Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

RIO w Gdańsku stwierdziła, że dopuszczalny jest zakup wieńca pogrzebowego ze środków publicznych. Wydatki takie mogą mieć związek z realizacją spraw publicznych o znaczeniu lokalnym.

W dniu 16 stycznia 2023 r. jedna z gmin skierowała do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku (dalej RIO) pismo zawierające wniosek o przeanalizowanie możliwości finansowania ze środków publicznych kosztów zakupu wieńca pogrzebowego oraz kosztów związanych z zamieszczeniem w prasie kondolencji w związku ze śmiercią pracowników i byłych pracowników urzędu gminy, radnych oraz bliskich wskazanych osób. W wystąpieniu z dnia 17 lutego 2023 r. (sygn. RP.063/84/8/2023) RIO udzieliło odpowiedzi w tej sprawie.

Punktem wyjścia w poniższej analizie była ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej ustawa o finansach publicznych), w szczególności art. 216 ust.2 tej ustawy. Zawiera on regulację mówiącą o tym, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizacje zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności, m.in. na zadania własne jednostek samorządu terytorialnego. Izba zauważyła przy tym, że choć wymieniony w ustawie katalog ma charakter otwarty, to jednak wydatkowanie środków publicznych musi mieć podstawę w przepisach prawa, aby było uprawnione.

W dalszej części pisma RIO przywołuje treść art. 163 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (dalej Konstytucji), który mówi, że samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla innych organów władzy publicznej. Uszczegółowieniem wskazanego przepisu jest ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej ustawa o samorządzie gminnym), zwłaszcza jej art. 6 i 7. W pierwszym z nich znajdziemy regulacje mówiącą o tym, że do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Drugi artykuł określa z kolei katalog zadań własnych gminy, zaliczając do niego w pierwszym rzędzie zaspokajanie potrzeb zbiorowych wspólnoty, a następnie wymieniając przykładowy katalog zadań, które go realizują. Mimo że wskazane we wniosku wydatki nie są bezpośrednio związane z realizacją zadań własnych gminy, wymienionych w art. 7 ustawy o samorządzie gminnym, to jednak mogą mieć one związek z realizacją spraw publicznych o znaczeniu lokalnym. Wydatkowanie środków publicznych we wskazany sposób może okazać się  więc prawnie dopuszczalne, ale przy zachowaniu określonych warunków ustawowych.

Wydatkowanie środków publicznych w każdym wypadku powinno odbyć się z poszanowaniem zasad określonych w art. 44 ust.3 pkt 1 ustawy o finansach publicznych, który nakazuje wydatkowanie środków publicznych w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów. Ponadto należy mieć na uwadze również art. 254 pkt 3 ustawy o finansach publicznych, który mówi, że w toku wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego są zobowiązane do dokonywania wydatków w granicach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów. Mając to wszystko na uwadze należy pamiętać, że zadaniem własnym gminy nie jest dokonanie samego wydatku, a jest nim cel i rezultat mieszczący się w regulacjach ustawowych określających zadania własne gminy.

Podsumowanie: Wyżej przytoczone stanowisko wskazuje, że prawnie dopuszczalne może być wydatkowanie środków publicznych na wskazane we wniosku cele, związane z uczczeniem pamięci zmarłych radnych, pracowników urzędu gminy oraz ich bliskich. Chociaż nie są one literalnie wymienione w treści żadnego przepisu mówiącego o zadaniach własnych gminy, to można domniemywać, że mieszczą się one w szerokim katalogu spraw publicznych o znaczeniu lokalnym, które gmina realizuje w momencie, gdy ustawa nie zastrzega ich na rzecz innych podmiotów. Kultywowanie pamięci o zmarłych oraz chęć okazania im należytego szacunku są jednymi z podstawowych potrzeb psychologicznych wśród ludzi oraz społeczności przez nich tworzonych. Zadaniem własnym gminy nie jest przy tym sam wydatek, ale osiągnięcie określonych celów i rezultatów, w tym przypadku uczczenia pamięci osób zmarłych. Przy realizacji takich wydatków, jak w każdym innym przypadku wydatkowania środków publicznych, gmina musi kierować się zasadami wskazanymi w ustawie o finansach publicznych. W ich myśl środki publiczne należy wydatkować m.in. celowo i oszczędnie. Finansowanie ze środków publicznych kosztów uczczenia pamięci wskazanego kręgu osób powinno przybierać więc odpowiednią formę oraz proporcje, aby nie naruszyło ono zasad wydatkowania środków publicznych. 

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj