Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Przepisy różnych ustaw przewiduje szczególne regulacje dotyczące rad nadzorczych w spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego. Obejmują one również kwestie członkostwa w radzie nadzorczej. Jak wygląda ta sprawa na przykładzie kapitałowej spółki handlowej, w której właścicielem 100% udziałów lub akcji jest gmina?

Wprowadzenie

Kapitałowe spółki handlowe tworzone lub do których przystępuje gmina działają na podstawie dość skomplikowanej mozaiki przepisów. Niektóre aspekty funkcjonowania tych spółek regulowane są odmiennie niż wynikałoby to jedynie z Kodeksu spółek handlowych[1]. Dotyczy to również rad nadzorczych.

Z uwagi na zmiany legislacyjne, jakie nastąpiły w tym zakresie w ciągu kilku ostatnich lat, warto krótko przytoczyć obowiązujące regulacje dotyczące członkostwa w radzie nadzorczej na przykładzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, której jedynym wspólnikiem jest gmina.

Obowiązkowa rada nadzorcza

Do rad nadzorczych w spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych, z zastrzeżeniem przepisów ustawy o gospodarce komunalnej[2]. W praktyce oznacza to stosowanie również tych przepisów ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym[3], do których odwołuje się u.g.k.

Zgodnie z tymi regulacjami w spółkach „z udziałem” jednostek samorządu terytorialnego działa rada nadzorcza. Ustawodawca nie uzależnia tego obowiązku ani od wielkości tego „udziału”, ani od rodzaju zadań realizowanych przez spółkę,. W konsekwencji w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w której właścicielem 100% udziałów jest gmina (co w praktyce jest typową formułą gminnej spółki komunalnej), utworzenie rady nadzorczej jest obowiązkowe[4].

Kandydatów do rady nadzorczej w jednoosobowej spółce gminnej wskazuje wójt (burmistrz, prezydent miasta). Jednocześnie w naszym przykładzie pełni on funkcję zgromadzenia wspólników, więc co do zasady powołuje również członków rady nadzorczej.

Niektóre wymagania związane ze wskazaniem członka rady nadzorczej

Wymagania związane z członkostwem w radzie nadzorczej spółki komunalnej mają różny charakter. Niektóre odnoszą się bezpośrednio do osób mających zostać członkami rady nadzorczej, inne zaś do wójta, (burmistrza lub prezydenta miasta) jako podmiotu wskazującego kandydata do rady nadzorczej.

Podstawowe wymagania dotyczące członkostwa w radzie nadzorczej spółek określone są K.s.h. W konsekwencji członkiem rady nadzorczej może być tylko:

1) osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych;

2) nie została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo określone w art. 587-5872, art. 590 i art. 591 ustawy oraz art. 228-231 i rozdziałach XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego[5].

Natomiast w odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odrębna regulacja K.s.h. określa, że członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat nie może być jednocześnie członkiem rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej.

Przepisy u.g.k. wymagają by jako kandydata na członka organu nadzorczego wskazana została osoba, która spełnia wymogi, o których mowa w art. 19 ust. 1-3 i 5 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 735 oraz z 2021 r. poz. 159 i 255), z wyłączeniem wymogu posiadania pozytywnej opinii Rady do spraw spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych.

W konsekwencji jako kandydat do rady nadzorczej powinna być wskazana osoba, która:

1) posiada wykształcenie wyższe lub wykształcenie wyższe uzyskane za granicą uznane w Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie przepisów odrębnych, oraz posiada co najmniej 5-letni okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę, lub świadczenia usług na podstawie innej umowy lub wykonywania działalności gospodarczej na własny rachunek, a także spełnia przynajmniej jeden z wyszczególnionych wymogów[6];

2) nie pozostaje w stosunku pracy ze spółką ani nie świadczy pracy lub usług na jej rzecz na podstawie innego stosunku prawnego;

3) nie posiada akcji w spółce zależnej, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

4) nie pozostaje ze spółką, o której mowa w pkt 3, w stosunku pracy ani nie świadczy pracy lub usług na jej rzecz na podstawie innego stosunku prawnego[7];

5) nie wykonuje zajęć, które pozostawałyby w sprzeczności z jej obowiązkami jako członka organu nadzorczego albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność lub rodzić konflikt interesów wobec działalności spółki;

6) spełnia inne niż wymienione w pkt 1-5 wymogi dla członka organu nadzorczego, określone w odrębnych przepisach.

Organ wykonawczy gminy nie może natomiast wskazać jako kandydata na członka organu nadzorczego osoby, która spełnia przynajmniej jeden z poniższych warunków:

1) pełni funkcję społecznego współpracownika albo jest zatrudniona w biurze poselskim, senatorskim, poselsko-senatorskim lub biurze posła do Parlamentu Europejskiego na podstawie umowy o pracę lub świadczy pracę na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o podobnym charakterze;

2) wchodzi w skład organu partii politycznej reprezentującego partię polityczną na zewnątrz oraz uprawnionego do zaciągania zobowiązań;

3) jest zatrudniona przez partię polityczną na podstawie umowy o pracę lub świadczy pracę na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o podobnym charakterze.

Inne ograniczenia związane z członkostwem w radzie nadzorczej gminnej spółki handlowej zostaną omówione drugiej części artykułu.

 

---

[1] Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2024 r. poz. 18), dalej jako: K.s.h.

[2] Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 679), dalej jako: u.g.k.

[3] Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 973 ze zm.).

[4] Mimo, że co do zasady tworzenie rady nadzorczej w spółkach z o.o. jest możliwością, a nie obowiązkiem.

[5] Zakaz ten ustaje z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, chyba że wcześniej nastąpiło zatarcie skazania lub w przypadku odpowiedniego orzeczenia sądu o zwolnieniu z zakazu albo jego skróceniu.

[6] Owe wymogi wobec kandydatów ukształtowano następująco:

a) posiada stopień naukowy doktora nauk ekonomicznych, prawnych lub technicznych,

b) posiada tytuł zawodowy radcy prawnego, adwokata, biegłego rewidenta, doradcy podatkowego, doradcy inwestycyjnego lub doradcy restrukturyzacyjnego,

c) ukończyła studia podyplomowe Master of Business Administration (MBA),

d) posiada certyfikat Chartered Financial Analyst (CFA),

e) posiada certyfikat Certified International Investment Analyst (CIIA),

f) posiada certyfikat Association of Chartered Certified Accountants (ACCA),

g) posiada certyfikat Certified in Financial Forensics (CFF),

h) posiada potwierdzenie złożenia egzaminu przed komisją powołaną przez Ministra Przekształceń Własnościowych, Ministra Przemysłu i Handlu, Ministra Skarbu Państwa lub Komisją Selekcyjną powołaną na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji (Dz. U. poz. 202, późn. zm.),

i) posiada potwierdzenie złożenia egzaminu przed komisją powołaną przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2016 r. poz. 981, 1174 i 2260),

j) złożyła egzamin dla kandydatów na członków organów nadzorczych przed komisją egzaminacyjną wyznaczoną przez Prezesa Rady Ministrów,

k) złożyła egzamin dla kandydatów na członków organów nadzorczych przed komisją egzaminacyjną wyznaczoną przez ministra właściwego do spraw aktywów państwowych.

[7] Ograniczenie to nie dotyczy członkostwa w organach nadzorczych.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj