Obowiązek zwoływania sesji rady gminy

Przepisy ustawy o samorządzie gminnym nakazują, aby sesje rady gminy odbywały się przynajmniej raz w kwartale. Nie jest jednak w pełni jasne, czy obowiązek ten może zostać wypełniony poprzez zwołanie tzw. sesji nadzwyczajnej.

Zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie gminnym sesje rady gminy powinny odbywać się przynajmniej raz w kwartale[1]. Wprowadzenie takiego wymogu ma za zadanie zapewnić, ażeby rada obradowała przynajmniej z minimalną częstotliwością, zapewniającą ciągłość jej pracy. Opieszałość lub przewlekłość postępowania ze strony tego organu negatywnie przekłada się na funkcjonowanie gminy, jako całości, a to ze względu na szeroki zakres kompetencji, w które rada została wyposażona przez ustawodawcę. Nie w pełni jasne pozostaje, czy wymienionemu obowiązkowi można uczynić zadość poprzez zwołanie dowolnego typu sesji rady gminy, przepisy ustawy przewidują bowiem ich dwie główne kategorie, tzw. sesje zwyczajne i nadzwyczajne[2]. 

Domyślnym trybem prac rady są tzw. sesje zwyczajne. Są one zwoływane przez przewodniczącego rady, a ich celem jest rozpatrywanie bieżących spraw gminy, zgodnie z każdorazowo przyjętym porządkiem obrad[3].  Za porządek obrad sesji „zwyczajnej” odpowiada sam przewodniczący, który jest jednak zobligowany do tego, aby uwzględnić w jego ramach projekty uchwał zgłoszone przez wójta (burmistrza / prezydenta miasta) lub klub radnych, jeśli wpłynęły one do rady, co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem sesji rady. Dodatkowo, już w trakcie trwania obrad, rada może, bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, wprowadzić zmiany do zaproponowanego porządku obrad[4].

Jako szczególny rodzaj „zwyczajnych” sesji rady gminy wyróżnia się tzw. sesje inauguracyjne, zwoływane, w zależności od konkretnego przypadku, przez komisarza wyborczego lub osobę, wyznaczoną przez Prezesa Rady Ministrów do pełnienia funkcji organów gminy[5]. Są to pierwsze sesje zwoływane po odbyciu się wyborów do rady, dlatego odbywają się one w ustawowo określonych terminach. Na tych sesjach, przynajmniej w założeniu, wybiera się przewodniczącego rady i jego zastępców.

Drugą kategorią sesji rady gminy są tzw. sesje nadzwyczajne. Są one zwoływane wyłącznie na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta) lub 1/4 ustawowego składu rady gminy, przez jej przewodniczącego. Muszą się one również odbyć w określonym ustawowo czasie, bowiem przepisy usg stanowią, że tego typu sesja musi być zwołana na dzień przypadający w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku o jej zwołanie[6]. O porządku obrad tego rodzaju sesji nie decyduje przewodniczący rady, ale osoba (lub osoby) wnioskujące o jej zwołanie. Przedstawiony wraz z wnioskiem o zwołanie sesji nadzwyczajnej porządek obrad może być zmieniony tylko za zgodą wnioskującego i poprzez przyjęcie zmian w głosowaniu rady, bezwzględną większością głosów jej ustawowego składu[7]. Pomimo że w zasadzie przedmiotem obrad sesji „nadzwyczajnych” mogą być wszelkie sprawy powierzone do właściwości rady gminy, to jednak w doktrynie i w orzecznictwie dominuje koncepcja wskazująca, że powinny się one skupiać zwłaszcza na kwestiach najpilniejszych, tzn. takich, które nie mogą czekać na to, aby zostać rozpatrzone w ramach sesji „zwyczajnych”[8]. Do podobnych wniosków doszedł Naczelny Sąd Administracyjny, który wskazał, iż „na wniosek wójta lub co najmniej 1/4 ustawowego składu rady gminy przewodniczący obowiązany jest zwołać sesję na dzień przypadający w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku (art. 20 ust. 3 u.s.g.). Zwołana w ten sposób sesja rady gminy jest w piśmiennictwie określana mianem nadzwyczajnej. Jej przedmiotem powinny być sprawy pilne, które nie mogą zostać załatwione w trybie sesji zwyczajnej”.

Mając powyższe na uwadze należy przyjąć, że skoro sesje „nadzwyczajne” odnoszą się do spraw najpilniejszych, a porządek ich obrad jest z góry określany przez podmiot wnioskujący o jej zwołanie, to poprzez obradowanie w ich ramach nie można uczynić zadość obowiązkowi zwoływania sesji przynajmniej raz w kwartale, bowiem odnosi się on wyłącznie do sesji „zwyczajnych”. Jak wskazano powyżej, celem tego przepisu jest wymuszenie, by rada obradowała regularnie, w celu zapewnienia sprawności i ciągłości jej funkcjonowania, a tym samym sprawnej pracy całej gminy. By do tego dochodziło, rada musi mieć możliwość zajmowania się wszystkimi niezbędnymi sprawami leżącymi w zakresie jej kompetencji, a nie tylko kwestiami najpilniejszymi, wskazanymi przez podmioty wnioskujące o zwołanie sesji „nadzwyczajnej”.

[1] Art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1465): Rada gminy obraduje na sesjach zwoływanych przez przewodniczącego w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. Do zawiadomienia o zwołaniu sesji dołącza się porządek obrad wraz z projektami uchwał.

[2] A. Szewc, [w:] G. Jyż, Z. Pławecki, A. Szewc, Ustawa o samorządzie gminnym, Warszawa 2012, art. 20, el/Lex. 

[3] Art. 20 ust. 1 zdanie drugie usg: Do zawiadomienia o zwołaniu sesji dołącza się porządek obrad wraz z projektami uchwał.

[4] Art. 20 ust. 1a usg: Rada gminy może wprowadzić zmiany w porządku bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady.

[5] Zob. art. 20 ust. 2 – 2ba usg. 

[6] Art. 20 ust. 6 usg: Na wniosek wójta lub co najmniej 1/4 ustawowego składu rady gminy przewodniczący obowiązany jest zwołać sesję na dzień przypadający w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku. Wniosek o zwołanie sesji powinien spełniać wymogi określone w ust. 1 w zdaniu drugim

[7] Art. 20 ust.4.: Do zmiany porządku obrad sesji zwołanej w trybie określonym w ust. 3 stosuje się przepis ust. 1a, z tym że dodatkowo wymagana jest zgoda wnioskodawcy. 

[8]  A. Szewc, op. cit.