11.10.2017


Rzetelne konsultacje społeczne a uchwalanie WPGO

KATEGORIA: Wokanda

Nieponowienie konsultacji społecznych po wprowadzeniu istotnych zmian w projekcie Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami, zdaniem WSA stanowi istotne naruszenie prawa procesowego skutkujące nieważnością planu.

Wyrokiem z dnia 10 października 2017 r. (IV SA/Wa 837/17) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę województwa mazowieckiego na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego w przedmiocie stwierdzenia nieważności Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami 2022. 

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Dnia 19 grudnia 2016 r. Sejmik Województwa Mazowieckiego podjął  uchwałę w sprawie uchwalenia Planu gospodarki odpadami dla województwa mazowieckiego 2022 [WPGO]. Wojewoda Mazowiecki, twierdząc, że wspomniana uchwała podjęta została z istotnym naruszeniem prawa, dnia 26 stycznia 2017 r. wydał rozstrzygnięcie nadzorcze, w którym stwierdził nieważność uchwały Sejmiku Województwa Mazowieckiego zarówno w sprawie uchwalenia WPGO, jak i wykonania WPGO.

Organ nadzoru wskazał na liczne naruszenia procedury przy uchwalaniu WPGO (więcej na ten temat w artykule pt.: „Ciąg dalszy batalii o WPGO”), a w szczególności podkreślił nieprawidłowość przeprowadzenia konsultacji społecznych. Z zarzutami nie zgodził się Marszałek Województwa Mazowieckiego, który w całości zaskarżył wspomniany akt nadzoru do sądu administracyjnego.  

Skarżący podniósł, że wydane przez Wojewodę rozstrzygnięcie nadzorcze podjęte zostało z naruszeniem obowiązującej procedury. Pierwszym z zarzutów było to, że Wojewoda nie był w stanie dokonać oceny zgodności z prawem WPGO w pełnym zakresie, ponieważ nie dysponował całym materiałem dowodowym. Marszałek Województwa nie przekazał organowi nadzoru wszystkich akt sprawy, czekając na jego wezwanie, po którym przekazałby Wojewodzie wszystkie dokumenty zgromadzone w niniejszej sprawie. Wezwanie takie jednak nie miało miejsca. Drugim z zarzutów podniesionym w skardze było to, że Wojewoda nie zawiadomił o wszczętym przez siebie postępowaniu nadzorczym, w związku z czym strona skarżąca nie wiedziała, jakich nieprawidłowości w trakcie uchwalania WPGO dopatrzył się organ nadzoru. Akt wydany przez Wojewodę nie zawierał, zdaniem skarżącego, uzasadnienia ani prawnego, ani faktycznego. Wojewoda sprecyzował swoje uwagi – zdaniem skarżącego - dopiero w odpowiedzi na skargę, co jego zdaniem nastąpiło zbyt późno. W skardze podkreślono także, że uchwała Sejmiku Województwa Mazowieckiego w sprawie WPGO podjęta została zgodnie z wymogami stawianymi przez prawo krajowe, jak i implementowane do polskiego porządku prawnego dyrektywy i rozporządzenia UE. Wskazano również, że WPGO uchwalone w innych województwach w analogicznej procedurze co WPGO województwa mazowieckiego pozostają w mocy, a sądy administracyjne nie dostrzegają takich uchybień, jakich Wojewoda Mazowiecki dopatrzył się w przedmiotowej sprawie.

W skardze wskazano również na bezzasadność zarzutu nieponowienia konsultacji społecznych - zdaniem strony skarżącej ustawa o odpadach nie stawia takiego wymogu. Organ odpowiedzialny za uchwalenie WPGO zapewnił, że konsultacje przebiegły prawidłowo, a przedsiębiorcy mieli możliwość wypowiedzenia się w formie ankiety co do uchwalanego planu jeszcze przed jego publicznym wyłożeniem. Strona skarżąca stwierdziła, że uchwalone WPGO jest zgodne z obowiązującym porządkiem prawnym, a obecny kształt planu wynika z uwzględnionych uwag zgłaszanych po publicznym wyłożeniu planu.

Wojewoda Mazowiecki w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje zarzuty dotyczące WPGO wskazane w rozstrzygnięciu nadzorczym. Organ nadzoru wskazał, iż przeprowadzenie ponownych konsultacji społecznych, po zmianach wprowadzonych ze względu na uwzględnione uwagi, było konieczne. Ustawa o odpadach w art. 36 ust. 7 bezpośrednio odsyła do regulacji zawartych w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, gdzie wskazane zostały zasady dotyczące udziału społeczeństwa w ochronie środowiska oraz strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Wojewoda podkreślił, że aby konsultacje społeczne spełniły swoje zadanie niedopuszczalne jest jednorazowe wyłożenie dokumentu, który został następnie kilkakrotnie zmieniony. Poczynione zmiany nie mogą być na tyle istotne, że w efekcie uchwalony dokument będzie zupełnie inny od dokumentu, który został wyłożony do wglądu. Udział społeczeństwa w rozpatrywanej sprawie, zdaniem wojewody, był iluzoryczny. Na potwierdzenie tych zarzutów Wojewoda przedstawił sporządzone przez siebie zestawienie zmian, odnoszące się jedynie do planu inwestycyjnego, które wskazywało na liczne różnice między projektem, do którego społeczeństwo mogło zgłaszać uwagi, a dokumentem, który został ostatecznie uchwalony. Zdaniem Wojewody jedną z istotnych różnic między projektem uchwały, a uchwałą jest to, że w projekcie wskazano znacznie więcej instalacji do przetwarzania odpadów. W dokumencie przedstawionym do konsultacji moce przerobowe były więcej niż wystarczające, w treści już uchwalonego dokumentu bilans mocy przerobowych był ujemny.  

Organ nadzoru w związku z powyższym wniósł o oddalenie skargi w całości ze względu na znaczne różnice między projektem a ostatecznym kształtem uchwały w sprawie WPGO.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę wniesioną na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego stwierdzające nieważność uchwały w sprawie uchwalenia  Planu gospodarki odpadami dla województwa mazowieckiego 2022.

WSA poparł argumentację Wojewody dotyczącą tego, że przedmiotowa uchwała w istotny sposób narusza obowiązujące przepisy. Odpowiednie przeprowadzenie konsultacji społecznych wynika z przepisów ustawy ocenowej (ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko). Partycypacja publiczna gwarantowana jest ponadto przez przepisy Konstytucji RP. WSA zaznaczył, że w dokumentach planistycznych, takich jak programy i plany gospodarki odpadami, wymagana jest procedura udziału społeczeństwa. Nieponowienie konsultacji społecznych w stosunku do poczynionych zmian, zdaniem sądu stanowi poważne uchybienie ze strony organu uchwałodawczego województwa.

W związku z powyższym sąd oddalił skargę, utrzymując tym samym w mocy rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego stwierdzające nieważność uchwały w sprawie uchwalenia WPGO dla województwa mazowieckiego. 

Powyższy wyrok nie jest prawomocny.

O wszelkich nowych etapach przedmiotowej sprawy będziemy Państwa informować w kolejnych artykułach na Portalu Prawo Dla Samorządu. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż przedmiotowa sprawa i przedstawiona w niej interpretacja przepisów w sposób istotny może wpłynąć na ocenę legalności pozostałych 15 wojewódzkich planów gospodarki odpadami, w przypadku których zachodzi uzasadnione podejrzenie o popełnienie analogicznych uchybień. Jeżeli przedmiotowy wyrok się uprawomocni, a powyższe podejrzenia zostaną potwierdzone, może to istotnie wpłynąć na cały system gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce, w tym na możliwość absorbcji środków unijnych w tym obszarze. Niezależnie od ewentualnych dalszych etapów postępowania sądowego w niniejszej sprawie – które mogą potrwać wiele miesięcy – Ministerstwo Środowiska winno rozważyć zmiany systemowe w tym obszarze, w tym diametralną zmianę podejścia do sposobu przyznawania statutu RIPOK (szerzej: M. Kiełbus, RIPOK błędem systemowym?, Przegląd Komunalny 9/2017).



Autor:
Maciej Kiełbus

Partner, prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządowego



Marta Warzańska

asystent w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, Prezes KNA UAM „Ad rem”, interesuje się prawem administracyjnym


TAGI: Rozstrzygnięcie nadzorcze, Wyrok WSA,



Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu