W związku ze zbliżającymi się wyborami samorządowymi kontynuujemy cykl artykułów z zakresu prawa wyborczego. Dziś przedstawiamy omówienie przepisów regulujących proces zgłoszenia kandydatów ubiegających się o mandant radnego oraz wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
Prawodawca wskazał w kodeksie wyborczym[1], że zgłaszanie kandydatów w wyborach do rady gminy (miasta) oraz wyborach wójta (burmistrza, prezydenta miasta) ma mieć charakter dwuetapowy.
Pierwszym etapem jest rejestracja komitetu wyborczego, zaś drugim – zgłaszanie kandydatów przez tak utworzony komitet. Wymóg formalny dający prawo zgłaszania kandydatów wyłącznie komitetom wyborczym, stanowi istotną wartość ustrojową[2].
W wyborach gminnych prawo do utworzenia komitetu wyborczego przysługuje:
Tworzenie komitetów jest zróżnicowane i zależy od podmiotu, który je tworzy[3], choć w każdym przypadku zawiadomienie właściwego organu o jego utworzeniu musi zostać dokonane najpóźniej do 70 dnia przed dniem wyborów, co stanowi termin zawity, a jego przekroczenie zamyka drogę do wystawienia kandydatów w wyborach.
Tworzenie komitetu wyborczego wyborców zależy od tego, na jakim obszarze komitet zamierza zgłaszać kandydatów:
To samo kryterium różnicuje liczbę koniecznych do załączenia podpisów obywateli popierających utworzenie komitetu:
Komitet wyborczy wyborców musi powołać pełnomocnika wyborczego i pełnomocnika finansowego, którego dane osobowe wraz z nazwą komitetu ujmowane są w zawiadomieniu o utworzeniu komitetu. Do zawiadomienia o utworzeniu komitetu załącza się:
Zgłoszenie listy kandydatów w wyborach do rady gminy musi zawierać ustalone kodeksowo elementy. Zgodnie z art. 426 § 1 kodeksu wyborczego podaje się w nim:
Dodatkowo w zgłoszeniu można również wnieść:
Załącznikami do zgłoszenia winny również być:
Zgłoszenie powinno zostać opatrzone datą złożenia oświadczenia i własnoręcznym podpisem kandydata. W przypadku kandydatów będących obywatelami polskimi, a urodzonymi przed 1 sierpnia 1972 r. konieczne jest też załączenie oświadczenia lustracyjnego.
Zgłoszenie list kandydatów wymaga ich poparcia przez wyborców zamieszkałych na terenie gminy i ujętych w prowadzonym przez nią rejestrze wyborców:
Poparcie wyrażane jest poprzez umieszczenie swojego własnoręcznego podpisu obok czytelnie wypisanego swojego nazwiska i imienia, adresu zamieszkania oraz numeru ewidencyjnego PESEL[7].
Zgłoszenie listy wyborczej może być dokonane przez pełnomocnika wyborczego komitetu lub osobę przez niego upoważnioną. Do zgłoszenia załącza się również upoważnienie wydane przez pełnomocnika wyborczego.
Zgłoszenie musi zostać dokonane najpóźniej w 34 dniu przed wyborami do godziny 16.00 wraz z wykazem podpisów.
[1] Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 2408, dalej kodeks wyborczy).
[2] P. Uziębło, Zgłaszanie kandydatów w wyborach samorządowych na poziomie gminy, [w:] Aktualne problemy samorządu terytorialnego po 25 latach jego istnienia, R.P. Krawczyk, A. Borowicz (red.), Łódź 2016, s. 85.
[3] M. Czakowska, P. Raźny, Konstrukcja prawna komitetu wyborczego w kontekście zasady równych szans wyborczych, „Studia BAS” 2011, nr 3, s. 83.
[4] Powinny być to wszystkie imiona wskazane w dowodzie osobistym (zob. B. Dauter, Art. 426, [w:] K.W. Czaplicki, B. Dauter, S. J. Jaworski i in., Kodeks wyborczy. Komentarz, Warszawa 2014, LEX).
[5] Art. 426 § 6 kodeksu wyborczego.
[6] Art. 426 § 3 kodeksu wyborczego.
[7] Wszystkie te dane – poza podpisem – nie muszą być wypełnione przez samego wyborcę (S. Kowalski, Karnoprawna ochrona wykazu podpisów wyborców w wyborach samorządowych, „Prokuratura i Prawo” 2014, nr 9, s. 76.
Autor artykułu
prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem upraszczania i elektronizacji procedury administracyjnej oraz prawa samorządowego i prawa nieruchomości
26.03.2024
13.03.2024
06.03.2024