdu samochodowego na drodze publicznej w strefie płatnego parkowania), pobiera się za postój pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania, w wyznaczonym miejscu, w określone dni robocze, w określonych godzinach lub całodobowo.

Jak wskazano we wniosku, składy orzekające NSA oraz wojewódzkich sądów administracyjnych, zajmują w tej kwestii dwa odmienne stanowiska.

Według pierwszego z nich, obowiązek poniesienia opłaty tytułem postoju pojazdu samochodowego w SPP pojawia się w momencie pozostawienia pojazdu w wyznaczonym do tego miejscu na terenie tej strefy, co wyklucza jednocześnie pobór tej opłaty za postój pojazdu w każdym innym miejscu strefy poza miejscem do tego przeznaczonym (tak m.in.: wyrok NSA z dnia 25 listopada 2014 r., sygn. II GSK 1684/13, wyrok NSA z dnia 10 grudnia 2015 r., sygn. I OSK 2356/15, wyrok NSA z dnia 17 lutego 2016 r., sygn. I OSK 2931/15, czy wyrok NSA z dnia 21 czerwca 2016 r., sygn. II GSK 233/15). Równolegle Prezes NSA wskazał, że prezentowany jest drugi pogląd, zgodnie z którym uprawnienie gminy do poboru opłaty, a zarazem obowiązek ponoszenia opłaty przez korzystającego z drogi publicznej za postój pojazdu samochodowego w SPP odnosi się do całego jej obszaru i w związku z tym pobór opłaty za postój nie ogranicza się wyłącznie do wyznaczonych miejsc postojowych (tak m.in.: wyrok NSA z dnia 29 stycznia 2014 r., sygn. II GSK 1769/12, czy wyrok NSA z dnia 28 sierpnia 2015 r., sygn. II GSK 1135/14).

W pismach wystosowanych w niniejszej sprawie zarówno Rzecznik Praw Obywatelskich, jak i prokurator Prokuratury Krajowej wyrazili pogląd, iż opłatę za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych w SPP pobiera się od korzystającego z drogi publicznej wyłącznie za postój w wyznaczonym miejscu.

Uchwałą z dnia 9 października 2017 r. (sygn. II GPS 2/17) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że zgodnie z art. 13b ust. 1 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych opłatę za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania pobiera się od korzystającego z drogi publicznej wyłącznie za postój w odpowiednio wyznaczonym do tego miejscu.

W uzasadnieniu NSA wskazał, że przepis art. 13b ust. 1 ustawy o drogach publicznych wymaga rozpatrzenia w kontekście pełnej regulacji prawnej, dotyczącej opłat za postój pojazdów samochodowych. Zdaniem NSA, źródło wątpliwości dotyczących jego interpretacji w istocie tkwi bowiem w treści art. 13 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, zgodnie z którym korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania. Skład Sądu podejmujący niniejszą uchwałę zauważył, że głównie na tej podstawie prawnej opiera się teza, że obowiązek uiszczenia opłaty za postój w strefie płatnego parkowania dotyczy każdego miejsca w tej strefie. Stanowisko przeciwstawne jest natomiast wyrazem przypisania zasadniczego znaczenia w tym względzie art. 13b ust. 1, w którym wyraźnie powiązano pobieranie opłaty za postój pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania z postojem w wyznaczonym miejscu. Dlatego też treść art. 13b ust. 1 ustawy interpretowanego z pominięciem art. 13 ust. 1 pkt 1 nie powinna raczej budzić wątpliwości.

Tym samym, zdaniem NSA należy przychylić się do tego stanowiska prezentowanego w orzecznictwie sądów administracyjnych, które głosi, że opłatę za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania pobiera się wyłącznie za postój w wyznaczonym do tego miejscu. Jak zauważył Sąd nie można odmówić art. 13b ust. 1 ustawy o drogach publicznych znaczenia normatywnego i ustalać miejsca płatnego postoju jedynie na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 1 tej ustawy (cała strefa płatnego parkowania). Celem regulacji dotyczącej opłat za postój pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania, określonym w art. 13b ust. 2 ustawy jest usprawnienie ruchu pojazdów w obszarach o znacznym deficycie miejsc postojowych, z uwzględnieniem ogólnych przepisów prawnych o ruchu drogowym. Pobieranie opłat za postój w każdym miejscu, w granicach wyznaczonej strefy parkowania wywoływałoby skutki przeciwstawne do zamierzonych. Zdaniem NSA, oznaczałoby to faktyczną aprobatę dla zachowań korzystających z dróg publicznych, które są niezgodne z przepisami prawa – naruszają ograniczenia i zakazy postoju (art. 46 ust. 2 i art. 49 ust. 2 ustawy – Prawo o ruchu drogowym). W ten sposób cel przedsięwzięcia – ustalenie strefy płatnego parkowania – zostałby zredukowany do zapewnienia przychodów z tytułu pobierania opłat za postój w tej strefie.

W powyższym zakresie NSA zwrócił również uwagę na posługiwanie się przez ustawodawcę na gruncie przepisów ustawy o drogach publicznych różnymi pojęciami – „ustalenie” SPP i „wyznaczenie” miejsc płatnego postoju – przy jednoczesnym rozdzieleniem tych działań pomiędzy różne podmioty. To doprowadziło NSA do wniosku, że nie cały obszar strefy płatnego parkowania jest zatem miejscem, w którym za postój pojazdów samochodowych można pobierać opłaty. Jednocześnie zdaniem Sądu, nie powinno to budzić wątpliwości również i z tego powodu, że w strefie płatnego parkowania obowiązują ogólne zasady ruchu drogowego, przewidujące ograniczenia i zakazy dotyczące postoju. Ponadto przepisy prawne nie wykluczają możliwości wyznaczenia w strefie płatnego parkowania miejsc bezpłatnego postoju.

Na zakończenie swoich rozważań NSA wskazał, że w świetle omawianych przepisów prawnych miejsca płatnego postoju wyznaczone w strefie płatnego parkowania to, co do zasady, miejsca podwójnie oznakowane: znakami pionowymi D–18 i znakami poziomymi typu P-18. Niemniej jednak to znaki pionowe informują o sposobie korzystania z drogi i dlatego tym znakom, co podkreślił NSA, należałoby przypisać rolę decydującą w wyznaczeniu miejsca płatnego postoju. Uzasadniałoby to zdaniem Sądu stwierdzenie, że miejsca postoju oznakowane w strefie płatnego parkowania wyłącznie znakiem poziomym nie spełniają wymagania miejsca wyznaczonego w rozumieniu art. 13b ust. 1 ustawy o drogach publicznych.

Podsumowanie

Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego jest bardzo ważna dla wszystkich gmin w Polsce, na terenie których funkcjonują strefy płatnego parkowania (SPP), a jej skutki będą miały równie istotne znaczenie, jak te, które przyniosły orzeczenia NSA dotyczące braku możliwości pobierania opłat za postój w soboty w SPP (m.in.: wyrok NSA z dnia 26 kwietnia 2016 r. sygn. I OSK 3507/15). Przyjęcie przez NSA, że opłatę w SPP można pobierać wyłącznie za postój w wyznaczonym do tego miejscu, a nie w dowolnym miejscu na terenie całej strefy oznacza, że Sąd potwierdził literalne brzmienie przepisu art. 13b ust. 1 ustawy o drogach publicznych. Co oczywiste, jedynymi podmiotami w pełni usatysfakcjonowanymi treścią uchwały są wyłącznie kierowcy, bowiem dla wielu gmin oznaczać to będzie mniejsze wpływy do budżetu. Skutkiem uchwały jest konieczność jak najszybszego zmienienia swoich uchwał przez rady gmin, które przyjęły odmienną interpretację powyższego przepisu. Co prawda, nieważność takich uchwał nie następuje w tym przypadku z mocy prawa wraz z dniem podjęcia przez NSA ww. uchwały, jednakże uchwała ta będzie stanowić podstawę do stwierdzenia ich nieważności w przypadku rozpatrywania na nie skargi przez właściwy wojewódzki sąd administracyjny. Im później gminy przystąpią do zmian swoich uchwał, tym na większe ujemne konsekwencje finansowe mogą się narazić. Od dnia podjęcia przez NSA (tj. od dnia 9 października 2017 r.) kierowcy, którzy bądź to uiszczali opłaty za postój w SPP w innych miejscach niż wyznaczone, bądź też na których została nałożona opłata za brak uiszczonej opłaty za postój na terenie strefy, lecz w miejscu innym niż wyznaczone, przysługuje możliwość ubiegania się na drodze cywilnoprawnej o zwrot takich uiszczonych opłat, bądź w przypadku jeszcze ich nieuiszczenia, o ich anulowanie.



Autor:
Mateusz Karciarz

prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, doktorant na WPiA UAM, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego


TAGI: Drogi publiczne, Rada gminy, Uchwała NSA, Wyrok NSA,



Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu