Lepiej jest uzasadnić, dlaczego pozbawia się drogę publiczną jej kategorii

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach brak uzasadnienia uchwały w sprawie pozbawienia drogi kategorii drogi publicznej stanowi istotne naruszeniem prawa.

Niektóre samorządy w poszukiwaniu oszczędności starają się „przekształcać” drogi publiczne w drogi wewnętrzne. Ma to doprowadzić do ograniczenia obowiązków nakładanych przez przepisy o drogach publicznych przy utrzymaniu co do zasady takiej samej możliwości korzystania z tych obiektów przez przeciętnych użytkowników. Ustawa nie przewiduje jednak takiej możliwości, o czym pisałem w jednym z artykułów dostępnych na Portalu.

W omawianej sprawie[1] mieszkaniec gminy zaskarżył w części uchwałę rady w sprawie pozbawienia kategorii drogi publicznej (gminnej) przez wyłączenie jej z użytkowania. Wskazał, że wskazana tam droga jest drogą dojazdową do jego miejsca zamieszkania (oraz innych nieruchomości). Jednocześnie podkreślił, że ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych[2] nie pozwala na pozbawienie drogi kategorii drogi publicznej w odmiennym przypadku niż zaliczenie jej do innej kategorii albo wyłączenie z użytkowania. W szczególności zaś niedopuszczalne jest „fikcyjne” wyłączenie jej z użytkowania w sytuacji, w której droga – na co wskazywał w tym przypadku skarżący – jest nadal wykorzystywana i stanowi jedyny dojazd do określonych posesji. Argumenty oszczędnościowe nie stanowią wówczas żadnego uzasadnienia pozbawienia kategorii.

Wojewódzki sąd administracyjny uznał, że przedmiotowa uchwała w zaskarżonej części istotnie narusza prawo.

W pierwszej kolejności WSA stwierdził, że skarżący wykazał interes prawny do wniesienia skargi. Następnie Sąd wskazał, że przepisy u.d.p. w sposób zamknięty wskazują sytuacje, w których dopuszczalne jest pozbawienie drogi kategorii drogi publicznej. Wyłączenie z użytkowania w ocenie sądu „dotyczyć winno przede wszystkim takich sytuacji, w których dana droga staje się zbędna dla użytku publicznego i jest likwidowana”[3].

Analizując uzasadnienie uchwały WSA uznał, że nie wyjaśnia ono motywów jej podjęcia. Podkreślił, że nie wynikają one również z protokołu sesji i w konsekwencji Sąd nie jest w stanie ustalić motywów podjęcia aktu. WSA stwierdził zatem nieważność uchwały w zaskarżonej części.

W omawianym orzeczeniu istotne jest zatem to, że Sąd nie ocenił wprost czy rada w danym przypadku miała kompetencję do pozbawienia drogi jej kategorii. Stwierdzenie istotnego naruszenie prawa wywiódł natomiast z mankamentów procesu uchwałodawczego. Wpisuje się to w pewien – choć nie jest to stanowisko wyłączne – trend orzeczniczy w odniesieniu do uchwał organów samorządu terytorialnego[4].

[1] Na jej kanwie zapadł prawomocny wyrok WSA w Kielcach z dnia 4 lipca 2023 r., sygn. I SA/Ke 214/23.

[2] Obecnie Dz. U. z 2023 r. poz. 645 ze zm., dalej jako: u.d.p. W omawianym zakresie stan prawny nie uległ zmianie.

[3] W tym zakresie WSA w Kielcach odwołał się do nieprawomocnego wyroku WSA w Krakowie z dnia 22 lutego 2023 r., sygn. III SA/Kr 1284/22.

[4] W tym zakresie zob. artykuł: Obowiązek uzasadniania uchwał w sprawie opłat za korzystanie z przystanków lub dworców