Obserwuj

Bądź na bieżąco z prawem samorządowym. Zamów bezpłatny cotygodniowy newsletter.






Działy:
  • Gospodarka komunalna

    W dziale "GOSPODARKA KOMUNALNA" publikowane są artykuły dotyczące spółek komunalnych oraz zakładów budżetowych, jak również artykuły dotyczące poszczególnych działów gospodarki komunalnej, w tym gospodarki odpadami komunalnymi, gospodarki wodno-ściekowej, transportu publicznego.

  • Podatki

    W dziale "PODATKI" publikowane są artykuły dotyczące podatków i opłat publicznoprawnych, m.in. dotyczące podatku VAT, podatku od nieruchomości, opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i innych.

  • Finanse publiczne

    W dziale "FINANSE PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące szeroko pojmowanych zagadnień związanych z finansami publicznymi, m.in. artykuły dotyczące dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz dyscypliny finansów publicznych.

  • Zamówienia publiczne

    W dziale "ZAMÓWIENIA PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące problematyki zamówień publicznych, m.in. dotyczące sytuacji podmiotów komunalnych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Prezentowane są także najnowsze orzeczenie KIO oraz sądów w zakresie prawa zamówień publicznych.

  • Prawo cywilne

    W dziale "PRAWO CYWILNE" publikowane są artykuły dotyczące zagadnień cywilnoprawnych, m.in. umów oraz sporów przed sądami powszechnymi, których stroną są podmioty komunalne.

  • Nieruchomości

    W dziale "NIERUCHOMOŚCI" publikowane są artykuły dotyczące nieruchomości komunalnych oraz spraw związanych z innymi nieruchomościami, w których występują organy samorządu terytorialnego. Artykuły dotyczą w szczególności gospodarki nieruchomościami i planowania przestrzennego.

  • Procedury administracyjne

    W dziale "PROCEDURY ADMINISTRACYJNE" publikowane są artykuły dotyczące procedur, które prowadzone są przez organy samorządu terytorialnego. W szczególności artykuły dotyczą ogólnej procedury administracyjnej (KPA - Ordynacja podatkowa), procedury sądowoadministracyjnej, procedury uchwałodawczej oraz dostępu do informacji publicznej.

  • Ustrój

    W dziale "USTRÓJ" publikowane są artykuły dotyczące ustroju podmiotów komunalnych, w tym zagadnienia dotyczące statusu prawnego organów jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych czy radnych.

  • Inne

    W dziale "INNE" publikowane są artykuły związane z funkcjonowaniem podmiotów komunalnych, które ze względu na swoją tematykę nie zostały zakwalifikowane do innych kategorii.

26.05.2023

Nowelizacja KPA - nowy wymiar instytucji autokontroli

UWAGA: TEN ARTYKUŁ MA WIĘCEJ NIŻ 3 MIESIĄCE.
SPRAWDŹ AKTUALNY STAN PRAWNY LUB SKONTAKTUJ SIĘ Z AUTOREM.
drukuj mail Share

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego przedsiębiorców. Przewiduje on istotne zmiany w Kodeksie postępowania administracyjnego, w tym zakresie instytucji autokontroli oraz terminu przekazania akt postępowania w związku z wniesionym odwołaniem od decyzji organu pierwszej instancji.

Wprowadzenie

Artykuł stanowi początek cyklu publikacji poświęconych projektowanym zmianom w Kodeksie postępowania administracyjnego[1] zawartych w projekcie ustawy z dnia 13 kwietnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego przedsiębiorców, autorstwa Ministra Rozwoju i Technologii[2] oraz projektu ustawy z dnia 31 marca 2023 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, autorstwa Ministra Sprawiedliwości.

Jedną ze zmian objętych ww. projektowanymi aktami prawnymi jest modyfikacja (wydłużenie) terminu do zastosowania instytucji autokontroli przez organ pierwszej instancji na skutek wniesionego odwołania przez stronę postępowania lub uczestnika postępowania.

Instytucja autokontroli (nazywana również: autorewizją, samokontrolą czy samokorektą) decyzji administracyjnej stwarza organowi administracji publicznej, który wydał błędną decyzję, możliwość jej skorygowania bez absorbowania organu odwoławczego. Przepis art. 132 k.p.a. dopuszcza cztery możliwości zastosowania instytucji autokontroli przez organ administracji publicznej:

  1. wydanie nowej decyzji, w której organ zmienia decyzję zaskarżoną;
  2. uchylenie decyzji dotychczasowej i wydanie nowej decyzji (uchylenie w części zaskarżonej decyzji, a w pozostałej części zmiana zaskarżonej decyzji);
  3. uchylenie decyzji w całości albo w części;
  4. uchylenie decyzji i umorzenie postępowania.

Aby instytucja autokontroli mogła być zastosowana, muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

  1. organ pierwszej instancji musiał uwzględnić całość żądania strony odwołującej się;
  2. odwołanie wniosły wszystkie strony, względnie odwołanie wniosła jedna ze stron postępowania, a pozostałe wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania;
  3. nie został przekroczony termin do przekazania odwołania wraz z aktami postępowania do organu odwoławczego.

Największą bolączką organów pierwszej instancji, która utrudniała zastosowanie instytucji autokontroli był zbyt krótki termin na dokonanie niezbędnych czynności procesowych. Na skutek zaistniałej sytuacji, wykształciła się patologiczna praktyka organów administracji publicznej, w postaci automatycznego przekazywania odwołania wraz z aktami postępowania, bez wcześniejszego rozważenia możliwości wydania decyzji autokontrolnej[3]. Warto zaznaczyć, że powyższa praktyka związana była z wątpliwościami co do charakteru terminu na przekazanie odwołania wraz z aktami postępowania oraz ewentualnymi konsekwencjami (w tym konsekwencjami służbowymi) jego naruszenia[4]. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 28 maja 2008 r., sygn. II OSK 560/07 wskazał, że przepis art. 132 k.p.a. daje organowi I instancji uprawnienie do ‘samokontroli’ decyzji, ale tylko w przypadku spełnienia określonych w § 1 i § 2 tego przepisu i pod warunkiem dochowania terminu określonego w art. 133 k.p.a. Siedmiodniowy termin określony w art. 133 k.p.a. jest terminem ustawowym, po upływie którego wygasa uprawnienie organu I instancji do dokonania autoweryfikacji decyzji. Oznacza to, iż od dnia upływu terminu ustanowionego w art. 133 k.p.a. tylko i wyłącznie organ odwoławczy jest wyposażony w kompetencje do rozstrzygnięcia sprawy. Wzruszenie decyzji w trybie art. 132 k.p.a., przy niedopełnieniu któregokolwiek z warunków ustanowionych w § 1 i § 2 tego przepisu, jak i przy niezachowaniu terminu ustawowego z art. 133 k.p.a. stanowi rażące naruszenie prawa”. Z drugiej zaś strony Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 16 lutego 2010 r., sygn. I OSK 1206/09 przyjął, że zastosowanie instytucji autokontroli po upływie siedmiodniowego terminu z art. 133 k.p.a. narusza prawo, ale nie jest to takie naruszenie prawa, które mogłoby stanowić podstawę do stwierdzenia nieważności wydanej decyzji. 

Uzasadnienie projektu ustawy – propozycja zmian

W uzasadnieniu projektu ustawy autorzy wskazali, że termin na zastosowanie instytucji autokontroli w postępowaniu administracyjnym jest terminem zbyt krótkim na przeprowadzenie szeregu czynności procesowych, w tym przeprowadzeniu analizy odwołania przez pryzmat zaskarżonej decyzji oraz zebranego materiału dowodowego. Autorzy dostrzegli także, że mogą występować przypadki, polegające na tym, iż organ administracji publicznej, w obawie o przekroczenie terminu zawitego przekazuje sprawę do instancji wyższego stopnia, bez dogłębnej analizy w trybie autokontroli, co wpływa na wydłużenie całościowego postępowania. W tym celu projektodawcy zaproponowali, aby wydłużyć termin na przekazanie odwołania wraz z aktami sprawy z 7 dni do 14 dni, co zwiększy szanse na zastosowanie instytucji autokontroli.

Komentarz do uzasadnienia projektu ustawy

Proponowane przez projektodawców zmiany w zakresie instytucji autokontroli należy ocenić pozytywnie. Wydłużenie terminu do przekazania odwołania wraz z aktami postępowania spowoduje, że strona postępowania nie będzie musiała oczekiwać na podjęcie rozstrzygnięcia przez organ II instancji, co znacznie wpłynie na skrócenie postępowania. Za powyższym rozwiązaniem przemawia zasada ogólna szybkości i prostoty postępowania. Szybkość, jako „zasada osiągnięcia końcowego celu postępowania administracyjnego w najkrótszym czasie, należy do kardynalnych zasad dobrego postępowania”[5]. Analizowana instytucja będzie sprzyjać tej zasadzie tylko wówczas, gdy organy pierwszej instancji będą z niej korzystały prawidłowo, działając zgodnie z przesłankami jej zastosowania, które zostały przez prawodawcę określone restrykcyjnie. Oznacza to, że sama instytucja ma charakter wyjątkowy i organy pierwszej instancji powinny z niej korzystać wyłącznie wtedy, kiedy nie mają żadnych wątpliwości co do istnienia podstaw prawnych jej zastosowania. W innym wypadku, w związku z możliwością skarżenia decyzji autokontrolnej, instytucja ta może istotnie przedłużyć postępowanie administracyjne, hamując uruchomienie mechanizmu właściwej kontroli, a także jeszcze bardziej podważyć autorytet organów administracji publicznej. Znowelizowanie przepisów dotyczących autokontroli umożliwi na efektywniejsze i częstsze stosowanie tej instytucji w praktyce oraz skutkować będzie wykluczeniem licznych rozbieżności interpretacyjnych, które powstały na gruncie doktryny oraz orzecznictwa.

 


[1] Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 775 ze zm., dalej: k.p.a.).

[2] Projekt ustawy z dnia 13 kwietnia 2023 r.  o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego dla przedsiębiorców https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12371407/12964177/12964178/dokument616028.pdf [dostęp: 22.05.2023 r.].

[3] B. Rozczyński, Instytucja autokontroli w procedurze administracyjnej (zagadnienia wybrane) [w:] Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce Nauki humanistyczne i społeczne Część V – Prawo i administracja, J. Nyćkowiak, J. Leśny (red.), Poznań 2018, s. 85.

[4] M. Bik, Autokontrola decyzji administracyjnej w ramach postępowania odwoławczego, „Kontrola Państwowa” 2007, nr 3, s. 44; także J. Zimmermann, Administracyjny tok instancji, Kraków 1986, s. 86; także W. Dawidowicz, Postępowanie administracyjne. Zarys wykładu, Warszawa 1983, s. 21; A. Krawiec, Autokontrola decyzji administracyjnej, Kraków 2012, s. 52-54.  Odmienne stanowisko zaprezentował W. Chróścielewski, Związanie organu administracji publicznej własną decyzją a możliwość dokonania jej autoweryfikacji, „Państwo i Prawo”, 2007, z. 5, s. 61; G. Łaszczyca, Komentarz do art. 132 k.p.a. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, G. Łaszczyca, C. Martysz, A. Mata (red.), LEX; J. Pokrzywnicki, Postępowanie administracyjne, Warszawa 1948, s. 233.

[5] A. Skoczylas,  Zmiana lub uchylenie decyzji w ramach postępowania odwoławczego przed organem I instancji (Zagadnienia wybrane) [w:] Prawo do dobrej administracji, Warszawa 2003, s. 540.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Autor artykułu

Beniamin Rozczyński

prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem upraszczania i elektronizacji procedury administracyjnej oraz prawa samorządowego i prawa nieruchomości

Więcej z Przepisów §

Wydarzenia PDS

Więcej wydarzeń

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj