Organizacja ekologiczna posiada szereg uprawnień w postępowaniu o uzyskanie pozwolenia zintegrowanego.

Co to jest organizacja ekologiczna?

Organizacja ekologiczna jest szczególnym rodzajem organizacji społecznej, której statutowym celem jest ochrona środowiska.[1] Organizacja ta powinna działać zgodnie z prawem i posiadać wyodrębnienie organizacyjne, a działalność na rzecz ochrony środowiska powinna wynikać z aktu założycielskiego w sposób niebudzący wątpliwości.[2]

Kiedy organizacja ekologiczna może wziąć udział w postępowaniu?

Możliwość udziału organizacji ekologicznej w postępowaniu warunkowana jest nie tylko ww. celami statutowymi, które powinny mieć związek z przedmiotem postępowania[3], ale również konieczne jest prowadzenie działalności statutowej w zakresie ochrony środowiska lub ochrony przyrody przez co najmniej 12 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania.[4] Oba warunki muszą zostać spełnione łącznie.

Dodatkowym warunkiem udziału organizacji ekologicznej w postępowaniu w trybie określonym w ustawie środowiskowej jest wskazanie przez przepis prawa, że dane postępowanie jest postępowaniem wymagającym udziału społeczeństwa. Przy czym, w orzecznictwie zaakcentowano, iż „Trybunał Sprawiedliwości UE wielokrotnie zwracał uwagę na istotność tego uprawnienia organizacji społecznych w sprawach dotyczących ochrony środowiska, w tym na wzmocniony status procesowy tych organizacji względem uprawnień poszczególnych jednostek (…)”[5]

W świetle obowiązujących regulacji[6] organizacje ekologiczne uczestniczyć mogą w sprawie:

a) wydania pozwolenia zintegrowanego dla nowo zbudowanej instalacji,
b) wydania pozwolenia zintegrowanego z odstępstwem,
c) zmiany pozwolenia zintegrowanego, polegającej na udzieleniu odstępstwa,
d) wydania lub zmiany pozwolenia zintegrowanego dotyczącej istotnej zmiany instalacji.

W przypadku, kiedy organ prowadzący postępowanie dojdzie do przekonania, że ww. warunki nie zostały spełnione, powinien wydać postanowienie o odmowie dopuszczenia organizacji ekologicznej do udziału w postępowaniu.[7]

Uprawnienia organizacji ekologicznej w postępowaniu

Organizacja ekologiczna bierze udział w postępowaniu „na prawach strony”, co oznacza, że przysługują jej uprawnienia analogiczne do uprawnień strony postępowania, do których należy zaliczyć m.in.[8] prawo:

a) zajęcia stanowiska w sprawie, do którego powinien ustosunkować się organ,
b) wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w postępowaniu,
c) złożenia odwołania od decyzji, także w przypadku, gdy organizacja ta nie brała udziału w postępowaniu toczącym się przed organem I instancji,
d) wniesienia skargi do sądu administracyjnego, także w przypadku, gdy organizacja ta nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym.

Tak określone uprawnienia powodują, że organizacja ekologiczna może np. wnieść odwołanie od decyzji udzielającej pozwolenia zintegrowanego nawet w przypadku, kiedy nie uczestniczyła w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Wniesienie odwołania jest w takim przypadku równoznaczne ze zgłoszeniem udziału w postępowaniu.

Podsumowując, organizacja ekologiczna, spełniająca określone warunki, w odniesieniu do postępowań dotyczących uprawnień wynikających z pozwolenia zintegrowanego może brać udział w enumeratywnie wskazanych postępowaniach. Przysługuje jej szereg uprawnień, w tym umożliwiających wniesienie środka zaskarżenia od wydanej decyzji administracyjnej.

Tak szerokie uprawnienia organizacji ekologicznej wpływają nie tylko na sprawność postępowania, ale również mogą oddziaływać na jego finalny wynik. Do pierwszego ze wskazanych przypadków możemy zaliczyć np. sytuację, kiedy organizacja ekologiczna zaskarży postanowienie o odmowie dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu. Choć formalnie nie ma przeszkód, by organ nadal procedował, to jednak w praktyce, m.in. celem uniknięcia ewentualnego zarzutu braku udziału strony (organizacji ekologicznej) w postępowaniu, organ może wstrzymać się z dalszym podejmowaniem czynności w sprawie do czasu co najmniej ostatecznego rozstrzygnięcia o braku podstaw do udziału takiej organizacji w postępowaniu.

Z kolei w przypadku wniesienia przez organizację ekologiczną skargi należy zwrócić uwagę na jej uprawnienia, wynikające z art. 86g ust. 8 uooś. Zgodnie z tym przepisem Sąd może, na wniosek organizacji ekologicznej, wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości albo w części zaskarżonej decyzji, będącej zezwoleniem na inwestycję, poprzedzonym decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach wydaną w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.[9] W rezultacie, nie można wykluczyć sytuacji, w której udział organizacji ekologicznej skutkować będzie faktycznym wstrzymaniem procesu inwestycyjnego na jego de facto ostatnim etapie, jakim jest uzyskanie decyzji (pozwolenia zintegrowanego) uprawniającego do prowadzenia działalności. W niektórych przypadkach może to nawet prowadzić do braku możliwości eksploatowania powstałej instalacji.

Wnioskodawca nie powinien zatem pozostawać bierny wobec argumentów podnoszonych przez organizację ekologiczną. Aktywne uczestnictwo w postępowaniu i korzystanie z uprawnień procesowych może zapobiec wydaniu rozstrzygnięcia niekorzystnego dla wnioskodawcy.

---

[1] Art. 3 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1029 z późn. zm.) [dalej jako: uioś lub ustawa środowiskowa].

[2] Por. K. Gruszecki [w:] Komentarz do ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, wyd. III, LEX/el. 2020, art. 44.

[3] Por. wyrok WSA w Warszawie z 11.08.2017 r., IV SA/Wa 63/17, LEX nr 2393337.

[4] Art. 44 ust. 1 uioś.

[5] Wyrok WSA w Warszawie z 7.06.2019 r., IV SA/Wa 1025/19, LEX nr 3013266.

[6] Art. 185 ust. 2a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2556 z późn. zm.) [dalej jako: poś].

[7] Art. 44 ust. 4 uioś.

[8] Art. 44 ust. 2-4 uioś.

[9] Ustawodawca nie przesądził wprost, że przepis ten ma zastosowanie do pozwoleń zintegrowanych, niemniej uwzględnienie art. 45 ust. 9 w zw. z art. 170 ust. 1b ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 699 z późn. zm.) w zw. z art. 218 poś pozwala na wniosek, że art. 86g (w tym ust. 8) uooś ma zastosowanie do pozwoleń zintegrowanych.