Węzeł betoniarski a podatek od nieruchomości – dzielić czy łączyć?

Obowiązujące wciąż przepisy definiujące pojęcie budowli na gruncie podatku od nieruchomości, nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o sposób opodatkowania obiektów o niejednorodnej charakterystyce (techniczno-budowlanych). W praktyce spotyka się różne koncepcje podatkowego „podziału” lub „konsolidacji” tych obiektów.

Od lat spory podatkowe dotyczą takich obiektów jak kolejki linowe, wytwórnie mieszanek asfaltowo-bitumicznych, czy węzły betoniarskie. Sposoby ich opodatkowania różniły się od siebie w zależności od obowiązującego stanu prawnego. W sprawach sprzed 2015 r. główną osią sporu pozostawała przesłanka całości techniczno-użytkowej. Po nowelizacji przepisów i wyeliminowaniu tej przesłanki z ustawy ww. obiekty coraz częściej podlegały wyraźnemu podziałowi na opodatkowane części budowlane oraz nieopodatkowane części techniczne (np. kolejki linowe).

Obecnie, mimo niezmienności przepisów, w orzecznictwie dostrzec można koncepcję powrotu do postrzegania obiektów ww. typu jako całości. Przykładem są tu węzły betoniarskie oraz wytwórnie mieszanek asfaltowo-bitumicznych. Dla przykładu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku (wyr. sygn. I SA/Bk 177/24) uznał, że tego typu obiekty, składające się z wielu elementów (fundamentów, konstrukcji wsporczych, urządzeń i instalacji łączących poszczególne elementy konstrukcji, zasobników kruszywa, dozatorów, przenośnika taśmowego, bębnowej suszarki kruszywa, elewatora gorącego kruszywa, zbiorników na bitum, na mączkę i pył) stanowią jeden przedmiot materialny, samoistny pod względem technicznym (jedną rzecz). Tożsame stanowisko zajął WSA w Poznaniu (wyr. sygn. I SA/Po 690/23).

W obu wyrokach sądy argumentację prowadziły w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tą doktryną, istotne jest to, aby identyfikować wszystkie elementy konstrukcji złożonej jako jedną, fizyczną i użytkową całość o określonej funkcji gospodarczej. Z orzeczeń wynika, że dla istnienia obowiązku podatkowego znaczenie ma przede wszystkim ocena czy poszczególne elementy ciągu produkcyjnego stanowią jeden przedmiot materialny, samoistny pod względem technicznym (jedną rzecz), a nie ich funkcjonalne (gospodarcze) powiązanie. Czym innym jest bowiem połączenie odrębnych przedmiotów materialnych (w tym również rzeczy złożonych) w jeden ciąg technologiczny (produkcyjny). Jeżeli poszczególne pod względem fizycznym obiekty, z których każdy spełnia cechy pozwalające uznać go za odrębny przedmiot opodatkowania, są wykorzystywane do osiągnięcia konkretnego celu gospodarczego i z tego powodu zostały funkcjonalnie połączone (np. za pomocą rur, kabli, szyn, taśmociągów), nie można tworzyć z ich sumy jednego przedmiotu opodatkowania, w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy podatkowej. Takie rozumienie przepisów pozwoliłoby na wyodrębnienia przedmiotu opodatkowania nie ze względu na jego fizyczne właściwości, lecz z uwagi na połączenia techniczno-użytkowe odnoszące się do przesłanki funkcjonalności, co sądy uznały za niedopuszczalne.

Dokonana przez sądy ocena obiektów o niejednorodnym charakterze jako jednej, niepodzielnej rzeczy, zdeterminowała ich dalszą klasyfikację jako wolnostojących instalacji przemysłowych. To z kolei, zgodnie z wyrokiem TK o sygn. P33/09, pozwoliło na wniosek, o opodatkowaniu ww. obiektów w całości jako budowli, gdyż wskazuje na nie bezpośrednio art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego.  

Niezależnie od opisywanej konkluzji – a także spodziewanej nowelizacji definicji budowli – opodatkowanie obiektów o niejednorodnej konstrukcji będzie nastręczało problemów. Obowiązujący jeszcze stan prawny będzie wciąż aktualny w sprawach jeszcze nieprzedawnionych. Nowy stan prawny, niezależnie od zapowiadanej precyzji z pewnością otworzy pole do nowych dyskusji.