Miejski plan adaptacji – nowy dokument strategiczny gmin cz. 1

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw. Przewiduje on istotne zmiany w wielu istotnych dla środowiska aktach prawnych, w tym ustawie – Prawo ochrony środowiska, wprowadzając instytucję miejskiego planu adaptacyjnego.

Wprowadzenie – cel i założenia projektu

W dniu 11 grudnia 2023 r. do Sejmu RP skierowany został rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw[1].

Projekt ma na celu wsparcie przedsięwzięć prośrodowiskowych prowadzonych zarówno na szczeblu centralnym, jak i samorządowym, w szczególności mając na uwadze działania dotyczące adaptacji do zmian klimatu, poprawy jakości powietrza oraz usprawnienia systemu zarządzania emisjami. Do zasadniczych celów ustawy należy m.in. wprowadzenie rozwiązań służących wzmocnieniu aspektów transformacji ekologicznej i klimatycznej miast. Projektowane rozwiązania wpisują się w szerokie spektrum działań realizowanych przez Ministra Klimatu i Środowiska w zakresie klimatu i zrównoważonego rozwoju.

Proponowany projekt stanowi jeden z rezultatów działań analitycznych podejmowanych w roku 2020 przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, w tym warsztatów miejskich prowadzonych z przedstawicielami samorządów miejskich, biznesu, think tanków, organizacji społecznych i obywatelskich, ekspertów, naukowców, architektów i urbanistów w ramach projektu „Miasto z Klimatem”. Miały one na celu zidentyfikowanie głównych problemów dotyczących szeroko rozumianych działań i polityki adaptacyjnej. W ich trakcie jednym z najczęściej podkreślanych problemów był niewystarczający stopień zaangażowania miast w opracowywanie miejskich planów adaptacji do zmian klimatu. Wskazywano, że miejskie plany adaptacji nie są osadzone w przepisach prawa powszechnie obowiązującego, a w części miast nie podejmuje się wystarczających działań adaptacyjnych pomimo stworzenia planów adaptacji do zmian klimatu.

Aby rozwiązać przedstawione problemy, zdecydowano się na wprowadzenie zmian polegających na m.in.:

• wprowadzeniu obowiązku opracowania miejskich planów adaptacji do zmian klimatu przez miasta o liczbie mieszkańców równej lub większej niż 20 tys.,
• określeniu działań zmniejszających podatność na zmiany klimatu, a w szczególności rekomendacji i wniosków zawartych w miejskich planach adaptacji do zmian klimatu, jako jednego z kluczowych elementów polityki przestrzennej.

O miejskich planach adaptacji pisaliśmy już na łamach portalu:

• Miejski plan adaptacji do zmian klimatu oraz „zielone” budżety obywatelskie – projekt nowych przepisów

Projektowane zmiany:

Projektodawcy planują wprowadzenie następujących rozwiązań odnoszących się do instytucji miejskiego planu adaptacji:

I Zastosowanie:

a) dla miast o liczbie mieszkańców równej 20 tysięcy lub większej.

II Elementy składowe planu:

1) część analityczna, w tym:

a) analiza zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych oraz ich pochodnych,

b) scenariusze zmian klimatu,

c) opis głównych zagrożeń klimatycznych dla miasta,

d) ocena wrażliwości miasta na zmiany klimatu,

e) ocena potencjału adaptacyjnego miasta do zmian klimatu,

f) analiza podatności miasta na zmiany klimatu,

g) analiza ryzyka związanego ze zmianami klimatu i szans wynikających z tych zmian

2) zbiór danych przestrzennych;

3) część programowa, w tym:

a)     szczegółowe cele planu,

b)     działania adaptacyjne do zmian klimatu,

c)     wskazanie podmiotów i organów biorących udział w opracowaniu planu oraz sposobach ich włączenia w opracowanie tego planu;

4)    sposób wdrażania planu, w tym:

a) wskazanie podmiotów i organów odpowiedzialnych za wdrożenie działań adaptacyjnych do zmian klimatu,

b) monitorowanie wdrażania działań adaptacyjnych do zmian klimatu;

5) wnioski i rekomendacje

III Sposób przyjęcia:

a. W drodze uchwały przez radę gminy;

b. Aktualizacja z uwzględnieniem sprawozdania z monitorowania – nie rzadziej niż raz na 6 lat.

IV Obowiązywanie:

a. Nie jest aktem prawa miejscowego;

b. Dotychczasowe dokumenty o charakterze strategiczno-wdrożeniowych, które spełniają wymogi wskazane w pkt I i IVb są uznawane za miejskie plany adaptacji. Informacja o uznaniu takiego dokumentu będzie zamieszczana w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu gminy,  w terminie 14 dni od dnia uznania.

Komentarz

Projektowany art. 33 wskazuje, że przepis ten w części odnoszącej się do art. 14 projektu ustawy wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2024 r .Oznacza to, że od dnia 1 lipca 2024 r. gminy będą miały 30 miesięcy od dnia wejścia w życie art. 14 w zw. z art. 33 projektu ustawy, aby uchwalić miejskie plany adaptacyjne.

Szczegółowe omówienie konkretnych rozwiązań związanych z miejskimi planami adaptacji wraz z odniesieniem ich do stanowiska projektodawców nastąpi w kolejnym artykule pt: Miejski plan adaptacji – nowy dokument strategiczny gmin cz. 2.

[1] <https://legislacja.gov.pl/projekt/12379855/katalog/13025725#13025725> [online:] (dostęp: 15.12.2023 r.), dalej: projekt ustawy nowelizującej.