Regulacje statutowe dotyczące sesji nadzwyczajnych

WSA w Gorzowie Wlkp. uznał, że statut JST nie może modyfikować ustawowych zasad zwoływania sesji nadzwyczajnych.

Kontrowersyjna regulacja statutowa

Sejmik Województwa uregulował w uchwalonym w 2013 roku Statutem Województwa kwestie związane ze zwoływaniem sesji nadzwyczajnych sejmiku. Zgodnie ze statutem:

1. Sesje nadzwyczajne zwołuje Przewodniczący Sejmiku na pisemny wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu Sejmiku. Sesja nadzwyczajna powinna się odbyć w terminie nie przekraczającym 7 dni od daty złożenia wniosku.

2. Wniosek o zwołanie sesji nadzwyczajnej można zgłosić w sprawach szczególnie ważnych dla Województwa, które wymagają niezwłocznego rozstrzygnięcia.

3. Przewodniczący Sejmiku nadaje niezwłocznie bieg wnioskowi o zwołanie sesji nadzwyczajnej, zawierającemu porządek obrad i projekty uchwał wymagające pilnego podjęcia.

4. O terminie obrad sesji nadzwyczajnej zawiadamia się radnych najpóźniej na dwa dni przed jej terminem, dołączając do zawiadomienia projekty uchwał i porządek obrad.

Analogiczne rozwiązanie obowiązywało także we wcześniejszym Statucie Województwa uchwalonym w 1999 roku.

Statut nie został wówczas zakwestionowany przez organ nadzoru.

Zarówno pierwotny, jak i zaskarżony Statut, zgodnie z niezmienionymi w tym zakresie przepisami, był uzgadniany z Prezesem Rady Ministrów.

Skarga Wojewody

W lutym 2023 roku Wojewoda zaskarżył Statut Województwa w części dotyczącej:

1) wymogu pisemności wniosku o zwołanie sesji nadzwyczajnej (fragmentu ustępu 1);

2) ograniczenia przedmiotu sesji nadzwyczajnej do „spraw szczególnie ważnych dla Województwa, które wymagają niezwłocznego rozstrzygnięcia” określonych w ustępie 2;

3) kompetencji Przewodniczącego Sejmiku określonych w ustępie 3.

W ocenie Wojewody powyższe regulacje naruszają art. 21 ust. 7 ustawy o samorządzie województwa, zgodnie z którym na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu sejmiku województwa przewodniczący sejmiku obowiązany jest zwołać sesję na dzień przypadający w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku. Wniosek o zwołanie sesji powinien spełniać wymogi określone w ust. 1, tj. zawierać porządek obrad wraz z projektami uchwał.

W ocenie Wojewody zaskarżone przepisy „w sposób nieuprawniony i niezgodny z regulacją ustawową rozszerzają kompetencje Przewodniczącego Sejmiku, przyznając mu uprawnienie do samodzielnego i subiektywnego decydowania czy wniosek o zwołanie sesji nadzwyczajnej, pomimo że został złożony przez co najmniej 1/4 ustawowego składu sejmiku województwa i zawiera porządek obrad i projekty uchwał, jakie mają być ewentualnie podjęte na nadzwyczajnej sesji sejmiku, został złożony w sprawie szczególnie ważnej dla województwa, która wymaga niezwłocznego rozstrzygnięcia oraz pilnego podjęcia uchwały w tym zakresie”. Jednocześnie Wojewoda podkreślił, że „przewodniczący sejmiku, w przypadku wpłynięcia wniosku o zwołanie nadzwyczajnej sesji sejmiku złożonego przez co najmniej 1/4 ustawowego składu sejmiku województwa i zawierającego porządek obrad i projekty uchwał, jakie mają być ewentualnie podjęte na nadzwyczajnej sesji, ma ustawowy obowiązek zwołania sesji sejmiku na dzień przypadający w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku. Zwołanie sesji sejmiku przez przewodniczącego w takim wypadku ma wyłącznie charakter organizacyjno-techniczny, mający na celu przekazanie radnym informacji o miejscu, terminie i programie sesji, i nie pozostawia mu w tym wypadku żadnej uznaniowości poza określeniem konkretnego dnia sesji nadzwyczajnej”.

W ocenie skarżącego brak jest także podstaw, aby w Statucie zastrzec pisemną formę wniosku o zwołanie sesji nadzwyczajnej. Zdaniem Wojewody „wniosek taki może zostać złożony na kilka sposobów: na piśmie, ustnie do protokołu przyjętego przez pracownika kancelarii sejmiku czy też w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (…) doręczanego środkami komunikacji elektronicznej.”

Stanowisko Sejmiku

W odpowiedzi na skargę wniesiono o jej oddalenie wywodząc, że zaskarżona uchwała jest zgodna z prawem. Zdaniem organu zaskarżone przepisy Statutu „uzupełniają i doprecyzowują przepis art. 21 ust. 7 u.s.w.”. Jego zdaniem „skoro przepis art. 21 ust. 7 nie precyzuje formy, w jakiej składany jest wniosek, Sejmik w Statucie mógł dokonać sprecyzowania i ustalić, iż powinien on mieć formę pisemną (oczywiście mógł ustalić, że właściwą formą będzie również dokument elektroniczny, ustne złożenie wniosku do protokołu – ale takich ustaleń nie poczynił, co nie czyni tego zapisu sprzecznym z art. 21 ust. 7 u.s.w.).”

Organ podkreślił w odpowiedzi na skargę, że „intencją sesji nadzwyczajnych jest rozstrzyganie o sprawach pilnych, które nie mogą "poczekać" do sesji zwyczajnej, stąd brak tu sprzeczności tego zapisu z u.s.w. To samo dotyczy dołączania do wniosku projektów uchwał wymagających pilnego podjęcia. Skoro sprawa jest pilna i mają być na sesji podjęte uchwały – doprecyzowanie, iż do wniosku należy dołączyć projekty uchwał (w tych pilnych sprawach) jest wyłącznie konsekwencją specyfiki sesji nadzwyczajnej. Zresztą art. 21 ust. 7 u.s.w. odsyła do art. 21 ust. 1 ww. ustawy, który z kolei stanowi, iż należy przedłożyć projekty uchwał. Brak tu zatem sprzeczności tego zapisu z postanowieniami u.s.w.”.

Stanowisko WSA

Wyrokiem z dnia 10 maja 2023 roku (sygn. II SA/Go 167/23) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim uwzględnił w całości wniesioną skargę stwierdzając nieważność zaskarżonych przepisów Statutu Województwa.

Zdaniem Sądu „Rację ma skarżący, że wniosek o zwołanie sesji nadzwyczajnej może zostać złożony na kilka sposobów: na piśmie, ustnie do protokołu przyjętego przez pracownika kancelarii sejmiku czy też w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2023 r., poz. 57) doręczanego środkami komunikacji elektronicznej. W konsekwencji słuszne jest stanowisko skarżącego, że postanowienia zaskarżonej uchwały w sposób nieuprawniony zawężają możliwość złożenia wniosku o zwołanie sesji nadzwyczajnej jedynie na piśmie, bowiem ustawodawca przewidział jedynie, że wniosek o zwołanie sesji nadzwyczajnej ma pochodzić od co najmniej 1/4 ustawowego składu sejmiku województwa, nie ograniczył natomiast formy w jakiej może zostać on złożony, a zatem w sposób istotny naruszają art. 21 ust. 7 u.s.w.”.

Odnośnie dwóch pozostałych zarzutów Sąd uznał, że „w przypadku wpłynięcia wniosku o zwołanie nadzwyczajnej sesji sejmiku, złożonego przez co najmniej 1/4 ustawowego składu sejmiku województwa zawierającego porządek obrad i projekty uchwał, jakie mają być ewentualnie podjęte na nadzwyczajnej sesji, przewodniczący sejmiku ma ustawowy obowiązek zwołania sesji sejmiku na dzień przypadający w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku. Należy wskazać, że zgodnie z art. 20 ust. 3 u.s.w., zadaniem przewodniczącego sejmiku województwa jest wyłącznie organizowanie pracy sejmiku oraz prowadzenie obrad sejmiku. Przewodniczący sejmiku przekazuje zatem radnym informację o miejscu, terminie i programie sesji. Przyznać więc należy rację skarżącemu, że § 17 ust. 2 i ust. 3 zaskarżonej uchwały rozszerza katalog uprawnień Przewodniczącego Sejmiku w sposób wykraczający poza przyznaną delegację ustawową, przyznając mu uprawnienie do samodzielnego i subiektywnego decydowania czy wniosek o zwołanie sesji nadzwyczajnej (pomimo że został złożony przez co najmniej 1/4 ustawowego składu sejmiku województwa i zawiera porządek obrad i projekty uchwał, jakie mają być ewentualnie podjęte na nadzwyczajnej sesji sejmiku) został złożony w sprawie szczególnie ważnej dla województwa, która wymaga niezwłocznego rozstrzygnięcia oraz pilnego podjęcia uchwały w tym zakresie.”

Wyrok nie jest prawomocny.

Podsumowanie

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim ważny jest co najmniej z dwóch powodów.

Po pierwsze stosunkowo rzadko pojawiają się wyroki dotyczące interpretacji przepisów ustawy o samorządzie województwa.

Po drugie przepisy tej ustawy w zakresie zwoływania sesji nadzwyczajnych są analogiczne do przepisów dwóch pozostałych ustrojowych ustaw samorządowych, stąd wykładnia dokonana przez Sąd ma znaczenie dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego.