Czy byłemu wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta, których kadencja zakończyła się w kwietniu 2024 r. należy się „13”?

Uprawnienie do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, tzw. „13”, zostało uregulowane w ustawie z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników sfery budżetowej (dalej jako: „Ustawa o dodatkowy wynagrodzeniu”).

Pracownicy uprawnieni do „13”

Ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu w pierwszej kolejności reguluje zakres podmiotowy osób objętych jej postanowieniami. Zgodnie z art. 1 ww. ustawy Ustawa określa zasady nabywania prawa oraz ustalania wysokości i wypłacania dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla pracowników jednostek sfery budżetowej, zwanego dalej „wynagrodzeniem rocznym”. Przy czym przez określenie „pracownicy jednostek sfery budżetowej” należy rozumieć, zgodnie z ww. ustawą, pracowników:

1. państwowych jednostek sfery budżetowej, dla których środki na wynagrodzenia są kształtowane na podstawie odrębnej ustawy;
2. zatrudnionych w urzędach organów władzy publicznej, kontroli, ochrony prawa oraz sądach i trybunałach, wymienionych w art. 139 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270 i 1273);
3. samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych prowadzących gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie wymienionej w pkt 2;
4. biur poselskich, senatorskich lub poselsko-senatorskich oraz klubów, kół albo zespołów parlamentarnych.

Do trzeciej grupy zaliczono pracowników samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych prowadzących gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie wymienionej w pkt 2. Do podmiotów tych zaliczamy pracowników urzędów gmin, starostw powiatowych, urzędów marszałkowskich, gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych i zakładów budżetowych[1]. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie wyboru w urzędzie gminy (zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o pracownikach samorządowych).

Prawo do „13”

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażona w art. 2 ust. 1 Ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu, Pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Z kolei pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy (art. 2 ust. 2 ww. ustawy). Czyli, aby otrzymać „13” (w wysokości proporcjonalnej), należy przepracować okres co najmniej 6 miesięcy u danego pracodawcy.

Wyjątki ustawowe od wymogu przepracowania co najmniej 6 miesięcy

Pomimo wskazanego warunku, tj. konieczności przepracowania co najmniej 6 miesięcy u danego pracodawcy, ustawodawca przewidział sytuacje wyjątkowe uprawniające do otrzymania „13” pomimo niespełnienia ww. wymogu. Przypadki te zostały przewidziane w art. 2 ust. 3 Ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu. Jeden z nich dotyczy rozwiązania stosunku pracy w związku z wyborem. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 3 pkt 4 lit. b) ww. ustawy, przepracowanie co najmniej 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane w przypadku rozwiązania stosunku pracy m. in.  w związku z wyborem. Wobec tego, w sytuacji rozwiązania stosunku pracy w związku z wyborem (gdy dojdzie do rozwiązania stosunku pracy dotychczasowego pracownika z uwagi na to, że uzyskał mandat), nie jest wymagane przepracowanie co najmniej 6 miesięcy warunkujących nabycie prawa do „13”. W związku z tym wyjątek polegający na braku konieczności przepracowania co najmniej 6 miesięcy, nie dotyczy przypadku rozwiązania stosunku pracy (nawiązanego z wyboru) w związku z wygaśnięciem mandatu.

Wskazana powyżej sytuacja jest tylko jednym z wielu wyjątków przewidzianych przez ustawodawcę. Pozostałe sytuacje dotyczą m. in.:

1. nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej).
2. zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące;
3. powołania pracownika do czynnej służby wojskowej albo skierowania do odbycia służby zastępczej.

Ponadto w Ustawie o dodatkowym wynagrodzeniu wskazano, że ogólna reguła przepracowania co najmniej 6 miesięcy celem nabycia prawa do „13”, nie dotyczy sytuacji, w których dojdzie do rozwiązania stosunku pracy w związku z:

1. przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne;
2. przeniesieniem służbowym lub powołaniem;
3. likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy;
4. likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją;
5. wygaśnięciem stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika.

Kolejne wyjątki od ww. zasady obejmują przypadki podjęcia zatrudnienia:

1. w wyniku przeniesienia służbowego;
2. na podstawie powołania lub wyboru;
3. w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy;
4. w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją;
5. po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej.

Następna grupa odstępstw od wymogu przepracowania co najmniej 6 miesięcy związana jest z korzystaniem z uprawnień rodzicielskich, tj. z:

1. urlopu wychowawczego;
2. urlopu macierzyńskiego;
3. urlopu ojcowskiego;
4. urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego;
5. urlopu opiekuńczego;
6. uzupełniającego urlopu macierzyńskiego;
7. urlopu rodzicielskiego.

Ostatnia grupa wyjątków dotyczy nauczycieli w przypadku korzystania:

1. przez nich z urlopu dla poratowania zdrowia;
2. przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego;

Zatem we wszystkich ww. przypadkach pracownik nie jest zobowiązany do przepracowania co najmniej 6 miesięcy u danego pracodawcy aby uzyskać prawdo do dodatkowego rocznego wynagrodzenia.

Podsumowanie

Podsumowując, wójt (burmistrz, prezydent miasta), którego stosunek pracy został rozwiązany w związku z wygaśnięciem mandatu wiosną 2024 r. (przy założeniu, że nie ma miejsca żaden inny wyjątek od ogólnej reguły konieczności przepracowania co najmniej  miesięcy u danego pracodawcy), nie jest uprawniony do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia rocznego z uwagi na brak spełnienia wymogu przepracowania co najmniej 6 miesięcy. Bowiem wskazana sytuacja nie została wyszczególniona w katalogu wyjątków (przewidzianych w art. 2 ust. 3 Ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu) od ogólnej reguły przewidującej konieczność przepracowania co najmniej 6 miesięcy u danego pracodawcy.

[1] Rzetecka-Gil Agnieszka, Dodatkowe wynagrodzenie roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Komentarz, wyd. II.