Prawo Dla Samorządu

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że kwestia generalnego wskazania, które orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają charakter obowiązujący, nie dotyczy spraw o charakterze lokalnym, a uchwały i inne akty jednostek samorządu terytorialnego, które wykraczają poza zadania powierzone im w ustawie są niezgodne z prawem.

Wyrokiem z dnia 1 lutego 2017 r. (sygn. akt: I OSK 2779/16), Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Miasta Łodzi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi w sprawie ze skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Łódzkiego w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały – Stanowisko w sprawie stosowania się władz Łodzi do wyroków Trybunału Konstytucyjnego.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Rada Miejska w Łodzi, działając na podstawie § 17 Regulaminu Rady Miejskiej podjęła „uchwałę dotyczącą stanowiska w sprawie stosowania się władz Łodzi do wyroków Trybunału Konstytucyjnego”, w której wskazała, że będzie stosować się także do treści tych wyroków Trybunału, które nie zostały opublikowane w Dzienniku Ustaw. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego zwrócił się również do Prezydenta Miasta oraz innych komunalnych jednostek organizacyjnych o uwzględnianie wszystkich wyroków TK, nawet nieopublikowanych w Dzienniku Ustaw.

Wojewoda stwierdził w całości nieważność ww. uchwały Rady Miejskiej. W rezultacie rozpoznania sprawy, organ nadzoru zarzucił uchwale istotne naruszenie prawa, spowodowane zajęciem przez Radę stanowiska w kwestii będącej poza zakresem jej kompetencji, a sporną uchwałę uznał za zapowiedź niestosowania się przez Radę Miejską do obowiązującego porządku prawnego. Wojewoda wskazał w rozstrzygnięciu nadzorczym, iż organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie jest uprawniony do udzielania wytycznych Prezydentowi Miasta oraz innym komunalnym jednostkom organizacyjnym w kwestii stosowania prawa. Organ nadzoru doszedł do wniosku, że zajęte w uchwale Rady stanowisko stanowi „przyznanie sobie przez Radę Miejską uprawnienia do wyeliminowania z porządku prawnego norm, które pozostają w mocy, z pominięciem trybu przewidzianego przez ustrojodawcę”.

W związku z powyższym, Rada Miejska zaskarżyła rozstrzygnięcie organu nadzoru do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, zarzucając mu błędną ocenę skutków prawnych podjęcia uchwały oraz dokonanie przez organ nadzoru ustaleń bezpodstawnych i nieuprawnionych.

W rezultacie rozpoznania sprawy, WSA w Łodzi, wyrokiem z dnia 24 sierpnia 2016 r. (sygn. akt: III SA/Łd 555/16), oddalił skargę Rady Miejskiej na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody, które uznał za zgodne z obowiązującym prawem. W konsekwencji zbadania przedstawionej sprawy, WSA potwierdził, że podjęcie przez Radę Miejską uchwały bez podstawy prawnej, stanowi istotne naruszenie prawa oraz wskazał, że za samodzielną podstawę prawną nie można uznać powołanego przez Radę przepisu Regulaminu Pracy Rady Miejskiej. Sąd I instancji podzielił stanowisko Wojewody, iż Rada nie posiada żadnych kompetencji do udzielania innym organom wytycznych lub choćby zaleceń interpretacyjnych w kwestii stosowania prawa. Zdaniem Sądu, argument Rady o zajęciu w tej sprawie wyłącznie niewiążącego stanowiska jest nieuzasadniony, bowiem kierowanie wytycznych, czy wskazówek, które normy należy uznawać za wiążące, przesądza o władczym charakterze.

W ocenie WSA, ustawowa zasada domniemania właściwości rady gminy, przypisująca jej wszystkie sprawy należące do zakresu jej działań, określa tylko ogólną właściwość przedmiotową organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego i nie może stanowić podstawy do działań niesformułowanych w nim w sposób bezpośredni, polegających np. na wkraczaniu w sferę ustawowych kompetencji organów państwowych. Sąd I instancji stanął na stanowisku, iż sprawy ogólnokrajowe, będące przedmiotem aktów ogólnie obowiązujących o charakterze władczym, znajdują się poza właściwością uchwałodawczą Rady Miejskiej. W ocenie Sądu, brak jest przepisu, który uprawniałby Radę do podjęcia uchwały w przedmiocie zajęcia stanowiska w sprawie stosowania się do wyroków Trybunału Konstytucyjnego.

Od powyższego wyroku, Rada Miasta wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W skardze kasacyjnej, Sądowi I instancji zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego, m.in. przez dokonanie błędnej wykładni, co w konsekwencji skutkowało uznaniem, że przepis Regulaminu Pracy Rady Miejskiej nie mógł stanowić podstawy prawnej podjęcia uchwały w przedmiocie zajęcia stanowiska w sprawie stosowania się do wyroków Trybunału Konstytucyjnego, że stanowisko zawarte w uchwale rodzi skutki prawne oraz uznaniem, że uchwałę wydano z naruszeniem normy kompetencyjnej wynikającej z przepisu ustawy o samorządzie gminnym.

W rezultacie rozpoznania skargi, NSA wyrokiem z dnia 1 lutego 2017 r. (sygn. akt: I OSK 2779/16) nie uznał podstaw kasacyjnych za usprawiedliwione. Uzasadniając zajęte stanowisko, NSA zgodził się z ustaleniami dokonanymi przez Wojewodę oraz Sąd I instancji. W konsekwencji zbadania przedstawionej sprawy, NSA wskazał, że obowiązkiem organów władzy publicznej jest działanie na podstawie i w granicach prawa, dlatego też Rada Miejska powinna podejmować tylko te działania, na które prawo jej zezwala. Zdaniem Sądu, mimo iż uchwały są wszelkiego rodzaju rozstrzygnięciami podejmowanymi przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, sama nazwa uchwały nie świadczy jeszcze o jej charakterze prawnym i wymaganej podstawie. Sąd stwierdził, że akty niewładcze muszą mieścić się w ustawowo przyznanych Radzie Miasta kompetencjach. NSA podzielił stanowisko zajęte przez Sąd I instancji, że sprawy ogólnokrajowe znajdują się poza zakresem właściwości gminy, do której nalezą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu wyłącznie lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zdaniem Sądu, uchwała Rady Miejskiej ma charakter władczy, a stanowisko w niej zawarte nie może być uznane za intencjonalne, ponieważ nakazuje innym podmiotom publicznym określony sposób działania, kieruje do nich wytyczne stosowania prawa, co w omawianej sprawie oznacza wkroczenie w sferę uprawnień organów wykonawczych gminy, mimo braku wyraźnego upoważnienia. NSA potwierdził, iż Rada nie miała kompetencji do wydania uchwały w ww. przedmiocie, który nie należy do zakresu działania gminy oraz uznał, że podjęcie aktu o charakterze władczym wymaga dodatkowo wyraźnego upoważnienia ustawowego.

Zdaniem NSA, stanowisko w sprawie stosowania się do wyroków Trybunału Konstytucyjnego oraz przesądzanie, które z nich mają obowiązujący charakter, nie dotyczy spraw o charakterze lokalnym, a przepisy Regulaminu Pracy Rady Miejskiej nie mogą stanowić podstawy uzasadniającej przekroczenie kompetencji przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.

TAGI: Rada gminy, Rozstrzygnięcie nadzorcze, Samorząd, Wyrok NSA, Wyrok TK, Zadania własne,

Rada Gminy nie może wskazać, które orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają charakter obowiązujący