Prawo Dla Samorządu

Zdaniem Wojewody Lubelskiego nieodpłatne nabycie nieruchomości gruntowej (przyjęcie darowizny) nie wykracza poza zakres zwykłego zarządu, zatem jest to uprawnienie wójta (burmistrza) gminy, gdyż do jego kompetencji należy gospodarowanie mieniem komunalnym.

Wojewoda Lubelski rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 7 lutego 2017 r. (nr PN-II.4131.43.2017) na podstawie art. 91 ust. 1 i 3 Ustawy o samorządzie gminnym stwierdził nieważność uchwały Rady gminy w sprawie wyrażenia zgody burmistrzowi na nabycie nieruchomości na rzecz gminy na cel publiczny.

Rada gminy przedmiotową uchwałą wyraziła zgodę na nabycie nieruchomości gruntowej od jej właścicieli w drodze darowizny z przeznaczeniem na urządzenie rowu odwadniającego.

Wojewoda Lubelski nawiązał do art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a ustawy o samorządzie gminnym, który stanowi, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczający zakres zwykłego zarządu, dotyczących zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na czas oznaczony, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej. Uchwała rady gminy jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony do 3 lat strony zawierają kolejne umowy, w których przedmiotem jest ta sama nieruchomość. Do czasu określenia zasad wójt może dokonywać te czynności wyłącznie za zgodą rady gminy.

Jak zauważył wojewoda, powyższy artykuł uprawnia radę gminy do podejmowania uchwał w sprawach majątkowych gminy przekraczających zakres zwykłego zarządu. Zwykły zarząd, co warto podkreślić, na mocy art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym, należy do wójta gminy, burmistrza lub prezydenta. Tak więc, gdy sprawa należy do organu wykonawczego gminy (wójta, burmistrza, prezydenta miasta) bez konkretnej podstawy prawnej, rada gminy nie może wkraczać w kompetencje tego organu.

Organ nadzoru zauważył, że przytaczana uchwała mówi o czynności prawnej polegającej na nieodpłatnym nabyciu nieruchomości gruntowej (przyjęciu darowizny) co zwiększy gminny zasób nieruchomości i bezsprzecznie mieści się w pojęciu gospodarowania tym zasobem. Jednak gdyby ta czynność prawna, polegała na nieodpłatnym nabyciu nieruchomości gruntowej, to nie wykracza ona poza zakres zwykłego zarządu.

W ustawie o gospodarce nieruchomościami w art. 11a wskazane jest, że gminnym zasobem nieruchomości gospodaruje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. Zatem w świetle tego przepisu nieodpłatne nabywanie nieruchomości należy do organu wykonawczego gminy. Zatem organ nadzoru uznał, że objęcie przedmiotową uchwałą przypadku nabycia w formie darowizny nieruchomości, narusza art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a ustawy o samorządzie gminnym. W momencie, gdy nabycie takie nie wiąże się nie tylko z odpłatnością, ale także zaciągnięciem innych zobowiązań, to wówczas kwestia ta nie wykracza poza zakres zwykłego zarządu. Zatem, jak doszedł do wniosku wojewoda, okoliczność o której mowa, narusza także art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym, bowiem mówi on, że to wójt gospodaruje mieniem komunalnym, wkraczając tym samym w kompetencje organu wykonawczego gminy.

Organ nadzoru zauważył także, że gdy nabywa się nieruchomość drodze darowizny, to nie wymaga się wskazania celu na jaki będzie ona przeznaczona – umowa darowizny określa cel, na który nieruchomość jest darowana. Ponadto, kształtowanie treści umowy cywilnoprawnej nie może należeć do rady, a jedynie darczyńca może to zrobić. Organ gminy może jedynie darowiznę przyjąć, bądź odrzucić.

Dodatkowo, w rozstrzygnięciu przytoczono orzecznictwo, w którym zaznacza się, że podejmowanie czynności z zakresu prawa cywilnego należy do kompetencji wójta (burmistrza) jako reprezentanta gminy. Nie można mu, bez wyraźnego upoważnienia ustawowego, narzucać elementów umowy, przez co ograniczać zasadę swobody umów. Radzie gminy można tylko w drodze wyjątku przekazywać do kompetencji pewny sprawy. Wyjątek ten musi być ściśle interpretowany i nie może prowadzić do swobodnego przejmowania przez radę w drodze uchwał wszystkich spraw ważnych z punktu widzenia gospodarki gminy.

Przyjęcie nieruchomości gruntowej w drodze darowizny nie jest kompetencją rady gminy