Prawo Dla Samorządu

W uchwale siedmiu sędziów NSA po raz kolejny potwierdzono, że podatnikiem podatku od nieruchomości są wspólnicy spółki cywilnej, a nie spółka cywilna.

Kwestia ustalenia podmiotowości podatkowoprawnej spółki cywilnej w gruncie podatku od nieruchomości przez lata wzbudzała liczne wątpliwości. W orzecznictwie sądów administracyjnych występowały dwa stanowiska.

Zgodnie z pierwszym poglądem, podatnikiem podatku od nieruchomości jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy. Podkreślano przy tym, że skoro ustawodawca wskazał, iż podatnikami są „jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej” to objął tym zakresem regulacji również spółki cywilne, jako spółki osobowe nieposiadające osobowości prawnej. Taki pogląd wyeksponowany został w wyrokach NSA z 25.04.2008 r. sygn. II FSK 226/07, sygn. II FSK 227/07, sygn. II FSK 228/07, sygn. II FSK 229/07 oraz wyrokach WSA w Gliwicach z 15.04.2013 r. sygn. I SA/Gl 208/13, z 8.10.2014 r. sygn. I SA/Gl 472/14, I SA/Gl 473/14, WSA w Rzeszowie z 16.07.2014 r. sygn. I SA/Rz 388/14.

Natomiast zgodnie z drugim nurtem orzecznictwa, podatnikiem podatku od nieruchomości nie jest spółka cywilna, lecz wspólnicy tejże spółki. Wskazuje się przy tym, że w przypadku nieruchomości wniesionej do spółki cywilnej obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości spoczywa na poszczególnych wspólnikach (współwłaścicielach nieruchomości), a nie na spółce cywilnej, jako jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej. Jedynie wspólnicy spółki cywilnej mogą być właścicielami, użytkownikami wieczystymi lub posiadaczami nieruchomości, a zatem tylko oni mogą być podatnikami podatku od nieruchomości. Powyższe wypowiedzi zawarte zostały w postanowieniu NSA z dnia 16.12.2014 r. sygn. II FSK 2985/12, w wyrokach NSA z dnia 29.01.2016 r. sygn. II FSK 3264/13, z dnia 20.10.2016 r. sygn. II FSK 1577/16, z dnia 3.02.2016 r. sygn. II FSK 2368/14, z dnia 6.12.2016 r. sygn. II FSK 2014/16.

Warto zauważyć, że także Minister Rozwoju i Finansów wydał interpretację ogólną nr PS2.8401.2.2016 z dnia 21.10.2016 r. w sprawie opodatkowania podatkiem od nieruchomości wspólników spółek cywilnych, w której rozstrzygnął, że podatnikami podatku od nieruchomości są wspólnicy spółki (zob. „Interpretacja ogólna MF potwierdza: spółka cywilna nie jest podatnikiem”).

Drugi z zaprezentowanych stanowisk potwierdził dodatkowo NSA w uchwale siedmiu sędziów z dnia 13.03.2017 r. sygn. II FPS 5/16. W uchwale tej zwrócono przede wszystkim uwagę na fakt, że spółka cywilna nie jest podmiotem prawnym odrębnym od wspólników, posiadającym własną zdolność prawną i własną zdolność sądową, lecz jest wielostronnym stosunkiem zobowiązaniowym łączącym wspólników. W odróżnieniu od spółek osobowych prawa handlowego spółka cywilna nie stanowi więc samodzielnego podmiotu prawa, podmiotami prawa pozostają wspólnicy spółki cywilnej. Spółka cywilna nie ma własnego mienia, a nabywane prawa i zaciągane zobowiązania wchodzą do wspólnego majątku wspólników, stanowiącego ich współwłasność łączną. Tym samym brak podmiotowości prawnej spółki cywilnej skutkuje między innymi tym, że:

stroną zawieranych umów są wszyscy wspólnicy, a nie spółka;
podmiotami praw i obowiązków są wszyscy wspólnicy, a nie spółka;
stroną postępowania sądowego czy administracyjnego są wszyscy wspólnicy, a nie spółka;
majątek spółki jest majątkiem wspólnym wspólników;
odpowiedzialność za zobowiązania ponoszą wspólnicy, a nie spółka.

Wprawdzie przyznano, że spółka cywilna mieści się w szeroko pojmowanej kategorii „jednostek organizacyjnych, w tym spółek nieposiadających osobowości prawnej”. Jednakże zasadnicze znaczenie dla ustalenia podmiotowości podatkowej spółki cywilnej w zakresie podatku od nieruchomości ma to, że przytoczony zwrot legislacyjny nie wyczerpuje w sposób pełny ustawowej definicji podatnika tego podatku. Podatnikiem od nieruchomości jest wyłącznie ten podmiot, który spełnia kumulatywnie zarówno przesłanki podmiotowe jak i przedmiotowe określone w art. 3 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych [dalej: upol]. W przypadku spółek nieposiadających osobowości prawnej, koniecznym dla przypisania im statusu podatnika podatku od nieruchomości jest wystąpienie więzi prawnej takiej spółki z nieruchomością, w postaci: prawa własności, posiadania samoistnego, użytkowania wieczystego albo posiadania w warunkach określonych w art. 3 ust. 1 pkt 4 upol.

Skoro więc spółka cywilna nie może we własnym imieniu nabywać praw, w tym nie może być właścicielem nieruchomości ani użytkownikiem wieczystym gruntów ani najemcą lokalu komunalnego to w świetle postanowień upol nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości.

Podjęcie uchwały w poszerzonym składzie NSA, która jednocześnie potwierdziła stanowisko Ministra Rozwoju i Finansów zaprezentowane w interpretacji ogólnej powinno już rozwiać wszelkie wątpliwości w omawianym zakresie. Za powszechne uznać należy stanowisko, że podatnikiem podatku od nieruchomości są wspólnicy spółki cywilnej, a nie spółka cywilna.

Podatek od nieruchomości u wspólników spółki cywilnej